Γεωργιάδης Θωμάς
Γραμματέας Δ.Σ. Α΄ ΕΛΜΕ Αθήνας
Αναπληρωτής Γραμματέας της "Προοδευτικής Ενότητας Καθηγητών"
Στις προ κρίσης εποχές το εκπαιδευτικό συνδικαλιστικό κίνημα αγωνιζόταν, να προστατεύσει τα δικαιώματα των εκπαιδευτικών αλλά και να προασπίσει την εκπαίδευση ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό. Στους καιρούς της κρίσης και των μνημονίων, των αντιεκπαιδευτικών πολιτικών και της αποδόμησης της δημόσιας εκπαίδευσης, διαμορφώνεται ήδη με ταχείς ρυθμούς η γκρίζα ιδιαιτερότητα του εκπαιδευτικού.
Η εικόνα του σημερινού εκπαιδευτικού δεν είναι μόνο εικόνα πλήρως αντεστραμμένη σε σχέση με τις ανάγκες της εκπαίδευσης και της κοινωνίας· είναι εικόνα εξαθλίωσης και σουρεαλιστικών συνθηκών στις οποίες καλείται να ασκήσει το έργο του, είναι εικόνα τελικά απαξίωσης του παιδαγωγικού ρόλου και της ίδιας της αξιοπρέπειάς του. Και αυτό συνιστά μείζον εκπαιδευτικό και πολιτικό πρόβλημα.
Στις συνειδήσεις των εκπαιδευτικών η διαχρονική απαξίωση του εκπαιδευτικού και της εκπαίδευσης καταγράφεται σε έρευνα που διενεργείται το 2010 όπου απαντούν ως εξής στην ερώτηση: "Το κοινωνικό κύρος του επαγγέλματός σας σε σχέση με την εκπαιδευτική και κοινωνική σας προσφορά είναι": Εντελώς υποβαθμισμένο: 25,39% και Αρκετά υποβαθμισμένο: 49,00% (συνολικά 74,39%)[1], και στην ερώτηση: "Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά το εκπαιδευτικό σας έργο" με υποερώτημα : "Η απαξίωση του εκπαιδευτικού - η απαξίωση της παιδείας" απαντούν: Μάλλον σημαντικός: 20,66% και Πολύ σημαντικός: 73,48% (συνολικά 94,14%)[2]
Πιο συγκεκριμένα:
ΠΡΙΝ την εφαρμογή των μνημονίων
Ο ν. 1566/85 αποτέλεσε μια θετική εξέλιξη, μια νίκη του εκπαιδευτικού κινήματος καθώς καθόρισε νέους ποιοτικούς όρους στην άσκηση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου των εκπαιδευτικών.
Αρχική αναφορά στα καθήκοντα των εκπαιδευτικών γίνεται στο Ν. 1566/85[3] όπου επίσης γίνεται σαφής διαχωρισμός του διδακτικού από το εκπαιδευτικό ωράριο. Καθορίζεται ότι η παραμονή των εκπαιδευτικών στο σχολείο είναι μέχρι 30 ώρες αλλά διευκρινίζεται ξεκάθαρα πως: "Κάθε εκπαιδευτικός παραμένει υποχρεωτικά στο σχολείο, για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου που του έχει ανατεθεί..."3 και όχι να βρίσκεται στο σχολείο για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που θα προκύψει.
Σε συγκροτημένη - ολοκληρωμένη μορφή τα "Καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των εκπαιδευτικών διδασκόντων" ("Καθηκοντολόγιο") καθώς και η "Σύνθεση και λειτουργία του Συλλόγου Διδασκόντων" καθορίζονται σε Υπ. Απόφ. του 2002[4].
Το Συνδικαλιστικό κίνημα αντιδρά και η ΟΛΜΕ σε ανακοίνωσή της ζητά την κατάργηση της Υπ. Απόφ. τονίζοντας:
"Καλούμε τους συναδέλφους να εξακολουθήσουν να συνεργάζονται µε τους σχολικούς Συμβούλους µόνο για την εκπλήρωση του επιστημονικού, καθοδηγητικού, συμβουλευτικού και παιδαγωγικού τους έργου.
- ∆εν θα επιτρέψουµε την παραβίαση του διδακτικού ωραρίου µας και την ανατροπή των εργασιακών µας δικαιωμάτων.
- Ο εκπαιδευτικός παραμένει πέραν του διδακτικού ωραρίου µόνο για εργασία που του έχει ανατεθεί από το Σύλλογο ∆ιδασκόντων και για όσο χρόνο χρειάζεται.
