Alfavita Newsroom Το Γ' Ολοκαύτωμα των Ανωγείων στις 13 Αυγούστου 1944, ολοκαύτωμα που κράτησε μέχρι την 5η Σεπτεμβρίου 1944
Η ιστορία όπως καταγράφηκε από το δήμο Ανωγείων λίγο πριν και κατά το ολοκαύτωμα και συνόδευσε την έκδοση επετειακών γραμματοσήμων για το ολοκαύτωμα, σύμφωνα με το δήμαρχο Ανωγείων Σωκράτη Κεφαλογιάννη:
Λίγο πριν την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τα Ανώγεια ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Κρήτης με περισσότερες από 900 κατοικίες και πληθυσμό που άγγιζε, αν δεν ξεπερνούσε τις 4.000 ψυχές. Όπως όλη η Κρήτη έτσι και τ΄ Ανώγεια είχαν ζήσει μόλις μισό αιώνα ελευθέρου και ειρηνικού βίου για πρώτη φορά στην ιστορία τους. Αυτό επέτρεψε στους Ανωγειανούς να αναπτύξουν την κτηνοτροφία, την παραγωγή φημισμένων υφαντικών προϊόντων και μια σχεδόν αυτάρκη γεωργία που συντέλεσαν στη συσσώρευση ενός αξιόλογου υλικού πλούτου, ο οποίος εδραίωσε τη φήμη ενός ονομαστού και δυναμικού χωριού της Κρήτης. Μετά την ατιμωτική συνθηκολόγηση και την παράδοση της χώρας στους Γερμανούς οι Κρήτες σύσσωμοι έγραψαν για 11 μέρες, από τις 20-31 Μαΐου 1941, μια από τις θρυλικότερες εποποιίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τη Μάχη της Κρήτης.
Οι Ανωγειανοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του αγώνα, πολέμησαν για την υπεράσπιση του Ηρακλείου και στη μάχη του Λατζιμά στο Ρέθυμνο «…Σαν τα γεράκια χύνονται σαν τα πουλιά πετούνε και την αυγή στου Λατζιμά τους Γερμανούς χτυπούνε…». Από την αρχή της Γερμανικής Κατοχής αναβίωσαν στ' Ανώγεια όλες οι μεγάλες αξίες των επαναστατικών παραδόσεών τους. Πολύ γρήγορα το χωριό γίνεται φιλόξενος τόπος πολλών Αυστραλών, Νεοζηλανδών και Εγγλέζων που φυγαδεύονται από τα νότια παράλια εκτός Κρήτης.
Οι Ανωγειανοί οργάνωσαν αξιόμαχες αντάρτικες ομάδες όπως η ΕΟΑ, «Ο ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ», και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που πρόσφεραν μεγάλες υπηρεσίες στον απελευθερωτικό αγώνα της Κρήτης για την αποτίναξη της φασιστικής κατοχής. Τα Ανώγεια γίνονται πάλι μεγάλο κέντρο αντίστασης κατά των Γερμανών, κέντρο της αγγλικής κατασκοπείας στην Κρήτη και σταθμός διακομιδής του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, τον οποίο απήγαγαν οι Άγγλοι αντάρτες σε συνεργασία με Κρήτες και φυγάδευσαν στη Μέση Ανατολή. Συνέλαβαν δε στις 7 Αυγούστου και εκτέλεσαν 8 Γερμανούς και Ιταλούς που με επικεφαλής τον λοχία φρούραρχο του Γενί Καβέ είχαν συλλάβει στα Ανώγεια ενενήντα περίπου γυναικόπαιδα. Στις 8 Αυγούστου είχαν ακόμη κάνει μια από τις σημαντικότερες αντιστασιακές ενέργειες κατά των Γερμανών, το Σαμποτάζ στην Δαμάστα. Από τα μέσα του 1944 φαινόταν ότι το αποτέλεσμα του πολέμου είχε ήδη κριθεί και τα γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να εγκαταλείπουν την ανατολική Κρήτη και να συγκεντρώνονται στην περιοχή των Χανίων.
Η αποχώρηση αυτή συνδέθηκε με φοβερές καταστροφές χωριών, εκτελέσεις και βιαιοπραγίες με διάφορες προφάσεις. Ο πραγματικός σκοπός των Γερμανών ήταν να διασφαλίσουν την αποχώρησή τους και να ερημώσουν πολλές περιοχές της Κρήτης ως τιμωρία γιατί η ψυχή των κατοίκων τους δεν είχε γονατίσει ούτε στις ζοφερότερες μέρες του αγώνα. Την 12η Αυγούστου 1944 δύο γερμανικά τάγματα του 65ου Συντάγματος μεταφέρθηκαν με 30 αυτοκίνητα στο χωριό Σείσαρχα, τρία χιλιόμετρα πριν τ΄ Ανώγεια, με διοικητή τον ταγματάρχη Μάρτεν.
Οι Ανωγειανοί σκοποί αντιλήφθηκαν τους Γερμανούς και με το σύνθημα, «Τράγοι στ΄ αμπέλια», ειδοποίησαν τους κατοίκους και όλοι οι άντρες που βρίσκονταν στο χωριό έφυγαν προς τα βουνά. Μαζί πρόλαβαν και έφυγαν πολλά γυναικόπαιδα. Οι Γερμανοί έφτασαν με τα πόδια στ΄ Ανώγεια, τα κύκλωσαν με διπλό κλοιό και εγκατέστησαν φυλάκια στους γύρω λόφους. Όταν άρχισε να ξημερώνει η 13η Αυγούστου οι Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να εισβάλουν στο χωριό από διάφορες κατευθύνσεις, πυροβολώντας στον αέρα για εκφοβισμό. Ύστερα συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους στην πλατεία Αρμί.
Ο ταγματάρχης Μάρτεν τους διάβασε τη διαταγή του στρατιωτικού διοικητή φρουρίου Κρήτης στρατηγού Χ.Βάλτερ Μύλλερ.:
«Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρο της Αγγλικής Κατασκοπείας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το φόνο του Λοχία Φρούραρχου ΓΕΝΗ ΚΑΒΕ κι της υπό αυτόν φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το σαμποτάζ της Δαμάστας επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι αντάρται των διαφόρων ομάδων αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον οι απαγωγείς με τον Φον Κραϊπε χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια ΔΙΑΤΑΣΣΟΜΕΝ ΤΗΝ ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεση παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου.
Χανιά 13 Αυγούστου 1944
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΦΡΟΥΡΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Χ. ΜΥΛΛΕΡ».
Μετά την ανάγνωση της διαταγής οι Γερμανοί συνέλαβαν 80 γέροντες τους οποίους οδήγησαν στο Ηράκλειο και τους έκλεισαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Στη συνέχεια διέταξαν τα γυναικόπαιδα που είχαν συγκεντρωθεί στ΄ Αρμί, περίπου 2.500 άτομα, να σχηματίσουν φάλαγγα και με ισχυρή συνοδεία τους οδήγησαν μέχρι το χωριό Γενή Καβέ και τα εγκατέλειψαν. Οι άμαχοι Ανωγειανοί διασκορπίστηκαν σε διάφορα χωριά της επαρχίας Μυλοποτάμου, όπου οι κάτοικοι έδειξαν αμέριστη την αλληλεγγύη τους και τους φιλοξένησαν μέχρι να περάσει η μπόρα. Μέσα στο έρημο χωριό οι Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν συστηματική έρευνα και επιδόθηκαν σε επιμελημένη λεηλασία του μεγάλου πλούτου των σπιτιών που ήταν χρηματικά ποσά, χρυσαφικά, εργαλεία, σπάνια υφαντά, τυρί, λάδι, πατάτες, όσπρια, χαρούπια και κοπάδια αιγοπροβάτων. Οι Γερμανοί υποχρέωσαν πολίτες που είχαν συλλάβει σε διάφορες περιοχές να μεταφέρουν όλον τον πλούτο με ζώα στα Σείσαρχα και από εκεί με φορτηγά τον προωθούσαν στο Ηράκλειο, όπου μέρος του πουλούσαν σε μαυραγορίτες, ενώ τα πιο πολύτιμα είδη μετέφεραν στο αεροδρόμιο Καστελλίου και από εκεί τα έστελναν αεροπορικώς στην Γερμανία. Κατά τη διάρκεια των ερευνών της λεηλασίας οι Γερμανοί βρήκαν σε ορισμένα σπίτια και κοντά στο χωριό 20 περίπου γέροντες και γερόντισσες, κατάκοιτους, που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν ή αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό, τους οποίους σκότωσαν κι έκαψαν.
Στις 28 Αυγούστου οι Γερμανοί εκτέλεσαν στα Σείσαρχα 31 ομήρους που είχαν αγγαρέψει για τη συγκέντρωση και μεταφορά της λείας τους. Ύστερα μια διμοιρία μηχανικού και καταστροφών άρχισε το κάψιμο και την ανατίναξη με εκρηκτικές ύλες των σπιτιών. Τα σύννεφα καπνού της καταστροφής ήταν ορατά από πολύ μεγάλες αποστάσεις. Οι γερμανικές δυνάμεις καταστροφής αποσύρονταν κάθε βράδυ στα Σείσαρχα, όπου και διανυκτέρευαν και το πρωί επέστρεφαν στ΄ Ανώγεια και συνέχιζαν. Η λεηλασία και η καταστροφή των Ανωγείων από τους Γερμανούς κράτησε 24 μέρες, από τις 13 Αυγούστου μέχρι τις 5 Σεπτεμβρίου 1944, οπότε και αποχώρησαν αφήνοντας πίσω τους ένα ισοπεδωμένο χωριό μέσα στους καπνούς και στα αποκαΐδια. Η λεηλασία και το κάψιμο του χωριού απογύμνωσαν οικονομικά του Ανωγειανούς και τους άφησαν έρημους. Όμως φαίνεται πως η τραυματισμένη ψυχική τους δύναμη διέθετε αποθέματα. Πολλοί ζήτησαν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους σε άλλους τόπους και περιοχές της Κρήτης. Οι περισσότεροι όμως επέστρεψαν στον γενέθλιο τόπο τους και μέσα από χιλιάδες στερήσεις δυσκολίες κι αφάνταστες καιρικές συνθήκες ξεκίνησαν με υποτυπώδη μέσα να ξαναστήνουν σπιτικό και να οργανώνουν ξανά τη ζωή.
Μια νέα μικρή εποποιία επιτέλεσαν κατά τα επόμενα χρόνια οι Ανωγειανοί, έναν νέον ειρηνικό άθλο αυτή τη φορά, αυτόν της παλινόρθωσης της ζωής.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
