3 Δεκεμβρίου 2015: Διεθνής και Εθνική Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία

Αξιότιμη κυρία Περιφερειακή Διευθύντρια ΠΕ & ΔΕ Εκπαίδευσης Ηπείρου,

Αξιότιμοι κύριοι Προϊστάμενοι Επιστημονικής & Παιδαγωγικής Καθοδήγησης των Σχολικών Συμβούλων Π.Ε. και Δ.Ε. της Περιφερειακής Δ/νσης Π.Ε.&Δ.Ε. Ηπείρου,

Αγαπητοί/ές συνάδελφοι Σχολικοί Σύμβουλοι της Π.Ε. και της Δ.Ε. στην Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε.&Δ.Ε. Ηπείρου,

Αξιότιμοι κύριοι Διευθυντές ΠΕ & ΔΕ Ηπείρου,

Αξιότιμη κυρία Διευθύντρια της ΔΕ Πρέβεζας,

Αξιότιμες κ.κ. Αναπληρώτριες Προϊστάμενες  των ΚΕΔΔΥ Ηπείρου,

Αξιότιμοι/ες κ.κ. Διευθυντές/Διευθύντριες & Προϊσταμένους/νες όλων των τύπων σχολείων Ηπείρου: Νηπιαγωγείων, Δημοτικών, Γυμνασίων, Λυκείων, ΕΠΑΛ, Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και ΕΕΕΕΚ,

Αξιότιμες και αξιότιμοι κ.κ. λειτουργοί της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε οποιαδήποτε εκπαιδευτικό θεσμό και αν εργάζεστε, με αφορμή τη Διεθνή και Εθνική  Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία που καθιερώθηκε να εορτάζεται κάθε έτος στις 3 Δεκεμβρίου –όλοι και όλες επιχειρούμε να στοχαστούμε για τις σχέσεις, τις απόψεις, τις στάσεις και τις αναπαραστάσεις που έχουμε για τα άτομα με αναπηρία που ζουν και δρουν μαζί μας στο σχολείο, στην κοινωνική, πολιτιστική. οικονομική κλπ. καθημερινότητά τους. Τι πράττουμε εμείς και το Κράτος για τα ανάπηρα άτομα, σαν λειτουργοί σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, σε μια εποχή που κυριαρχούν η ανασφάλεια και φόβος;

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι δομές της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αλλάζουν διαρκώς πλαίσια, εξαιτίας του παγκόσμιου και ευρωπαϊκού προσανατολισμού για τα άτομα με αναπηρία που επιδιώκει να διασφαλίσει τα δικαιώματά τους με την εξάλειψη παντός είδους διακρίσεων και αποκλεισμών. Στην Ελλάδα το νομικό πλαίσιο διαρκώς εκσυγχρονίζεται, και επιχειρείται ο εναρμονισμός του με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο. Η άποψη ότι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή τις ανάγκες τους, πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες μάθησης, μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές σ’ ένα κοινό σχολείο για όλους, φαίνεται να εδραιώνεται με πολλές δυσκολίες.

Η νέα προσέγγιση στηρίζεται στη Διακήρυξη της Σαλαμάνκα[1], όπου υποστηρίζεται «η εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (ΑμΕΕΑ)[2], μέσω της ένταξης στα γενικά σχολεία στην οποία πρέπει να δοθεί βάρος τόσο στην πολιτική άποψη όσο και από άποψη προϋπολογισμού, ώστε να υπάρχει μέριμνα για όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, ανάλογα με τις προσωπικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το καθένα από αυτά στη μαθησιακή διαδικασία». Έτσι την τελευταία δεκαετία οι όροι «άτομα με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες», «ένταξη, ενσωμάτωση και εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο γενικό σχολείο» και η παραπομπή τους για «αξιολόγηση και διάγνωση» από τα ΚΕΔΔΥ, τις Ιατροπαιδαγωγικές και τις Υγειονομικές Υπηρεσίες με σκοπό την εκπαιδευτική στήριξή τους κερδίζουν έδαφος στην ελληνική κοινωνία, και κυρίως στην εκπαιδευτική κοινότητα όπου απασχολεί έντονα τους εκπαιδευτικούς της γενικής και της ειδικής αγωγής η φοίτηση και η εκπαίδευση των αναπήρων παιδιών τόσο στα γενικά όσο και στα ειδικά σχολεία. Οι όροι αξιολόγηση-ένταξη-ενσωμάτωση-συνεκπαίδευση εμφανίζονται στην ελληνική νομοθεσία και χρησιμοποιούνται αμφίσημα στο χώρο της εκπαίδευσης και της εκπαιδευτικής πολιτικής. Όμως η ασαφής χρήση τους στον ελληνικό πολιτικό & νομοθετικό λόγο αποδυναμώνει το δικαίωμα της προσβασιμότητας των αναπήρων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ο όρος «inclusion» στη βιβλιογραφία διαφοροποιείται με σαφήνεια από τον όρο «integration» καθώς στην περίπτωση του δεύτερου όρου ο μαθητής με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ακολουθεί το δικό του πρόγραμμα χωρίς να εμπλέκεται σε κοινές δραστηριότητες με τους συμμαθητές του. Παρόμοια σύγχυση υπάρχει και με τον όρο «ένταξη» ο οποίος επίσης εμφανίζεται πότε αντί του «inclusion» και πότε αντί του «integration».