- Κανένας εκπαιδευτικός δεν υποχρεούται να συμπληρώσει το ωράριό του σε άλλες υπηρεσίες του ∆ηµοσίου εκτός σχολείου, ούτε σε άλλα προγράµµατα πέραν του ωρολογίου προγράμματος".[5]
Τα σχολεία για μεγάλο χρονικό διάστημα λειτουργούν σε καλό κλίμα χωρίς ιδιαίτερες τριβές στην εσωτερική τους λειτουργία. Αυτό πραγματοποιείται μέσα στο πλαίσιο ενός αγωνιστικού διεκδικητικού συνδικαλιστικού κινήματος, το οποίο δεν επιτρέπει να υλοποιηθούν αντιεκπαιδευτικές πολιτικές και πρακτικές, που επιχειρήθηκαν αυτό το διάστημα. Οι καθηγητές υλοποιούν το διδακτικό ωράριο, το οποίο αποτελεί για αυτούς και την εκπαίδευση σημαντικό παράγοντα καλής και ποιοτικής λειτουργίας. Αυτό αποτυπώνεται και στις απαντήσεις που δίνουν στις ερωτήσεις: "Θεωρείτε ότι το ωράριο εργασίας σας αποτελεί παράγοντα που, σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού σας έργου": Μάλλον ενισχύει σε ποσοστό 51,76 % και Ενισχύει σε ποσοστό 28,52 % (αθροιστικά: 80,28 %)[6] και στην ερώτηση: "Παράγοντες που επηρεάζουν θετικά το εκπαιδευτικό σας έργο - το ωράριο": Μάλλον σημαντικός 35,80%, Πολύ σημαντικός 47,44% (αθροιστικά: 83,24%)[7].
Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί βρίσκονται σε ικανοποιητική θέση μεταξύ των 27 κρατών της Ε. Ε. σε εβδομαδιαίο διδακτικό χρόνο (Μ.Ο Ελλάδα: 18,5 Μ.Ο. Ε.Ε./27: 19,1 - Γυμνάσια & 18,4 - Λύκεια). Βρίσκονται όμως στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των κρατών της Ε. Ε. στην κατάταξη με βάση τις ετήσιες αποδοχές, μόλις πάνω από την Σλοβενία και Σλοβακία (Κατώτερος μικτός ετήσιος μισθός Ελλάδα: 24.541 €, Μ.Ο. Ε.Ε./21 29.459 €)[8] .
Άλλος ένας θετικός παράγοντας καλής λειτουργίας για τα σχολεία αποτελεί η σταθερή και μόνιμη εργασία. Ο θετικός αυτός παράγοντας καταγράφεται και στην απάντηση που δίνουν οι εκπαιδευτικοί στην ερώτηση: "Παράγοντες που επηρεάζουν θετικά το εκπαιδευτικό σας έργο - Η μονιμότητα": Μάλλον σημαντικός 20,93%, Πολύ σημαντικός 65,80% (αθροιστικά: 96,73%)[9]. Ο παράγοντας αυτός καθώς και το διδακτικό ωράριο (κατακτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων και των εκπαιδευτικών) θα μπουν στο στόχαστρο, όπως καταγράφουμε παρακάτω, με τη εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων κατά την περίοδο των μνημονίων. Η μονιμότητα απειλείται σήμερα από την πολιτική των μη προσλήψεων και την αύξηση των ελαστικών μορφών εργασίας.
Το ότι οι ελαστικές μορφές εργασίας (αναπληρωτές και ιδιαίτερα οι ωρομίσθιοι) επηρεάζουν αρνητικά το εκπαιδευτικό έργο, παρότι αυτό το χρονικό διάστημα ο αριθμός και το ποσοστό των ελαστικά εργαζόμενων δεν είναι μεγάλος, αποτυπώνεται και στην απάντηση που δίνουν οι εκπαιδευτικοί στην ερώτηση: "Πως επηρεάζουν, κατά τη γνώμη σας, οι ελαστικές μορφές απασχόλησης (ωρομισθία) το εκπαιδευτικό έργο;": Πολύ αρνητικά 44,36%, Μάλλον αρνητικά: 45,54% (αθροιστικά: 89,90%)[10]
Ενώ το διδακτικό ωράριο των εκπαιδευτικών (πριν την αύξησή του κατά 2 ώρες το 2013 - υπουργός ο κ. Αρβανιτόπουλος) αποτελεί παράγοντα που ενισχύει το εκπαιδευτικό έργο, στον αντίποδα η κακή δομή και λειτουργικότητα των σχολείων υποχρεώνει τους εκπαιδευτικούς να εργάζονται υπερβολικά στο σπίτι. Η εργασία των εκπαιδευτικών στο σπίτι οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κακή κατάσταση του γραφείου των καθηγητών, καθώς μεγάλος αριθμός καθηγητών στοιβάζεται σε μικρές αναλογικά αίθουσες χωρίς ατομικό γραφείο και αδυναμία χρήσης Η/Υ. Εξ' αιτίας αυτών δίνουν τις εξής απαντήσεις στην ερώτηση: "Πόσο ικανοποιητική κρίνετε τη λειτουργία των γραφείων των εκπαιδευτικών;": Καθόλου ικανοποιητική: 20,70%, Ελάχιστα ικανοποιητική: 35,54% (αθροιστικά: 56,24%)[11]
