Alfavita Newsroom ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ, αρ. φ. 25, Πειραιάς, Παρασκευή, 5 – 10 – 2012
ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε , ψυχές!
Σκάψε βαθειά. Τι κι' αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;
Κ. Παλαμάς
Ο δάσκαλος στο αυταρχικό σχολείο
Η 5η Οκτωβρίου είναι η παγκόσμια μέρα των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί στις σημερινές συνθήκες διαπιστώνουν ότι ολοένα και περισσότερο ασκούν έναν πολύ δύσκολο έργο. Το παιδαγωγικό φορτίο γίνεται βαρύτερο, αφού η εκπαιδευτική πολιτική υπό την αιγίδα της Τρόϊκας αποδομώντας το δημόσιο σχολείο διαμορφώνει το φτηνό σχολείο που επιδιώκει να διαμορφωσει τους μαθητές σε ευέλικτους και πειθήνιους απασχολήσιμους. Ταυτόχρονα το σχολείο γίνεται όλο και πιο στενάχωρο, αυταρχικό και απωθητικό για εκπαιδευτικούς και μαθητές.
Ο δάσκαλος που αγαπήθηκε και ο δάσκαλος που μισήθηκε, είναι προφανώς δύο διαφορετικά πρόσωπα, χαραγμένα βαθιά, στις εμπειρίες και στις αναπαραστάσεις όλων, μαθητών και αποφοίτων, μικρών και μεγάλων, γεγονός που υποδηλώνει τον κεντρικό ρόλο που πιστεύεται ότι διαδραματίζει ο εκπαιδευτικός στη σχολική «σταδιοδρομία» του μαθητή. Βέβαια, η σχέση εκπαιδευτικού - μαθητή είναι, στα βασικά και αποφασιστικά της σημεία, μια σχέση θεσμική, όσο κι αν πολλές φορές στα μάτια των μαθητών φαντάζει ως προσωπική. Αυτό σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές προσδιορίζεται με νόμους και διατάξεις, ανεξάρτητα από τις προσωπικές διαθέσεις καθώς κάθε εκπαιδευτικός είναι «θεσμικά» υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει προς τους μαθητές του ένα minimum από την εξουσία που του παρέχει η θέση του στο σχολείο (διδασκαλία ορισμένης ύλης, εξέταση, βαθμολογία, απουσίες, ποινές, κ.λπ) πρακτική που δημιουργεί «αυτεπαγγέλτως» αντιθέσεις, σε κάποιες περιπτώσεις εκρηκτικές. Όμως, αν είναι δύσκολη με τη συγκεκριμένη δομή και λειτουργία του υπαρκτού εκπαιδευτικού συστήματος, η λύση βασικών αντιθέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων σε διαπροσωπική βάση, είναι σίγουρο ότι η ανίχνευση του «μαύρου κουτιού» της αίθουσας διδασκαλίας και των μαθητικών βιωμάτων, οριοθετούν τα χαρακτηριστικά του «δασκάλου που αγαπήσαμε».
Οι ανισότητες και ο υποσιτισμός στις σχολικές τάξεις
Ακόμα πιο δύσκολες έως δραματικές είναι οι συνθήκες στις σχολικές αίθουσες, αφού η κυρίαρχη πολιτική φορτώνει τα βάρη στους ασθενέστερους, με αποτέλεσμα ο υποσιτισμός και η ψυχολογική επιβάρυνση των μαθητών να κάνουν πιο δύσκολη τη «διαχείριση της τάξης». Αν συνυπολογίσει κανείς και τη συρρίκνωση των αποδοχών των εκπαιδευτικών κάτω από τα όρια της φτώχειας απόρροια μιας πολιτικής απαξίωσής τους που θέλει τον δάσκαλο φτωχό, άβουλο και υποταγμένο υπάλληλο, τότε θα διαπιστώσει την γκρίζα πραγματικότητα.