Επιπλέον όροι όπως «ένταξη» και «συνεκπαίδευση» των ατόμων με αναπηρία (ΑμΑ)[3] εμφανίζονται συστηματικά κάτω από την ομπρέλα του όρου «ειδική αγωγή». Όμως αν οι όροι «ένταξη» και «συνεκπαίδευση» αποτελούν απόδοση του όρου «inclusion» τότε πρόκειται για απόλυτη ισοπέδωση του ιδεολογικού υποβάθρου τους και κατά συνέπεια πλήρη αλλοίωση του περιεχομένου τους. Η παρατηρούμενη ασάφεια και σύγχυση στην ορολογία, οδηγεί στην εννοιολογική απογύμνωση των όρων που συχνά χρησιμοποιούνται αναφορικά με την συμπεριληπτική εκπαίδευση σε επίπεδο διαμόρφωσης πολιτικής και σε επίπεδο πρακτικής.

Η χρήση κενών περιεχομένου πολιτικών όρων για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση συντηρεί τις αντιλήψεις του διαχωριστικού (ιατρικού) συστήματος της ειδικής αγωγής με την υποβάθμιση των δικαιωμάτων των αναπήρων, γιατί: α) η αλλαγή ορολογίας δεν συνοδεύεται απαραίτητα από αλλαγή στον τρόπο σκέψης και πράξης , ενώ β) συχνά η διατήρηση ορολογίας που προωθεί τον διαχωρισμό υποδηλώνει ότι η ακολουθούμενη πολιτική έχει την μορφή προσθηκών στο προϋπάρχον μη συμπεριληπτικό σύστημα.

Η μόρφωση αποτελεί ατομικό δικαίωμα κάθε παιδιού με ή χωρίς αναπηρία, με ή χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και κατοχυρώνεται από το δημοκρατικό Σύνταγμα της Ελλάδας, για να μη μπορεί κανείς ενήλικος και καμία δημόσια υπηρεσία με καμιά δικαιολογία και για καμιά σκοπιμότητα να το αφαιρέσει από οποιοδήποτε παιδί και έφηβο. Όμως οι εκπαιδευτικοί της γενικής και της ειδικής αγωγής στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση γνωρίζουμε ότι χιλιάδες είναι τα παιδιά που μένουν εκτός δημόσιου σχολείου. Χιλιάδες είναι οι έφηβοι που εγκαταλείπουν το σχολείο και βιώνουν ταυτόχρονα το σχολικό και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Χιλιάδες είναι οι μαθητές κι οι μαθήτριες που δεν παίρνουν ισότιμη μόρφωση και εκπαίδευση. Αυτό αφορά, κυρίως τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Αυτές είναι αλήθειες που οι ευαισθητοποιημένοι Πολίτες τις γνωρίζουν καλά και γι’ αυτό την παιδαγωγική και δημοκρατική τους αισιοδοξία τη συνοδεύει αδιαλείπτως βαθιά οργή. Ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί της ειδικής αγωγής νοιώθουν αυτήν τη βαθιά οργή, διότι, ενώ οι επιστημονικές τους γνώσεις και οι καλές εκπαιδευτικές τους πρακτικές τροφοδοτούν και δικαιολογούν μια παιδαγωγική αισιοδοξία, αυτή ακυρώνεται απελπιστικά από τους στενούς θεωρητικούς ορίζοντες και την περιοριστική πράξη των ιθυνόντων.