Οι εκπαιδευτικοί - αφού καλύψουν σημαντικό μέρος από το εκπαιδευτικό ωράριο σε εργασίες που απαιτούνται στο σχολείο για την υποστήριξη της λειτουργίας του, και των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί με αποφάσεις των Συλλόγων διδασκόντων, όπου σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν τον χρόνο του υποχρεωτικού ωραρίου τους όταν το απαιτούν οι συνθήκες - αφιερώνουν πολύ χρόνο εργασίας και στο σπίτι για την πάσης φύσεως προετοιμασία του μαθήματος, χρόνο που υποτίθεται ότι δικαιούνται για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους. Αυτό αποτυπώνεται και στην απάντηση που δίνουν στην ερώτηση: "Η προετοιμασία στο σπίτι για το σχολείο αποβαίνει σε βάρος του εξωσχολικού σας χρόνου;": Αρκετά: 61,57%, Πολύ: 16,13% (αθροιστικά: 77,70%).[12]
Παρότι πριν την εκδήλωση της κρίσης πραγματοποιούνταν διορισμοί (άλλοτε περισσότεροι - άλλοτε λιγότεροι), τα κενά στα σχολεία υπήρχαν πάντα και αυτό αποτελούσε ανασταλτικό - αρνητικό παράγοντα στη σωστή λειτουργία των σχολείων. Η κατάσταση αυτή αποτυπώνεται και στις απαντήσεις των εκπαιδευτικών στην ερώτηση: "Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά το εκπαιδευτικό σας έργο - Η έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού": Μάλλον σημαντικός: 30,54%, Πολύ σημαντικός: 38,23% (αθροιστικά: 68,77%).[13]
Η κατάσταση αυτή και ο φόρτος εργασίας δημιουργούν πίεση και στρες στους εκπαιδευτικούς και επηρεάζουν αρνητικά το εκπαιδευτικό έργο. Για τον λόγο αυτό απαντούν ως εξής στην ερώτηση: "Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά το εκπαιδευτικό σας έργο - Το στρες και ο φόρτος εργασίας": Μάλλον σημαντικός: 37,98%, Πολύ σημαντικός: 37,21% (αθροιστικά: 75,19%).[14]
Οι εκπαιδευτικοί έχουν αποδείξει με τους αγώνες και τη στάση τους ότι δεν λειτουργούν με συντεχνιακή και ωφελιμιστική λογική. Έχουν παιδαγωγική άποψη και επιδιώκουν τη βελτίωση της εκπαίδευσης με κάθε τρόπο. Αυτό αποτυπώνεται και στις απαντήσεις που δίνουν στην ερώτηση (παρατίθενται όλες οι απαντήσεις): "Τι νομίζετε ότι πρέπει να αλλάξει σε ότι αφορά τις συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών για να βελτιωθεί η εκπαίδευση": Πρόγραμμα σπουδών/βιβλία: 14,3%, Να μειωθεί ο μέγιστος αριθμός των μαθητών/-τριών σε κάθε τμήμα: 26%, Κατάλληλος τεχνολογικός εξοπλισμός - εποπτικά μέσα διδασκαλίας: 19,1%, Να υπάρχει αίθουσα για τον/την εκπαιδευτικό/ να έχει δικό του/ της χώρο: 17,1%, Επαρκές γραμματειακό και βοηθητικό προσωπικό: 9,1%, Κατάλληλη κτιριακή υποδομή: 14,5%[15] (επιλογή 3 απαντήσεων από το σύνολο των ερωτήσεων - σελ. 96).
ΜΕΤΑ την εφαρμογή των μνημονίων και ΚΑΤΑ την διάρκειά τους
Αυτή ήταν η λειτουργία των σχολείων και των εκπαιδευτικών μέσα σ' αυτές τις συνθήκες και κανονισμό εργασίας, που όπως παρατηρήσαμε έχει τα θετικά και αρνητικά της σημεία. Η κατάσταση που διαμορφώθηκε μέσα στα χρόνια των μνημονίων και των μνημονιακών πολιτικών είναι εντελώς αρνητική για τον εκπαιδευτικό και έρχεται να τον φέρει σε εξαιρετικά δυσμενέστερη θέση. Συγκεκριμένα:
- Μειώνεται ο μισθός του (σε πολλές περιπτώσεις δραματικά - όπως και στο μεγαλύτερο τμήμα των δημοσίων υπαλλήλων - καταργείται 13ος & 14ος μισθός).[16]
- Αυξάνεται το διδακτικό ωράριο. Όπως περιγράψαμε παραπάνω το διδακτικό ωράριο ήταν βασικός παράγοντας που επηρέαζε θετικά το εκπαιδευτικό έργο. Είναι προφανές ότι δεν θα έμενε ανεπηρέαστο με την εφαρμογή αυτών των πολιτικών!!. Αυξάνεται κατά 2 ώρες για όλους τους εκπαιδευτικούς στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση.[17]
Η αύξηση πραγματοποιείται ενώ υπάρχει πρόσφατη (2012) μελέτη της UNESCO σύμφωνα με την οποία κάθε ώρα διδακτικού έργου ενός καθηγητή αντιστοιχεί σε 4 ώρες εργασίας γραφείου! Αυτό συμβαίνει διότι η δυσκολία μίας εργασίας καθορίζεται κατά βάση από το πλήθος και τη δυσκολία των αποφάσεων που καλείται να λάβει ο εργαζόμενος κατά τη διάρκειά της. Αυτός είναι και ο λόγος που οι εκπαιδευτικοί παθαίνουν συχνά υπερκόπωση, burnout και γενικώς στρεσάρονται πολύ περισσότερο από άλλους εργαζόμενους.[18]
