Alfavita Newsroom Στατιστικές, εκθέσεις, ρεπορτάζ, δημοσιεύματα... καταλήγουν όλα σ' ένα αποκαρδιωτικό συμπέρασμα: η μαζική φτώχεια επιστρέφει στην Ευρώπη. Δεν πρόκειται ούτε για δημοσιογραφική υπερβολή ούτε για ρητορικό σχήμα, αλλά για την ψυχρή πραγματικότητα των αριθμών. Μια πραγματικότητα που αναγκάζει ακόμα και τις βιομηχανίες τροφίμων, ειδών κατανάλωσης και σούπερ μάρκετ να αλλάξουν το μάρκετινγκ των προϊόντων τους στις ευρωπαϊκές αγορές για να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Από τις “συσκευασίες - γίγας”, στα προϊόντα χαμηλού κόστους και μικρότερης ποσότητας, αυτό δηλαδή που ζητούν όλο και περισσότεροι καταναλωτές στην Ευρώπη...
Ογδόντα εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή το 16% του πληθυσμού της, ζει σήμερα με λιγότερο από το 60% του μέσου όρου ατομικού εισοδήματος για τη χώρα του, κάτι που σημαίνει πρακτικά ότι βρίσκεται στο όριο της φτώχειας. Συνολικά 115 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, δηλαδή το 23% των πολιτών, βιώνουν συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Το 19% των παιδιών στην Ε.Ε. ζουν στη φτώχεια ή απειλούνται απ' αυτή. Το 17% των Ευρωπαίων πολιτών αντιμετωπίζουν υλικές στερήσεις κάποιας μορφής λόγω έλλειψης εισοδήματος. Ακόμα χειρότερα, 43 εκατ. Ευρωπαίοι βρίσκονται μπροστά στον κίνδυνο της πείνας (!) υπό την έννοια ότι δεν μπορούν να προμηθευτούν την απαιτούμενη ποσότητα και ποιότητα γευμάτων σε καθημερνή βάση.
Την ίδια στιγμή τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας έχουν γίνει αναποτελεσματικά στο να μετριάσουν τις συνέπειες της φτώχειας υποβιβάζοντας τη στήριξη των φτωχών στρωμάτων σε επίπεδο φιλανθρωπίας. Ενδεικτικό του χάσματος ανισοτήτων που έχει παγιωθεί και σ' αυτόν τον τομέα στην Ε.Ε. είναι ότι το ποσοστό των πολιτών που επωφελούνται απ' τα κοινωνικά επιδόματα παρουσιάζει τεράστια διακύμανση: απ' το 10% στις χώρες του Νότου, στο 60% των χωρών του Βορρά...
Απ' τη φτώχεια, στην περισσότερη φτώχεια...
Τα στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα για την ανεργία και την απασχόληση αποτυπώνουν μια ακόμη χειρότερη κατάσταση: βαθύτερη και μαζικότερη φτώχεια στην άλλοτε κραταιά “Ευρώπη της ευημερίας”... Το ποσοστό των πολιτών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας παρουσιάζει αυξητική τάση, το χειρότερο όμως είναι ότι η φτώχεια γίνεται πιο ακραία. Μαζί με τους χαμηλούς μισθούς και τη γήρανση του πληθυσμού, η ανεργία αποτελεί σήμερα την υπ. αριθμόν 1 αιτία της φτώχειας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 40% των άνεργων κινδυνεύει από τη φτώχεια, ενώ αντιθέτως μόνο το 8% όσων εργάζονται αντιμετωπίζει την ίδια απειλή. Τα μεγαλύτερα θύματά της παραμένουν “παραδοσιακά” οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι μετανάστες, οι ηλικιωμένοι και οι νέοι. Κατά κανόνα η ανεργία μεταξύ των νέων στην Ε.Ε. κυμαίνεται πάνω από το διπλάσιο αυτής των μεγαλυτέρων. Τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν αύξηση του αντίστοιχου ποσοστού (22,5%) καταγράφοντας ταυτόχρονα αυξητική τάση για τους μακροχρόνια άνεργους αλλά και για τους εργασιακά αδρανείς, όσους δηλαδή δεν εργάζονται, δεν σπουδάζουν, ούτε βρίσκονται σε κάποιο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης.
Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία ή η Αυστρία η ανεργία των νέων εμφανίζεται γενικά χαμηλότερη μόνον και μόνον επειδή η υποχρεωτική εκπαίδευση σ' αυτές τις χώρες διαρκεί περισσότερο, ενώ οι άνεργοι “εντάσσονται” σε διάφορα εργασιακά “σχήματα” και καθεστώτα τα οποία δεν λαμβάνονται υπόψη στις επίσημες στατιστικές μέτρησης της ανεργίας.
Ακόμα όμως και σ' αυτές τις χώρες οι πιθανότητες των νέων να αποφύγουν τον κίνδυνο της φτώχειας, βρίσκοντας μια μόνιμη δουλειά με αξιοπρεπή μισθό, όλο και λιγοστεύουν στη σημερινή συγκυρία. Το 50% όλων των νέων προσλήψεων στην Ε.Ε. σήμερα αφορά εργαζόμενους με συμβάσεις περιορισμένου χρόνου. Για την ηλικιακή κατηγορία 20-24 ετών το ποσοστό αυτό φτάνει πλέον το 60%!
Ακραίος “διπολισμός”
Και στο θέμα της φτώχειας η Ευρώπη είναι παγιδευμένη σ' έναν ακραίο “διπολισμό” όπου κυριαρχούν οι χτυπητές αντιθέσεις και οι αντιφάσεις. Ενώ τα ποσοστά της νέας φτώχειας παρουσιάζουν άνοδο τα τελευταία χρόνια στην ανατολική και νότια Ευρώπη, την ίδια στιγμή οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης (υγεία, παιδεία κ.λπ.) βελτιώνονται δημιουργώντας την εντύπωση ότι οι συνθήκες διαβίωσης σ' όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μεταξύ των καλύτερων στον κόσμο.
Εδώ προφανώς βρίσκεται και η αιτία της “παρεξήγησης”, που δεν επιτρέπει να γίνει κατανοητή η φύση και η έκταση του προβλήματος, τόσο απ' τις ίδιες τις κοινωνίες όσο κι απ' όσους ασκούν εξουσία και διαμορφώνουν πολιτικές. Συχνά οι άνθρωποι θεωρούν τη φτώχεια ως κάτι το εξαιρετικά ακραίο για να απειλήσει την ύπαρξή τους, ως φαινόμενο που συνδέεται κυρίως με τις αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής ή της Ασίας. Όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, αμείλικτη: η φτώχεια στην Ε.Ε. είναι ένα πρόβλημα που οξύνεται, που έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια και βυθίζει τις ζωές των ανθρώπων στη δυστυχία.
Η φτώχεια έχει ξεκάθαρα ταξικά, γεωγραφικά και εθνοτικά χαρακτηριστικά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στην Ε.Ε. παρατηρείται μεταξύ των κατοίκων της υπαίθρου και μεταξύ εθνοτικών μειονοτήτων, όπως οι Ρομά. Οι τελευταίοι συγκαταλέγονται μεταξύ των φτωχότερων πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτηριστικά, στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, το 40% των ατόμων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας είναι Ρομά.
Την ίδια στιγμή η φτώχεια στη νότια και ανατολική Ευρώπη “εκτείνεται” σε μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού εδώ κατοικεί στην ύπαιθρο και απασχολείται σχεδόν αποκλειστικά στον τομέα της γεωργίας, η οποία συνεισφέρει στο συνολικό ΑΕΠ κατά 30%.
