Οι δύο χαμένες γενιές των Μνημονίων: Νέοι άνεργοι, απόμαχοι χωρίς σύνταξη

Εγκλωβισμένοι σε έναν κυκεώνα ελαστικής απασχόλησης, ανασφάλιστης εργασίας, φθηνών απολύσεων, αλλά και διαρκώς μεγαλύτερων εμποδίων που κάνουν άπιαστο όνειρο τη μελλοντική τους συνταξιοδότηση θα βρεθούν τα επόμενα χρόνια εκατομμύρια εργαζόμενοι στη χώρα μας. Δύο κατηγορίες που ήδη πλήττονται την τελευταία τριετία και θα βρεθούν σε ακόμα πιο δυσχερή θέση τα επόμενα χρόνια είναι οι νέοι ηλικίας έως 30 ετών και οι λεγόμενοι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι άνω των 45 - 50 ετών, καθώς αποτελούν ουσιαστικά τις δυο γενιές που δέχονται τις πλέον επώδυνες αλλαγές που δρομολογούνται μέσω των Μνημονίων τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο Ασφαλιστικό.

Και αυτό γιατί, πέρα από την καλπάζουσα ανεργία (26% επισήμως, 30% η πραγματική) και την ελαστική απασχόληση που γιγαντώνεται ακυρώνοντας θέσεις πλήρους απασχόλησης, θεωρείται βέβαιο ότι ο συνδυασμός της διευκόλυνσης των απολύσεων με τη νέα βίαιη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης (+5 χρόνια) θα δημιουργήσει πλήθος νέων ανέργων που ούτε εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπορεί να βρει ούτε στη συνταξιοδότηση να καταφύγει. Αυτό το εφιαλτικό μείγμα μελλοντικής ανεργίας και ταυτόχρονης αυξημένης παράτασης του εργασιακού βίου απειλεί να καταστρέψει αυτές τις δύο γενιές.

Ανεργία ή ελαστική εργασία;

Με το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο, οι αποζημιώσεις απόλυσης περικόπτονται και γίνονται ευκολότερες και φυσικά φθηνότερες μέσω της προειδοποίησης του εργαζόμενου από τον εργοδότη, ενώ η μοναδική εναλλακτική επιλογή που σχεδιάζεται από το υπουργείο Εργασίας για τους εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους νέους σε ηλικία είναι τα προγράμματα ευκαιριακής απασχόλησης, η εργασία κατ' αποκοπή και με πλημμελή ασφάλιση (εργόσημο).

Με άλλα λόγια, αντί της ανεργίας και προκειμένου να μειωθούν τα δυσθεώρητα ποσοστά που στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών φτάνουν το 56,4% (από 47,6% που ήταν έναν χρόνο νωρίτερα), σύμφωνα με τα προχθεσινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Σεπτέμβριο, προτείνεται ουσιαστικά η νομιμοποίηση της ανασφάλιστης εργασίας για διάστημα 4 - 5 μηνών με μισθό που δεν ξεπερνά τα 500 ευρώ. Ακριβότεροι για τους εργοδότες, αλλά με μικρότερους μισθούς, θα είναι οι νέοι κάτω των 25 ετών, καθώς από τον περασμένο Φεβρουάριο αμείβονται με κατώτατο μισθό 480 ευρώ μεικτά ή ή 411 ευρώ καθαρά, ύστερα από την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου που μείωσε τους μισθούς της συγκεκριμένης κατηγορίας κατά 32%.

Η ανατροπή των συμβάσεων

Πριν από τις πρόσφατες δραματικές αλλαγές και τις περικοπές στους μισθούς, τα επιδόματα και τις αποζημιώσεις απόλυσης, η αγορά εργασίας είχε ξεκινήσει τη σταδιακή "προσαρμογή" στα διαδοχικά προγράμματα ύφεσης που ξεκίνησαν από το 2010 με την εφαρμογή του πρώτου Μνημονίου ανατρέποντας συμβάσεις και μισθούς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2012 κατατέθηκαν στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας 28.161 συμβάσεις εκ περιτροπής απασχόλησης, 109.885 συμβάσεις μερικής απασχόλησης, 1.079 συμβάσεις έργου ή παροχής υπηρεσιών και 882 συμβάσεις παραγωγής κατά μονάδα εργασίας (φασόν). Επίσης το ίδιο διάστημα κατατέθηκαν στο ΣΕΠΕ 44.122 μετατροπές συμβάσεων, από τις οποίες οι 24.750 αφορούσαν μετατροπή από πλήρη σε μερική απασχόληση και οι 19.372 από πλήρη σε εκ περιτροπής απασχόληση.

"Πετάει" η σύνταξη

Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους δραματικές διαστάσεις προσλαμβάνουν οι απολύσεις. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΑΕΔ οι απολύσεις μόνο τον περασμένο Οκτώβριο ήταν αυξημένες κατά 50%. Συνολικά χάθηκαν 50.473 θέσεις εργασίας, ενώ η μεγαλύτερη στρατιά ανέργων αφορά την παραγωγικότερη ηλικία 30 - 54 ετών, στην οποία αναλογεί το 63,77% των εγγεγραμμένων ανέργων.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 59% όσων βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας, δηλαδή περίπου 750.000 άτομα, θεωρούνται μακροχρόνια άνεργοι, ενώ σύμφωνα με το ΙΝΕ κάποιος που σήμερα βγαίνει εκτός αγοράς εργασίας θα παραμείνει εκτός για τουλάχιστον πέντε χρόνια!

Οι επιπτώσεις αυτές γίνονται δυσμενέστερες για την ηλιακή ομάδα άνω των 45 ετών, καθώς τη διαπερνούν και όλες οι βίαιες αλλαγές στο ασφαλιστικό. Πριν ολοκληρωθούν οι ήδη νομοθετημένες αυξήσεις ορίων ηλικίας, που προέβλεπε ο νόμος Λοβέρδου (Ν. 3863/2010 κ.λπ.), έχουμε νέα, βίαια παρέμβαση με αυξήσεις και ορίων και, σε κάποιες περιπτώσεις και του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης, που διαψεύδουν τα θεωρούμενα ως ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

Οι αυξήσεις ορίων ηλικίας από το 2012 στο 2013 γίνονται χωρίς στοιχειώδη μεταβατικότητα και φτάνουν από 2 έως και 5 έτη. Η απότομη αυτή αύξηση είναι πρωτοφανής όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά και για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, που στις περισσότερες περιπτώσεις αυξήσεων είχαν μακρύτατο χρόνο προσαρμογής