Η ειρωνεία είναι πως πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 ο μετέπειτα αναπληρωτής υπουργός Παιδείας (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) κ. Κουράκης δήλωνε: «Εμείς ως ΣΥΡΙΖΑ θα επαναφέρουμε το ωράριο. Η αύξηση του ωραρίου έγινε για να εκπληρωθεί η μνημονιακή απαίτηση για απόλυση 12.000 εκπαιδευτικών».[19] Δύο χρόνια αργότερα ο υπουργός Παιδείας Μπαλτάς σε συνέντευξή του δηλώνει: «Αν ένας δάσκαλος χρειαστεί να κάνει 1 ή 2 ώρες παραπάνω νομίζω ότι θα το δεχτεί ως συμβολή στο ξεπέρασμα της κρίσης». (Προτείνει κι άλλη αύξηση ωραρίου !!!).[20]
Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί δεν βρίσκονται πλέον σε ικανοποιητική θέση μεταξύ των 27 κρατών της Ε. Ε. σε εβδομαδιαίο διδακτικό χρόνο και ξεπερνούν αισθητά τον μέσο όρο (Μ.Ο Ελλάδα: 20,5 Μ.Ο. Ε.Ε./27: 19,1 - Γυμνάσια & 18,4 - Λύκεια). Βρίσκονται επίσης στις τελευταίες θέσεις, με ακόμα πιο δυσμενείς σχέσεις, μεταξύ των κρατών της Ε. Ε. στην κατάταξη με βάση τις ετήσιες αποδοχές, μόλις πάνω από την Εσθονία, Σλοβακία, Λετονία, Λιθουανία (Κατώτερος μικτός ετήσιος μισθός Ελλάδα: 13.104 €, Μ.Ο. Ε.Ε./27 29.459 €)
Η αύξηση αυτή του ωραρίου μαζί με τις συγχωνεύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2011 και τη μνημονιακή υποχρέωση για τους διορισμούς (αρχικά είχε εξαιρεθεί ο χώρος της εκπαίδευσης, χωρίς όμως να πραγματοποιηθούν διορισμοί), είχε σαν αποτέλεσμα να πραγματοποιηθούν ελάχιστοι διορισμοί εκπαιδευτικών τα 7 προηγούμενα χρόνια και θα είναι σαφώς μηδενικοί και για το επόμενο σχολικό έτος. Η αύξηση του ωραρίου (2013) οδήγησε σε απώλεια περίπου 7.000 θέσεων εργασίας στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και οι συγχωνεύσεις σχολείων το 2011 σε απώλεια επιπλέον 2.000 περίπου θέσεων εργασίας.
- Νέα διάρθρωση αναθέσεων μαθημάτων - εισαγωγή της Γ' ανάθεσης στη λογική ότι με το υπάρχον προσωπικό τα σχολεία μπορούν να λειτουργήσουν!.[21]
- Καταργήθηκε η μείωση των 3 ωρών των υπευθύνων εργαστηρίων πληροφορικής και φυσικών επιστημών[22] με στόχο την εξοικονόμηση εκπαιδευτικών, ενώ μειώνονται διαρκώς οι ώρες στα φιλολογικά μαθήματα, βάλλεται η ξενόγλωσση εκπαίδευση και υποβαθμίζονται τα μαθήματα των θετικών και των κοινωνικών επιστημών.
- Υποχρεωτική παραμονή στο σχολείο για 30 ώρες.[23] Με τη ρύθμιση αυτή, τροποποίηση του Ν. 1566/85 όσον αφορά το εκπαιδευτικό ωράριο και την υποχρεωτική παραμονή στο σχολείο, το ΥΠ.Π.Ε.Θ προσπαθεί να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στα εργασιακά δικαιώματα και στις κατακτήσεις των 160.000 μονίμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Είναι φανερό ότι το ΥΠ.Π.Ε.Θ. επιχειρεί με κάθε τρόπο να υλοποιήσει τη συμφωνία με τους "θεσμούς" για την υποχρεωτική παραμονή των εκπαιδευτικών στο σχολείο, παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας. Αν όμως, όπως ισχυρίζεται ο Υπουργός, ισχύει ότι είχε θεσπιστεί με τον ν. 1566/85, για ποιο λόγο χρειάστηκε η τροποποίηση της σχετικής διάταξης; Άραγε, είναι άνευ σημασίας η αλλαγή του ρήματος από «έχει ανατεθεί» σε «ανατίθεται», η παράλειψη της φράσης «συγκεκριμένου έργου» ή η διεύρυνση των εργασιών που μπορούν να ανατεθούν στους εκπαιδευτικούς ;
Η υποχρεωτική παραμονή των εκπαιδευτικών στο σχολείο για 30 ώρες την εβδομάδα θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση του διδακτικού ωραρίου είτε άμεσα, με στόχο τη μείωση των αναγκών σε εκπαιδευτικό προσωπικό, είτε έμμεσα μέσω διάφορων εκπαιδευτικών δράσεων. Παράλληλα στο ίδιο άρθρο γίνεται πιο αυστηρό το "καθηκοντολόγιο" και εισάγονται νέα καθήκοντα, ακόμη και μη νομοθετημένα εκείνη την χρονική στιγμή.
- 7 χρόνια χωρίς διορισμούς και συνεχίζεται... Πριν την εφαρμογή των μνημονίων οι διορισμοί, στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, κυμαίνονταν περί τις 4000 (2007: 4172, 2008: 4220) κατ' έτος. Οι αποχωρήσεις και οι προσλήψεις στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το σχολικό έτος 2010 - 2011 διαμορφώθηκαν ως εξής.
ΕΡΩΤΗΜΑ/ Σχ. έτη | 2010-11 | 2011-12 | 2012-13 | 2013-14 | 2014-15 | 2015-16 | 2016-17 | 2017-18 |
Αποχωρήσεις μονίμων | 8ος '10 2839 | 8ος '11 3503 | 8ος '12 3186 | 8ος '13 3442 | 8ος '14 3235 | 8ος '15 1836 | 8ος '16 977 | 8ος '17 509 |
Αριθμός μονίμων | 94.264 |
|
|
|
| 68.472 |
| 66.283 |
Προσλήψεις μονίμων | 1334 | 413 | 181 | 102 | 2 | 0 | 159 | 14 |
Πρ/ψεις αναπληρωτών |
|
|
| 3349 | 5164 | 6162 | 6076 | 7343 |
Παρατηρήσεις - Συμπεράσματα
1) Η σχολική χρονιά 2010-2011 είναι η τελευταία πριν την εφαρμογή των μνημονίων κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν οι λιγότεροι διορισμοί μονίμων συγκριτικά με τις προηγούμενες χρονιές. Το σχολικό έτος 2011-2012 το ποσοστό των αναπληρωτών και ωρομισθίων εκπαιδευτικών επί των μονίμων εκπαιδευτικών (πρωτοβάθμια - δευτεροβάθμια) ήταν 8%, για να φτάσουμε το 2016-2017 στο 14,1%!! και το 2017-2018 στο 15%.[25] Η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα: α) στην λειτουργία των σχολείων, β) στη ζωή των εκπαιδευτικών, γ) στα ασφαλιστικά τους ταμεία, και δ) "κρατάει" σε ομηρία χιλιάδες αναπληρωτές και νέους πτυχιούχους.
2) Τα σχολεία δεν ξεκινούν σωστά τη λειτουργία τους με την έναρξη των μαθημάτων, καθώς λείπουν ειδικότητες ακόμη και σε μαθήματα Πανελλαδικώς εξεταζόμενα. Τη τρέχουσα σχολική χρονιά (2017 - 2018), στο Α΄ ΠΥΣΔΕ της Αθήνας οι προσλήψεις των αναπληρωτών ολοκληρώθηκαν τον Δεκέμβριο.
Εξελίσσονται αρνητικά οι συνθήκες εργασίας του εκπαιδευτικού.
Χαρακτηριστικά της αρνητικής εξέλιξης για τους εκπαιδευτικούς, όσον αφορά την παρουσία τους σε περισσότερα από ένα σχολεία, είναι τα ευρήματα που παρατίθενται στους παρακάτω πίνακες από το ΠΥΣΔΕ Α΄ ΑΘΗΝΑΣ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ Δ/ΝΣΗ Β΄/ΘΜΙΑΣ Α΄ ΑΘΗΝΑΣ
ΕΡΩΤΗΜΑ | 2010-11 | 2012-13 | 2014-15 | 2017-18 |
Αριθμός σχολείων (Γυμνασίων Λυκείων) | 236 | 207 (-29) | 199 (-8) | 192 |
Συνολικός αριθμός μονίμων εκπαιδευτικών | 6456 | 5440 | 4851 | 4522 |
Συνολικός αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών | 162 | 151 | 113 | 237 |
Συνολικός αριθμός μονίμων εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 2 σχολεία | 1225 | 1049 | 970 | 942 |
Συνολικός αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 2 σχολεία | 55 | 47 | 35 | 94 |
Συνολικός αριθμός μονίμων εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 3 σχολεία | 351 | 210 | 248 | 222 |
Συνολικός αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 3 σχολεία | 9 | 15 | 35 | 42 |
Συνολικός αριθμός μονίμων εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 4 σχολεία | 108 | 28 | 106 | 100 |
Συνολικός αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 4 σχολεία | 0 | 3 | 11 | 28 |
Συνολικός αριθμός μονίμων εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 5 σχολεία | 19 | 5 | 50 | 70 |
Συνολικός αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν σε 5 σχολεία | 0 | 0 | 9 | 25 |
Η επιλογή των χρονικών περιόδων έγινε για τους εξής λόγους:
2010 - 2011: Σχολικό έτος πριν παρθούν μέτρα
2012 - 2013: Σχολ. έτος: α) μετά τις συγχωνεύσεις, β) με ελάχιστους (181) διορισμούς
2014 - 2015: Σχολ. έτος: μετά από α) Συγχωνεύσεις, β) Αύξηση διδακτικού ωραρίου κατά 2 ώρες,
2017 - 2018: Σχολ. έτος: μετά από α) Αλλαγές στο πρόγραμμα του Γυμνασίου (μείωση διδακτικών ωρών), β) Κατάργηση της μείωσης των 3 ωρών από το διδακτικό ωράριο των υπευθύνων εργαστηρίων πληροφορικής και φυσικών επιστημών, γ) εισαγωγή της γ' ανάθεσης μαθημάτων.
Σχολικά έτη | 2010-11 | 2012-13 | 2014-15 | 2017-18 |
Συνολικός αριθμός εκπαιδευτικών | 6.618 | 5.591 | 4964 | 4.759 |
Αναλογία μονίμων εκπ/κών ανά σχολείο | 27,35 | 26,28 | 24,38 | 23,55 |
Αναλογία (συνολικά) εκπ/κών ανά σχολείο | 28 | 26,35 (-5,9%) | 24,94 (-5,35%) | 24,78 |
Ποσοστό αναπληρωτών σε σχέση με τους μόνιμους | 2,5% | 2,8% | 2,33% | 5,24% (+124,9%) |
Ποσοστό εκπ/κών που διδάσκουν σε 2 σχολεία | 19,34% | 19,60% | 20,25% | 21,77% |
Ποσοστό εκπ/κών που διδάσκουν σε 3 σχολεία | 5,44% | 4,02% | 5,7% | 5,55% |
Ποσοστό εκπ/κών που διδάσκουν σε 4 σχολεία | 1,63% | 0,55% | 2,36% (+429,1%) | 2,69% (+14%) |
Ποσοστό εκπ/κών που διδάσκουν σε 5 σχολεία | 0,29% | 0,09% | 1,18% (+1.311%) | 2% (+69,5%) |
Αριθμός εκπ/κών που διδάσκουν από 2 έως 5 σχ.. | 1.767 | 1.357 | 1464 | 1523 |
Ποσοστό εκπ/κών που διδάσκουν από 2 έως 5 σχ. | 26,7% | 24,27% | 29,5% | 32% |
Συμπεράσματα από την εφαρμογή όλων των μέτρων (από τους παραπάνω πίνακες)
α) Ο μέσος αριθμός των μονίμων εκπαιδευτικών ανά σχολείο την περίοδο 2017-2018 είναι μειωμένος κατά 13,9% σε σχέση με την περίοδο 2010-2011 (από 27,35 σε 23,55). Αυτό είναι αποτέλεσμα: i) της αύξησης του διδακτικού ωραρίου, ii) της έλλειψης μονίμων διορισμών, iii) του μικρού αριθμού των μεταθέσεων και iv) των αλλαγών στο πρόγραμμα σπουδών που έχει πραγματοποιηθεί στα Γυμνάσια και v) την κατάργηση της μείωσης των 3 ωρών από το διδακτικό ωράριο των υπευθύνων εργαστηρίων πληροφορικής και φυσικών επιστημών και την εισαγωγή της γ' ανάθεσης μαθημάτων. Αντίστοιχα ο μέσος αριθμός των εκπαιδευτικών ανά σχολείο την περίοδο 2017-2018 είναι μειωμένος κατά 11,5% σε σχέση με την περίοδο 2010-2011 (από 28 σε 24,78). Η διαφορά της μείωσης οφείλεται στην πρόσληψη μεγάλου αριθμού των αναπληρωτών.
β) Με την πραγματοποίηση των συγχωνεύσεων (2012-2013) "χάθηκε" 1,65 εκπαιδευτικός από κάθε σχολείο σε σχέση με την περίοδο 2010-2011. Με την αύξηση του διδακτικού ωραρίου κατά 2 ώρες (2014-2015) "χάθηκαν" 3,06 εκπαιδευτικοί από κάθε σχολείο σε σχέση με την περίοδο 2010-2011. Με την εφαρμογή και των υπόλοιπων μέτρων: α) Αλλαγές στο πρόγραμμα του Γυμνασίου (μείωση διδακτικών ωρών), β) Κατάργηση της μείωσης των 3 ωρών από το διδακτικό ωράριο των υπευθύνων εργαστηρίων πληροφορικής και φυσικών επιστημών, γ) εισαγωγή της γ' ανάθεσης μαθημάτων "χάθηκαν" αθροιστικά 3,22 εκπαιδευτικοί από κάθε σχολείο σε σχέση με την περίοδο 2010-2011.
γ) Το ποσοστό των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε 4 σχολεία την περίοδο 2017-2018 είναι αυξημένο κατά 165% και το ποσοστό των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε 5 σχολεία είναι αυξημένο κατά 689,66% σε σχέση με την περίοδο 2010-2011.
δ) Τα σχολικά έτη 2010-2011 και 2012-2013 το ποσοστό των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε 2 σχολεία είναι της τάξεως του 19,5% και το ποσοστό των εκπαιδευτικών που διδάσκουν από 2 έως 5 σχολεία είναι 26,7% και 24,27% αντίστοιχα. Τα ποσοστά αυτά έχουν αλλάξει δραματικά εις βάρος των καθηγητών.