Στις ανεπτυγμένες χώρες του βιομηχανικού Βορρά η γεωργία αντιπροσωπεύει μόλις το ένα δέκατο του ΑΕΠ, ωστόσο ο πληθυσμός της υπαίθρου εκεί κυμαίνεται στο 25% - 40% του συνολικού πληθυσμού. Κι όμως, κατά έναν παράδοξο τρόπο, η περισσότερη φτώχεια βρίσκεται “συγκεντρωμένη” σ' αυτές τις βιομηχανικές χώρες. Τα δύο τρίτα του συνολικού αριθμού των φτωχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζουν σήμερα σε έξι μόνον χώρες: Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία, Πολωνία και Ισπανία.
Παράλληλα οι διαφορές στα επίπεδα φτώχειας μεταξύ παλαιών και νέων κρατών - μελών αποκαλύπτουν μια πραγματική εισοδηματική “άβυσσο” μεταξύ ευρωπαϊκής Δύσης και Ανατολής. Για παράδειγμα το επίπεδο ετήσιου εισοδήματος που καθορίζει το όριο της φτώχειας στο Λουξεμβούργο είναι 18.550 ευρώ, όταν το αντίστοιχο ποσό στη Ρουμανία (με στοιχεία 2008) είναι 1.173 ευρώ! Οι Ρουμάνοι που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της φτώχειας ζουν σήμερα με λιγότερα από 3 ευρώ την ημέρα. Στη Βουλγαρία το όριο είναι περίπου 4 ευρώ και στο υπόλοιπο της ανατολικής Ευρώπης περίπου 7-8 ευρώ...
Φτώχεια, ο "ανθός" της υπαίθρου...
Περίπου το 59% του πληθυσμού της Ευρώπης των “27” ζει σε αγροτικές ή ημιαγροτικές περιοχές, όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι κατά κανόνα χαμηλότερο απ' ό,τι στις αστικές περιοχές. Οι στατιστικές δείχνουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας για τις αγροτικές περιοχές σε σύγκριση με τις αστικές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων που ζουν εκεί.
Ένα ενδεικτικό στοιχείο που αποτυπώνει το εισοδηματικό χάσμα χωριού - πόλης στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το γεγονός ότι στη Ισπανία μόνο το 30% των νοικοκυριών της υπαίθρου διαθέτει προσωπικό υπολογιστή και μόνο το 16% έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο... Στατιστική έρευνα σε 8 διαφορετικές χώρες της Ε.Ε. έδειξε ότι οι αγροτικές περιοχές χαρακτηρίζονται από υψηλότερο βαθμό εισοδηματικής φτώχειας σε σχέση με τις αστικές, σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλες τους υπό εξέταση τομείς.
Ταυτόχρονα η διαφορά στα ποσοστά φτώχειας μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών είναι μεγαλύτερη στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης από ό,τι σ' εκείνες της δυτ. Ευρώπης. Επιπλέον στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες η φτώχεια της υπαίθρου συνδέεται γενικά με τις δυσκολίες στον τομέα της γεωργικής παραγωγής, ενώ στη δυτική Ευρώπη η φτώχεια αφορά απομακρυσμένες περιοχές και, σε γενικές γραμμές, περιοχές με προβλήματα πρόσβασης. Κι όμως υπάρχουν αστικές περιοχές στην Ε.Ε. που πλήττονται το ίδιο αν όχι και χειρότερα από τη φτώχεια. Πρόκειται για την “εργασιακή φτώχεια” (employment poverty), τη φτώχεια που χτυπά τους εργαζόμενους που είναι ενεργοί στην “αγορά εργασίας”, των οποίων όμως το εισόδημα δεν επαρκεί για να καλύψει το κόστος ζωής.
Η “εργασιακή φτώχεια” σε συνδυασμό με τη χαμηλά ποσοστά απασχόλησης πλήττει πλέον πολλές χώρες της Ε.Ε, ιδιαίτερα όμως τις μεσογειακές του Νότου, όπου τα επιδόματα ανεργίας και κοινωνικής πρόνοιας κυμαίνονται σε επίπεδο... ελεημοσύνης, όπως στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, με ελαφρώς καλύτερη την κατάσταση στην Πορτογαλία και την Κύπρο. Παρά το γεγονός ότι σε χώρες με υψηλή απασχόληση, όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία, τα ποσοστά φτώχειας είναι γενικώς χαμηλά, οι έρευνες δείχνουν ότι κι εκεί όπου υπάρχει χαμηλή ανεργία μπορεί να υπάρχει υψηλό ποσοστό φτώχειας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Γερμανίας...
Κοινωνική μάστιγα
Η φτώχεια είναι μια κοινωνική μάστιγα. Το να ζει κανείς στη φτώχεια είναι ένας καθημερινός αγώνας επιβίωσης και αξιοπρέπειας... Μπορεί να επηρεάσει την υγεία και την ψυχική του διάθεση, να απειλήσει τις προσωπικές σχέσεις του.
Ζωή στη φτώχεια σημαίνει: απομόνωση απ' την οικογένεια και τους φίλους, έλλειψη ελπίδας και αίσθηση αδυναμίας να ελέγξεις τις αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή σου, έλλειψη πληροφόρησης για τις υπηρεσίες υποστήριξης που είναι διαθέσιμες, φτωχή μόρφωση και περιορισμένες ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης, διαμονή σε ανασφαλή γειτονιά με υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας ή υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση, αδυναμία να συντηρήσεις μια παροχή ηλεκτρικού ή φυσικού αερίου για να έχεις θέρμανση τον χειμώνα...
Φτώχεια στην Ε.Ε. σημαίνει να μην μπορείς να αγοράσεις καινούργια ρούχα και υγιεινά τρόφιμα στην απαιτούμενη ποσότητα, να μην μπορείς να επισκεφθείς γιατρό ή οδοντίατρο, να μην μπορείς να αποταμιεύσεις για να ανταποκριθείς σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, όταν π.χ. θ' απολυθείς ή θ' αντιμετωπίσεις πρόβλημα υγείας. Αν ζεις στη φτώχεια, μπορεί να πέσεις θύμα εκμετάλλευσης ή να εξαναγκαστείς να διαπράξεις παράνομες πράξεις, να βιώσεις ρατσισμό και διακρίσεις. Φτώχεια επίσης σημαίνει να μην μπορείς να έχεις μια νορμάλ κοινωνική ζωή, να μην μπορείς να διασκεδάσεις, να βγεις έξω, να πας σινεμά, να επισκεφθείς φίλους...
Οι στατιστικές έχουν δείξει ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν στη φτώχεια είναι πιο πιθανό να αποκτήσουν κακή υγεία, να παρουσιάσουν προβλήματα μάθησης στο σχολείο και να γίνουν η επόμενη γενιά ενηλίκων που θα ζει υπό την απειλή της ανεργίας και της μακροχρόνιας φτώχειας... Η φτώχεια είναι μια πραγματική τροχοπέδη. Στερεί απ' τους ανθρώπους τις ευκαιρίες να αναπτύξουν το σύνολο των δυνατοτήτων τους.
Βαδίζοντας προς την αντίθετη κατεύθυνση...
Πέρα απ' τις κυρίαρχες αναλύσεις οικονομολόγων και κοινωνιολόγων, που προσεγγίζουν το πρόβλημα μέσα απ' την οπτική της καπιταλιστικής διαχείρισης, ένα βασικό ερώτημα μπαίνει αυτή τη στιγμή και ανοίγει έντονο διάλογο: Η επιστροφή της μαζικής φτώχειας στην Ευρώπη είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης ή η κατάληξη μια εσκεμμένης πολιτικής εκ μέρους των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Παρά τα προειδοποιητικά μηνύματα που “εκπέμπουν” οι στατιστικές, οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να μειώνουν τις κοινωνικές δαπάνες, να αυξάνουν τα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση, να εξαλείφουν κυριολεκτικά την απασχόληση στον δημόσιο τομέα και να επεκτείνουν την πολιτική των χαμηλών μισθών σε περισσότερες κατηγορίες εργαζομένων. Ακόμα και μέσα από την οπτική της διαχείρισης, τα μέτρα αυτά δεν οδηγούν πουθενά αλλού παρά στη διεύρυνση και την εμβάθυνση της φτώχειας.
Με την απόφαση της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ε.Ε. να συμπεριληφθεί το “φρένο χρέους” στα συντάγματα των χωρών μελών, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έδωσαν ουσιαστικά το στίγμα του προσανατολισμού τους για τις πολιτικές που θα ακολουθήσουν: προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση απ' αυτή που απαιτείται για να καταπολεμηθεί η φτώχεια και να ανακουφιστούν τα θύματα της. Προς την κατεύθυνση που οδηγεί στην επιδείνωση της κοινωνικής κρίσης.
Υπάρχει όμως ένα ακόμη δεδομένο που έχει σημειολογική αξία σ' αυτή τη συγκυρία: Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η ανεργία και η φτώχεια ήταν ευρέως διαδεδομένα κοινωνικά φαινόμενα στη Γηραιά Ήπειρο, ακόμα και οι δεξιές κυβερνήσεις έδιναν υποσχέσεις στον κόσμο για ένα καλύτερο και με περισσότερη ευημερία μέλλον. Σήμερα όλες ανεξαιρέτως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οποιοδήποτε πολιτικό χρωματισμό κι αν έχουν, δεν υπόσχονται τίποτε άλλο στους πολίτες τους παρά περισσότερες θυσίες και στερήσεις. Απ' τον Ολάντ και την Μέρκελ μέχρι τον Ραχόι και τον Μόντι...
Βέβαια, προβάλλουν ισχυρά “επιχειρήματα” κάθε φορά που πρέπει να δικαιολογήσουν τη λιτότητα: την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, τον περιορισμό των ελλειμμάτων, την αύξηση των δημόσιων εσόδων. Όμως, πόσο φερέγγυες μπορεί να είναι οι πολιτικές αυτές, όταν την ίδια στιγμή που αυξάνουν την άμεση και έμμεση φορολογική επιβάρυνση για τους εργαζόμενους και συρρικνώνουν τις κοινωνικές παροχές, εντείνοντας το πρόβλημα της φτώχειας, μειώνουν τους φόρους στα κέρδη των επιχειρήσεων, την περιουσία και τα υψηλά εισοδήματα; Πρόσφατο και πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αποκαλύψεις για τη μείωση της φορολογίας στα κέρδη των επιχειρήσεων στην Ισπανία, μια πολιτική που εγκαινίασε η “σοσιαλιστική” κυβέρνηση Θαπατέρο παράλληλα με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης...
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεργία αποτελεί τη βασική αιτία της φτώχειας, τα στοιχεία που ανακοίνωσε την Τετάρτη ο ΟΟΣΑ για 48 εκατομμύρια άνεργους στις χώρες μέλη του δείχνουν ότι το πρόβλημα πρόκειται να οξυνθεί άμεσα. Οι κυβερνήσεις θεωρούν τη φτώχεια ένα δευτερεύον πρόβλημα, “παράπλευρη συνέπεια” της προσαρμογής στη λιτότητα, οι κοινωνίες όμως που υποφέρουν δεν μπορούν να τη δεχθούν ως ντε φάκτο δεδομένο.α
avgi.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Βάσεις Εισαγωγής: Πτώση σε Πολυτεχνεία και Νομικές αλλά οι Ιατρικές διεκδικούν να πάνε ψηλότερα
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 01/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