Το μαθητικό σώμα είναι ανομοιογενές καθώς προέρχεται από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και διαπερνάται από τις υπάρχουσες κοινωνικές αντιθέσεις. Η σχολική τάξη δεν είναι ενιαία και αυτή η πραγματικότητα είναι τεκμηριωμένη από την έρευνα και την καθημερινή εμπειρία. Κάθε μαθητής «κουβαλάει» μαζί του ένα ολόκληρο φορτίο προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών «αποσκευών». Η γνώση του δασκάλου για το μαθητή δεν μπορεί να «ρυμουλκείται» με το αυστηρό κριτήριο της επιτυχίας ή της αποτυχίας του στο σχολείο, αλλά πρέπει να περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία της ταυτότητας του παιδιού για την καλύτερη «χαρτογράφηση» της τάξης. Κι αυτό, βέβαια, όχι από την αίσθηση μιας αφηρημένης δικαιοκρισίας αλλά από τη βεβαιότητα ότι μόνο έτσι θα είναι σε θέση να προσεγγίσει τις στάσεις και τις πρακτικές των μαθητών.
Στο δρόμο για την αυτογνωσία
Ίσως, όμως, αυτές οι δυσκολίες να βοηθούν στην αυτογνωσία των εκπαιδευτικών που προϋποθέτει την αμφισβήτηση του «επίσημου ρόλου» και την ανατροπή των κοινωνικών και εκπαιδευτικών παραγόντων που θεμελιώνουν το «σχολείο των δυσαρεστημένων». Ο εκπαιδευτικός ως «δρων υποκείμενο» δεν μπορεί να βολεύεται με το ρόλο του «υπαλλήλου ιδεολογίας» και διεκπεραιωτή των εξετάσεων. Σφυρηλατώντας, λοιπόν, την κοινωνική συνείδηση του οφείλει να είναι στρατευμένος στην υπόθεση της παιδείας και της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης.
Αν θέλει να σμιλέψει ψυχές, ας ακολουθήσει την προτροπή του ποιητή: «Σκάψε βαθειά. Τι κι' αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;» (Κ. Παλαμάς). Ακόμα και στο «σχολείο των δυσαρεστημένων» που παράγει «παραμελημένα παιδιά» έχει τη δυνατότητα παρεμβαίνοντας στην εκπαιδευτική διαδικασία να υπονομεύσει την ανταγωνιστική σχολική ατμόσφαιρα, δημιουργώντας όρους συνεργασίας επιβραβεύοντας τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη. Δεν αστυνομεύει και δεν επιτηρεί την εκπαιδευτική διαδικασία. Με άλλα λόγια δεν ξέρει μόνο να μιλάει και να μεταδίδει, ξέρει πρώτα απ’ όλα να ακούει. Αμφισβητώντας στην πράξη τη λειτουργία του σχολείου που παράγει «παραμελημένα παιδιά» επιλέγει το ρόλο του εμψυχωτή. Ο εκπαιδευτικός απαιτείται να έχει τη γνώση και την ικανότητα να φέρει όλη την κοινωνία στην τάξη όχι με μια παραδοσιακή «επίσκεψη» αλλά αναλύοντας με κάθε ευκαιρία το σύνολο των αντιφάσεων και συγκρούσεών της. Στα πλαίσια αυτά, ο ολιγόλεπτος σχολιασμός πριν από κάθε μάθημα, με οξυδέρκεια και διεισδυτικότητα, των χτεσινών συμβάντων, δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα. Να μη διστάζει να μιλά σε μαθητές και γονείς με απλά λόγια για τα εκπαιδευτικά προβλήματα, για τη φτώχεια και την ανεργία, για το μέλλον που ετοιμάζει ο σύγχρονος Ηρώδης, για το φασισμό που καραδοκεί, για την κοινότητα συμφερόντων μαθητών – δασκάλων- εργαζομένων, για τους αναγκαίους αγώνες που πρέπει να γίνουν.
Δίνοντας χρώμα στην τάξη!
Διδασκαλία δεν μπορεί να αποτελέσει ο ξύλινος μονόλογος που μετατρέπει τη μαθησιακή διαδικασία σε μια από τις πιο «στημένες» και πιο ασφυκτικές επικοινωνίες στις οποίες συμμετέχει καθημερινά ο μαθητής. Παράλληλα ο σχολικός χώρος δεν είναι απλό θέμα γεωμετρίας ή απλής και ουδέτερης διευθέτησης για τη στέγαση της μαθησιακής διαδικασίας. Η διάταξη των πραγμάτων στην τάξη (θρανία, πίνακες, έδρα, κατά παράταξιν καθίσματα) έχει συγκεκριμένη εσωτερική συνοχή και λογική, το ίδιο και η αρχιτεκτονική των σχολικών χώρων. Η γλώσσα της κίνησης του σώματος μπορεί να αλλάξει. Ας δώσουμε στις τάξεις ένα άλλο χρώμα πιο ανθρώπινο, πιο ζωηρό, πιο κοινωνικό. Ας δώσουμε στους μαθητές τη δυνατότητα να διακοσμήσουν οι ίδιοι την τάξη τους, να φέρουν αφίσες, βιβλία, περιοδικά που αγαπούν και διαβάζουν σε αυτήν. Φτιάξτε μια μικρή βιβλιοθήκη, αν αυτό είναι δυνατόν, μέσα στην τάξη με αυτά που αγαπούν να διαβάζουν τα παιδιά. Αν δεν υπάρχει πρόβλημα με το μέγεθος της αίθουσας και τον αριθμό των μαθητών αλλάξτε τη διάταξη των θρανίων. Τοποθετείστε τα σε σχήμα Π και ζητήστε από τους μαθητές να εργάζονται ομαδικά προκειμένου να λύσουν μια άσκηση, να μεταφράσουν ένα κείμενο ή να διαμορφώσουν ένα επιχείρημα. Ανοίχτε δίαυλους επικοινωνίας ανάμεσα τους. Το ομαδικό πνεύμα δεν θα πέσει στα κεφάλια των μαθητών από τον ουρανό ούτε θα έρθει μέσα από τις ανταγωνιστικές εξετάσεις και τη βαθμοθηρία, όπου ο καθένας γράφει σκυφτός μπροστά στην κόλα του. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να έχουμε την αυταπάτη ότι οι αναγκαίες διδακτικές μας παρεμβάσεις που κινούνται προς την κατεύθυνση ενός άλλου σχολείου αρκούν για να αλλάξουν το σχολείο. Δημιουργούν ρωγμές στο σύστημα και διαμορφώνουν τους όρους να σκεφθεί η νέα γενιά κριτικά προκειμένου να αποκτήσει τα όπλα για να αλλάξει τον κόσμο. Το σχολείο αλλάζει αλλάζοντας την κοινωνία!
«Ο καλός δάσκαλος είναι αυτός που απλώνει το χέρι στην ψυχή του παιδιού και τονώνει αυτό που διαθέτει το καθένα» (Μίλτος Κουντουράς)
Αγώνας – αξιοπρέπεια
Γι΄αυτό ο εκπαιδευτικός αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα της συμμετοχής του στα συνδικαλιστικά όργανα γυρίζοντας τις πλάτες στους συμβιβασμένους – ιδιοτελείς. Οργανώνει επιτροπές αγώνα με δραστήριους – δυσαρεστημένους, αλλάζοντας τους καταθλιπτικούς συσχετισμούς. Αγωνίζεται αδιάκοπα να πείσει τους άλλους ότι δεν πρέπει να περιμένουν να ακούσουν καμπάνες για να σηκωθούν από τον ύπνο. Δείχνει υπομονή και επιμονή γνωρίζοντας ότι ο αγώνας είναι δίκαιος, μακρύς και επίμονος, ότι ο αντίπαλος φαντάζει μεγάλος μόνο επειδή ο κόσμοος της εργασίας είναι γονατισμένος. Δίνει το χέρι σε όποιον πασχίζει να σηκωθεί τονίζοντας ότι ο αγώνας είναι η μοναδική ελπίδα για να αποδράσουμε από μια φρίκη χωρίς τέλος.
ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ – «Δ. ΓΛΗΝΟΣ»
ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ - ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ – ΚΙΝΗΣΕΙΣ Δ.Ε.
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ, αρ. φ. 25, 5 /10 / 12
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