Από τα παραπάνω και την εξέταση των πινάκων προκύπτει και ένα εύλογο ερώτημα: Ποιος άλλος κλάδος υπαλλήλων του Δημόσιου τομέα, έχει δύο, τρεις ή και περισσότερες έδρες εργασίας μεταξύ των οποίων αναγκαστικά μετακινείται ακόμη και μέσα στην ίδια ημέρα;
Μη διενέργεια μεταθέσεων, ομηρία μονίμων εκπαιδευτικών
Από την πολιτική της μη πραγματοποίησης διορισμών (και από όλες τις αλλαγές στο διδακτικό ωράριο) πλήττεται άμεσα και η ζωή των εκπαιδευτικών, με πρώτο επακόλουθο να μην διενεργούνται μεταθέσεις. Το 2016 στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση έγιναν 6997 αιτήσεις μετάθεσης και εγκρίθηκαν 404 (ποσοστό 5,77%). Το 2017 έγιναν 6874 αιτήσεις μετάθεσης και εγκρίθηκαν 213 (ποσοστό 3,10%)[27]. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα χιλιάδες μόνιμοι εκπαιδευτικοί να είναι "όμηροι" εκτός του τόπου κύριας κατοικίας, με προφανείς αρνητικές επιπτώσεις, κοινωνικές και οικονομικές. Η αδιοριστία όλων αυτών των χρόνων έχει κάνει το πρόβλημα εκρηκτικό. Οι εκπαιδευτικοί, που έχουν ήδη δημιουργήσει οικογένεια, δεν μπορούν να προσδοκούν σε μετάθεση σε εύλογο χρόνο, γιατί όλα τα κυβερνητικά μέτρα έχουν παγώσει την κινητικότητά τους. Στην Ευρυτανία, ένα "δύσκολο" από άποψη συνθηκών νομό, το ποσοστό των μονίμων εκπαιδευτικών που δεν μένουν μόνιμα στην περιοχή και επιδιώκουν μετάθεση είναι της τάξης του 71%. Από αυτούς, στην περιοχή της Ευρυτανίας υπηρετούν:
Πάνω από 5 χρόνια | Πάνω από 10 χρόνια | Πάνω από 15 χρόνια |
96% (5 +66+25) | 66% | 25% |
(στην α στήλη αθροίζονται οι β και γ, όπως και στην β αθροίζεται η γ)
Ένα σοβαρό ζήτημα, που έχει προκύψει με το νέο ασφαλιστικό, είναι ότι μετά την 1.1.2022 ένα μεγάλο τμήμα των εκπαιδευτικών θα συνταξιοδοτείται πλέον σε ηλικίες από 62 έως και 67 ετών! Με την πολιτική συνεπώς που ασκείται εξ' αιτίας της οποίας οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να παραιτηθούν για συνταξιοδότηση και παράλληλα δεν πραγματοποιούνται διορισμοί, αρκετοί εκπαιδευτικοί σε λίγα χρόνια θα έχουν σχεδόν 50 χρόνια διαφορά ηλικίας με τους μαθητές τους!
Μέσα στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να αναγνωριστεί η ιδιαιτερότητα του επαγγέλματος και να μειωθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Αναπληρωτές σε ομηρία
Από την μη πραγματοποίηση μόνιμων διορισμών και την πολιτική υιοθέτησης πρόσληψης αναπληρωτών, μετατρέπονται σε όμηρους του συστήματος χιλιάδες υποψήφιοι καθηγητές και δάσκαλοι. Μείζον ασφαλώς είναι το πρόβλημα των αναπληρωτών εκπαιδευτικών, οι οποίοι υφίστανται όλη αυτή τη δοκιμασία με την προοπτική του μόνιμου διορισμού να απομακρύνεται διαρκώς. Αρκετοί είναι σε καθεστώς αναπλήρωσης ακόμα και με 15 και 20 χρόνια προϋπηρεσίας και σε μεγάλες πλέον ηλικίες. Πρόκειται για απαράδεκτο εργασιακό καθεστώς, που θέτει την επαγγελματική πορεία αλλά και την ίδια τη ζωή των αναπληρωτών και των οικογενειών τους σε πλήρη ανασφάλεια! Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, θα έχουμε συνταξιοδότηση αναπληρωτών εκπαιδευτικών χωρίς να έχουν διοριστεί !!!
Πλήγμα για τα ασφαλιστικά ταμεία
Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί ασφαλίζονται στο ΙΚΑ και καταβάλλουν εισφορές μόνο στο επικουρικό ταμείο (ΕΤΕΑΕΠ - παλιό ΤΕΑΔΥ). Δεν καταβάλλουν εισφορές για το εφάπαξ καθώς και για το Μετοχικό (ΜΤΠΥ). Επίσης πρέπει να τονιστεί ότι α) οι εισφορές τους στο επικουρικό είναι αισθητά μικρότερες απ' αυτές του μόνιμου και ότι β) καταβάλλονται για χρονικό διάστημα το πολύ 9 μηνών και όχι 12 (όσο και η σύμβασή τους). Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι θύμα της αντιλαϊκής - αντιδραστικής πολιτικής των μη διορισμών είναι και τα ταμεία των υπαλλήλων καθώς χάνονται πολλά εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο όταν οι αναπληρωτές, ειδικά τα τελευταία χρόνια, ξεπερνούν σε αριθμό τις 23.000 σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Προσπάθεια επιβολής μιας άλλης ελαστικής μορφής εργασίας, της " εθελοντικής".
Κατά την διάρκεια της κρίσης και επιβολής των μνημονίων έγιναν προσπάθειες "να επιβληθεί" άλλη "ανέξοδη" μορφή ελαστικής εργασίας "η εθελοντική εργασία". Η αρχή γίνεται το 2014 από τον τότε υπουργό Παιδείας Λοβέρδο: "Απομένουν ακόμη 1.100 κενά και μιλάω για κενά που αφορούν στην επάρκεια στα σχολεία, όχι την πληρότητα, γιατί αυτός ο στόχος δεν επιτυγχάνεται πια. Δεν μπορώ να τα καλύψω αυτά τα 1.100 κενά γιατί δεν έχω άλλα κονδύλια. Σκέφτομαι ότι αν βρεθώ σε αδιέξοδο το μόνο που μου απομένει είναι να απευθυνθώ στον ανώνυμο εκπαιδευτικό ζητώντας την εθελούσια συνεισφορά του. Να δουλέψει χωρίς λεφτά για να καλυφθούν τα κενά, εθελοντικά δηλαδή, με αντάλλαγμα κάποια μόρια που θα τον βοηθήσουν όταν γίνουν προσλήψεις".[28] Η αντιπολίτευση κατακεραυνώνει την κυβέρνηση και τον υπουργό Παιδείας καθώς ο μετέπειτα αναπληρωτής Παιδείας Κουράκης δηλώνει: "Για να σοβαρευτούμε λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει σήμερα ευθαρσώς ότι στοχεύοντας πάντα στην μόνιμη εργασία για όλες και όλους, θα καταργήσει κάθε αντεργατική διάταξη και δεν θα αναγνωρίσει οποιαδήποτε προϋπηρεσία εθελοντικού χαρακτήρα και αν θεσμοθετήσει ο κύριος Λοβέρδος. Απορούμε τι άλλους «άσους» θα βγάλει ο κύριος Λοβέρδος από το μανίκι του τις επόμενες ημέρες".[29] Όμως, όπως και πολλές άλλες υποσχέσεις, η άποψη αυτή κράτησε λίγο καθώς ο μετέπειτα υπουργός Παιδείας Φίλης δηλώνει: "Γιατί, λοιπόν, ένας εκπαιδευτικός που προσφέρει δυο ώρες εθελοντικής εργασίας για τη διδακτική στήριξη των μαθητών να μην προσμετρείται αυτό ως κριτήριο στην αξιολόγηση του".[30]
Μπροστά στην αντίδραση του συνδικαλιστικού κινήματος και της προφανούς αντεργατικής - αντιλαϊκής κατεύθυνσης αυτές οι σκέψεις έμειναν στο περιθώριο. Αυτό όμως που είναι φανερό είναι ότι πάντα ψάχνουν να ανακαλύψουν "λύσεις" - "άσσους" αντεργατικής - αντιλαϊκής κατεύθυνσης.
Οφείλουμε να αναδείξουμε τα προβλήματα του εκπαιδευτικού και να αγωνιστούμε για την επίλυσή τους, γιατί δεν είναι απλά και μόνο επαγγελματική και εργασιακή υπόθεση αλλά απόλυτα κοινωνική και πολιτική, αφού συνδέονται με τη λειτουργία των σχολείων και της δημόσιας εκπαίδευσης.
ΘΩΜΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
25-4-2018
[1]" Όροι και συνθήκες άσκησης του εκπαιδευτικού έργου στη δημόσια πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση" ΚΟΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ - ΑΔΕΔΥ - 2011 ερώτηση 24 σελ. 112 (Η έρευνα διεξήχθη από 12 έως 14/4/2010)
[2] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 45, ε σελ. 149
[3] Άρθρο 13 παρ. 8 (ΦΕΚ 167/Α/30-9-1985)
[4] Άρθρα 36 και 37 της Φ.353.1/324/105657/Δ1 - ΦΕΚ 1340/Β/16-10-2002
[5] Δ. Σ. ΟΛΜΕ 20/11/2002
[6] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 21 σελ. 109
[7] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 46,θ σελ. 163
[8] ΚΕΜΕΤΕ: Μελέτη στοιχείων για την εκπαίδευση και τους εκπαιδευτικούς στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2012
[9] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 46,ι σελ. 164
[10] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 40, σελ. 130
[11] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 42,δ σελ. 139
[12] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 22 σελ. 110
[13] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 45,α σελ. 145
[14] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 45,θ σελ. 152
[15] ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ ερώτηση 38 σελ. 127
[16] Ν. 4024 - ΦΕΚ 226/Α/27-10-2011 (Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ)
[17] Ν. 4152 - ΦΕΚ 107/Α/9-5-2013 - ΥΠΟΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Θ.2 (Υπουργός Αρβανιτόπουλος)
[18] Εκπαιδευτικό Ενημερωτικό Δίκτυο Alfa Vita
[19] Κουράκης στην επιτροπή μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής (6/6/2013)
[20] Μπαλτάς 27/07/2015
[21] Υπ. Απόφ. φεκ 2758/β/1-9-2016 (Υπουργός Φίλης)
[22] Ν. 4386 ΦΕΚ 83/Α/11-5-2016 (Υπουργός Φίλης)
[23] Ν. 4512, άρθρο 245, ΦΕΚ 5/Α/17-1-2018) (Υπουργός Γαβρόγλου)
[24] Ενημερωτικά Αιρετού Νεκτάριου Κορδή 18/11/2017, 18/3/2018 και 19/4/2018
[25] Ενημερωτικό Αιρετού Νεκτάριου Κορδή 31/1/2018
[26] Διεύθυνση Δ. Ε. Α΄ Αθήνας
[27] Ενημερωτικό Αιρετού Νεκτάριου Κορδή 23/2/2018
[28] Ανδρέας Λοβέρδος, 7-11-2014 Εφημ. "Τα Νέα"
[29] Κουράκης, Εφημ. "Αυγή" 7-11-2014
[30] Φίλης, Εφημ. "Το Βήμα της Κυριακής" 11-10-2015
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη