Η βία της «αγάπης»

Είδα πρόσφατα την πολυβραβευμένη ταινία του Χάνεκε. Άργησα να τη δω. Όχι επειδή δεν ήθελα, αλλά επειδή το θέμα της, η ανίατη αρρώστια σε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, θέλει ιδιαίτερη διάθεση για να αντέξεις.

 

Δεν το μετάνιωσα. Επειδή πιστεύω ότι οι μέρες της κρίσης σηκώνουν ψυχαγωγία, αλλά μονάχα με σκέψη μπορείς να βρεις παρηγοριά.

 

Διαφωνώ ότι η ταινία του Χάνεκε είναι ένας ύμνος στην Αγάπη. Είναι πολλά πράγματα μαζί, ανάλογα με τη γωνία που διαλέγει κανείς για να τη δει.

 

Ο Ζαν Λουί Τρεντινιάν, σε έναν έξοχο ρόλο που σφραγίζει μια εξαιρετική διαδρομή, τα βγάζει πέρα ίσως με τον πιο διφορούμενο ρόλο της καριέρας του. Είναι ο στοργικός σύζυγος που αναλαμβάνει να φροντίσει την παραπληγική γυναίκα του, που υπεραγαπά; Μπορεί. Ίσως, όμως, αυτή η σωματική αναπηρία να είναι η εξωτερική έκφραση μιας ήδη «ανάπηρης» ψυχικά σχέσης.

Κι αυτός, ένας γέρος που σε όλη του τη ζωή – και στην ταινία – κλείνει τις πόρτες προς τον έξω κόσμο, μέχρι να τις σφραγίσει οριστικά. Ένας άνθρωπος κτητικός, περίκλειστος, αυταρχικός μες στην αστική του ευγένεια, «ξένος» προς τη γυναίκα και την κόρη του, η οποία εμφανίζεται σαν κομήτης, λες και δεν τη «χωράει» ούτε το σπίτι ούτε η σχέση των γονιών της.

Μου έκανε εντύπωση πόσο λίγο – μόνο απαραίτητα – ο άνδρας άγγιζε τη γυναίκα του, πόσες ιστορίες από τη ζωή του εκείνη δεν είχε ακούσει ποτέ, πόσο βουβή ήταν η αντίδραση όταν εκείνη δήλωσε ότι δεν είχε λόγο να ζει πια.

 

Είδα μια απόμακρη ευγένεια στο ζευγάρι, σώματα που αγγίζονταν λες και ήταν ξύλα, και νερά που συμβολίζουν τη ζωή να τρυπώνουν στο όνειρο προκαλώντας τον τρόμο. Γι’ αυτό που θα χαθεί, ή μήπως γι’ αυτό που ήταν ήδη χαμένο;

 

Δεν ξέρω γιατί το μυαλό μου σκάλωσε στον τίτλο της ταινίας: «Αγάπη». Χωρίς άρθρο. Τι είναι η Αγάπη; Μπορεί να ενέχει εγωισμό, απόλυτο έλεγχο του άλλου, άρνηση κάθε εξωτερικής βοήθειας; Μπορεί κανείς να την αντέξει; Και πώς;

 

Η ταινία είναι ένα βασανιστικό αριστούργημα, που ανοίγει ένα τεράστιο θέμα στρέφοντας το μαχαίρι στον ουρανό. Γιατί εγώ δεν είδα την Αγάπη στην ταινία του Χάνεκε. Είδα δυο ανθρώπους να χάνουν εκείνο που άμα χαθεί δεν υπάρχει τίποτα πια. Το σπίτι – που θα μπορούσε να είναι το δικό μας – να καταρρέει, να βρομίζει, να σκοτεινιάζει. Είδα τα ρούχα να παλιώνουν, τα πρόσωπα να γίνονται άλλα.

Και σκέφτηκα πόσες φορές η βία δεν φαίνεται, αλλά είναι εκεί. Και την ασκούμε κυρίως σ’ αυτούς που αγαπάμε περισσότερο απ’ όλους τους άλλους.

 

 

Το Ποντίκι