Υπερασπιζόμενοι το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας υπηρετούμε τις αρχές της Δημοκρατίας, της Δικαιοσύνης και της Ισότητας για να έχουν όλοι οι άνθρωποι –ανήλικοι ή ενήλικες- την ίδια μεταχείριση, τις ίδιες τυπικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους και τις ίδιες δυνατότητες να χτίσουν το μέλλον τους σε ασφαλείς συνθήκες παιδαγωγικής δημοκρατίας και κοινωνικής αλληλεπίδρασης στα σχολεία μας. Θεωρούμε, δηλαδή, ότι είμαστε όλοι όμοιοι και συνεπώς δεν υπάρχει κανένας λόγος ευνοϊκής μεταχείρισης οποιουδήποτε. Κι όμως, μολονότι είναι αναμφίβολο ότι όλοι μοιάζουμε μεταξύ μας, εξίσου αδιαμφισβήτητο είναι και το γεγονός ότι είμαστε όλοι διαφορετικοί, άρα όχι ίδιοι. Ίσως σε ότι αφορά τα άτομα με αναπηρία, ποτέ δεν υπήρξε κάτι ξεκάθαρο και μη αμφισβητούμενο. Είναι σίγουρο πως πρέπει να ασχοληθούμε πολύ περισσότερο με τους τρόπους ένταξης των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, διότι δεν είναι και δε θα γίνουν ποτέ κοινόχρηστες ιστορίες και κοινόχρηστα βιβλία. Ακόμη και σήμερα, παρ’ όλη τη ευαισθητοποίηση που υπάρχει στο θέμα της αναπηρίας, το ένα τρίτο του πλανήτη μας συνεχίζει να μην παρέχει ιατρικά και εκπαιδευτικά μέσα, το άλλο τρίτο απομακρύνει  βίαια μαθητές με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες από τα σχολεία γενικής εκπαίδευσης, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο, όσο κι αν πραγματικά ή όχι προσπαθεί, συνεχίζει να τους ξεχωρίζει και να τους εντάσσει κατηγορίες, θέτοντάς τους διαρκώς περίπλοκα εμπόδια στη ζωή και σε πολλές πλευρές της καθημερινότητας: σχολική, κοινωνική, πολιτιστική, θρησκευτική, επικοινωνία με τους άλλους κλπ..

Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,

Τα άτομα με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν, όπως κάθε πολίτης, δυνατά και αδύνατα σημεία. Είναι καιρός να σταματήσουμε να βλέπουμε μόνο τις αδυναμίες και να αρχίσουμε να ενδιαφερόμαστε για τις ικανότητες και τις δυνατότητές τους. Είτε το θέλουμε, είτε όχι, στη σημερινή μετανεωτερική κοινωνία, πρέπει να κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να προσανατολίσουμε δημοκρατικά την εκπαιδευτική κοινότητα, τους γονείς και τους φίλους μας για τα άτομα με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Καλούμε τους λειτουργούς των ΚΕΔΔΥ και των ΣΜΕΑΕ (Ειδικά Νηπιαγωγεία, Ειδικά Δημοτικά Σχολεία, ΕΕΕΕΚ και Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο) να συνεργαστούν με τις Σχολικές Μονάδες Γενικής Αγωγής, θέτοντας ως σκοπό την ενημέρωση, πάνω σε θέματα ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και τη δίκαιη αντιμετώπιση, τις κοινές δράσεις, τη συμμετοχή σας σε Ενταξιακά Προγράμματα, το κοινό παιχνίδι στο διάλλειμα, όταν είναι δυνατόν και τη σύμπραξή σας σε ό,τι κρίνετε ότι νοηματοδοτεί τη ζωή τους. Είναι ανάγκη να γνωρίσουμε όλοι ότι: οι νηπιαγωγοί, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, οι καθηγητές ειδικοτήτων, οι ψυχολόγοι, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι σχολικοί νοσηλευτές, οι εργοθεραπευτές, οι θεραπευτές Λόγου, οι φυσιοθεραπευτές και οι συνάδελφοι που υπηρετούν ως  ειδικό βοηθητικό προσωπικό, αποτελούν κομμάτι των σχολικών δομών, σε μια κοινωνία που αγωνίζεται ακόμη να αποδείξει ότι τα ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ & ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΖΟΥΝ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ.          

Οι συνάδελφοι των Τμημάτων Ένταξης και των Παράλληλων Στηρίξεων, να συζητάτε με  τους Διευθυντές και τις Διευθύντριες των σχολείων σας και να θέτετε στους Συλλόγους  Διδασκόντων ζητήματα που μας αφορούν καθημερινά, όπως: α)  η ένταξη και η ενσωμάτωση των μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, β) οι στρατηγικές διδασκαλίας και ενίσχυσης, γ) οι τρόποι αντιμετώπισης, δ) η γνώση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, ε) η  ίδρυση Τμημάτων Ένταξης, στ) λειτουργία βιβλιοθηκών με βιβλία ΕΑΕ, ζ) η κατασκευή μπάρας ή άλλου βοηθητικού μέσου, η) αν δεν υφίσταται, η υλοποίηση κοινών προγραμμάτων, η δημιουργία ομάδων υποστήριξης, και ι) οι συναντήσεις με τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, ώστε να εξαλειφθούν τυχόν αρνητικές ή ακραίες θέσεις για τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, με τη γνώση ότι το σχολικό κτίριο δεν είναι μόνο το περίβλημα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, δεν αποτελεί ένα αδιάφορο άθροισμα από τοίχους, παράθυρα και αυλή, αλλά ένα χώρο με ισχυρές συγκινησιακές φορτίσεις και συμβολικές σημασίες, όπου δεν ενδιαφερόμαστε μόνο αν μας χωράει ή όχι, αν είναι μακριά ή κοντά, αν στάζει ή όχι. Ανοίξτε τα σχολεία σας σε προγράμματα, ενημερώσεις, παιχνίδια για να επιτύχουμε την άρση των διακρίσεων και των πιθανών προκαταλήψεων. Ας θυμηθούμε μαζί ένα εκπαιδευτικό αυτονόητο, που πολύ συχνά λησμονείται: «Το γεγονός ότι δηλωμένη αποστολή του σχολείου είναι να προετοιμάζει τα παιδιά για τη ζωή, δηλαδή, μεταξύ των άλλων, να τα εφοδιάζει με στρατηγικές λήψης αποφάσεων, και ταυτοχρόνως, με ένα ευρύ φάσμα κατάλληλων συμπεριφορών, για να μπορούν να εφαρμόσουν τις αποφάσεις τους. Αυτό κρίνεται εξαιρετικά αναγκαίο για την περίπτωση που οι τελευταίες έρχονται να συγκρουστούν με κοινωνικά ανεπιθύμητες προκαταλήψεις του περιβάλλοντός τους».

Είναι αδήριτη ανάγκη να κατανοήσουμε όλοι μας ότι τα βιώματα που έχουμε, τα αποκτούμε όχι μόνο όσοι είχαμε και έχουμε δικαίωμα στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην είσοδο στο σχολείο, αλλά και αυτοί που αποκλείστηκαν ή αποκλείονται από την άγνοια και την προκατάληψη, όσοι φοβήθηκαν τον οίκτο και τον εμπαιγμό του συμμαθητή, του δασκάλου ή του γονέα, ακόμη και όσοι δεν έχουν αποκλειστεί «επίσημα», αλλά «σέρνουν» το αναπηρικό καροτσάκι στις σκάλες του σχολείου, όσοι στέκονται απομονωνόμενοι στο διάλειμμα ή όσοι δεν αναγνωρίζουν ακόμη ότι η ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ. Αυτό σημαίνει ότι η επιτυχία διάφορων εξειδικευμένων μοντέλων στην αγωγή και εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως είναι παράδειγμα οι προσπάθειες ένταξης στη γενική τάξη, εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο το γενικό σχολείο ανταποκρίνεται σε μια θεμελιακή αποστολή του: να ασκήσει τα παιδιά και τους έφηβους σε μια κοινωνική συμπεριφορά επιτυχούς σύγκρουσης με σκοταδιστικές και απάνθρωπες προκαταλήψεις, και κυρίως πλήρους αποστροφής και απόρριψης των φασιστικών στερεοτύπων και αντιλήψεων.

Οι άνθρωποι γίνονται ανάπηροι στο βαθμό, που εσωτερικεύουν τους περιορισμούς που τους θέτουν οι ορισμοί και οπωσδήποτε δεν είναι δυνατόν να ζουν πάντα, μέσω τρίτων. Όπως και με όλους τους άλλους, πρέπει να αφήσουμε τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους για να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους και να νιώθουν όμορφα και ευχάριστα σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία. Άλλωστε υπάρχω σημαίνει ότι δρω. Κι η δράση μας προσπερνά την υποκρισία, την προκατάληψη, το φόβο, τη γραφειοκρατία, το ρατσισμό και τη συκοφαντία, γιατί όλοι είμαστε ανάπηροι για να δώσουμε νόημα στη ζωή των αναπήρων δίνοντας, ταυτόχρονα νόημα και περιεχόμενο στην ίδια μας τη ζωή.

Σας καλώ, λοιπόν να συμμετέχετε ενεργά σε κάθε εκδήλωση τιμής και αλληλεγγύης για τα άτομα με αναπηρία, ούτως ώστε η 3 Δεκεμβρίου -από Παγκόσμια και Εθνική Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία- να γίνει μέρα αξιοπρέπειας για τον κάθε Άνθρωπο - για τον κάθε Ανάπηρο και για τις 365 μέρες του χρόνου.

Πάντα στη διάθεσή σας, ο Σχολικός Σύμβουλος

Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης της Περιφέρειας ΗΠΕΙΡΟΥ          

Μηνάς Ευσταθίου

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση

Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 05/7

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber