Alfavita Newsroom Άριστη λύση για την επιστροφή των μαθητών στα σχολεία δεν υπάρχει, ομολογεί ο Νίκος Φίλης, τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός Παιδείας, σε συνέντευξη που παραχωρεί στο The toc, ωστόσο επιμένει στην αντίθεσή του για το άνοιγμα των σχολείων:
"Δεν υπάρχει άριστη λύση, που θα την επιλέγαμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Δεν είναι άριστο ούτε να μείνουν κλειστά τα σχολεία. Εκεί είναι η θέση των παιδιών, όχι σε μια οθόνη στο σπίτι τους. Θέλουμε να επιστρέψουν στις τάξεις, στους συμμαθητές και στους δασκάλους τους. Είναι σκόπιμο για πολλούς λόγους. Αλλά το ρίσκο για βεβιασμένη επιστροφή τώρα, για λιγότερες από δέκα πραγματικές μέρες σχολείου, υπερβαίνει τα κέρδη”, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Φίλης, αποκρούει αιχμές που έχει αφήσει μερίδα του κόμματός του εναντίον του Δημήτρη Τσιόδρα και διαχωρίζει την θέση του, στην ερώτηση εάν θεωρεί ότι ενέδωσε σε πολιτικές πιέσεις :
"Δεν ισχυρίζομαι κάτι τέτοιο” είπε, προσθέτοντας πως "και ο ίδιος ο καθηγητής εξήγησε ότι εξακολουθεί να είναι "επιφυλακτικός" εισηγούμενος το άνοιγμα των σχολείων. Κάτι σημαίνει η επιλογή των λέξεων”.
Έντονη είναι η κριτική που ασκεί στο υπουργείο Παιδείας και την κ. Κεραμέως προσωπικά, τόσο για πτυχές της "εξ αποστάσεως” εκπαίδευσης όσο και το σχέδιο νόμου για την εκπαίδευση
Γιατί επιμένετε τόσο πολύ να παραμείνουν κλειστα τα σχολεία την ώρα που ο κ. Τσιόδρας "συνυπογράφει" το άνοιγμά τους;
Γιατί πιστεύω ότι αυτή είναι η υπεύθυνη πολιτική επιλογή, έναντι των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των οικογενειών τους. Και θα σας εξηγήσω αμέσως τους λόγους.
Πρώτα από όλα, να διαλυθεί κάθε σκέψη ότι η αντίθεσή μας έχει να κάνει με αντιπολιτευτικούς υπολογισμούς. Τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας, που ελήφθησαν με την ομόφωνη εισήγηση της επιτροπής ειδικών (και όχι μόνο του κ. Τσιόδρα που είναι ο επικεφαλής της· κάποια στιγμή να αναγνωρίσουμε το ρόλο που έχουν παίξει όλοι οι επιστήμονες - μέλη της) στηρίχθηκαν από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, έστω και αν κακώς πάρθηκαν χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Κοινοβουλίου. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα, πολύ σοβαρό και πολύ κρίσιμο για τη Δημοκρατία και την κοινωνία μας, και θα μας απασχολήσει στην ώρα του.
Για το άνοιγμα των σχολείων όμως, δεν υπάρχει πλέον η επιστημονική βεβαιότητα και ομοφωνία, όπως στα προηγούμενα βήματα. Τώρα η επιστημονική κοινότητα εμφανίζεται διχασμένη. Δεν γνωρίζω τη συζήτηση που σίγουρα αναπτύχθηκε στο εσωτερικό της επιτροπής, καθώς τα πρακτικά των συνεδριάσεών της για την ώρα δεν έχουν διανεμηθεί. Πολλοί Έλληνες επιστήμονες, ανάμεσά τους επιδημιολόγοι αναγνωρισμένου κύρους, έχουν εκφράσει επωνύμως τη διαφωνία τους με το άνοιγμα των σχολείων.
Μόλις αυτή τη βδομάδα δημοσιεύθηκαν δύο έρευνες που προβληματίζουν πάρα πολύ. Η μια στο Science, ένα από τα δύο υψηλότερου κύρους επιστημονικά περιοδικά στον ακαδημαϊκό χάρτη. Οι συντάκτες της, διεπιστημονική ομάδα δώδεκα ειδικών από την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ιταλία, κατέληξαν ότι τα παιδιά συμβάλλουν όπως οι ενήλικες στη διασπορά του ιού. Ναι μεν κολλάνε τα ίδια τον ιό πιο δύσκολα, πλην όμως μετά την έναρξη λειτουργίας των σχολείων έχουν τριπλάσιες επαφές με τους ενήλικες.
Η δεύτερη έρευνα έγινε από τον Κρίστιαν Ντρόστεν, τον πιο υψηλόβαθμο Γερμανό επιδημιολόγο. Κατέληξε ότι τα παιδιά έχουν ίδιο φορτίο ιού με τους ενήλικες, σε ορισμένες δε περιπτώσεις, μεγαλύτερο. Συνεπώς, τα ίδια μπορεί να μένουν ασυμπτωματικά (και αυτό πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο, γιατί δεν φαίνεται ότι νοσούν), αλλά την ίδια στιγμή μεταδίδουν τη νόσο εξίσου ή και περισσότερο από ό,τι οι ενήλικες.
Θα βάλεις λοιπόν δίπλα δίπλα παιδιά και τον ενήλικα καθηγητή, που στα ελληνικά σχολεία μάλιστα είναι προχωρημένης μάλλον ηλικίας; Πάντως ο Ντρόστεν, που συμβουλεύει την καγκελάριο Μέρκελ, δήλωσε μόλις προχθές: "Για το λόγο αυτό, είμαι αρκετά διστακτικός να προτείνω στους πολιτικούς να ανοίξουν τα σχολεία".
Συνεπώς η αβεβαιότητα είναι μεγάλη. Το ρίσκο, σοβαρό. Το παιδαγωγικό κέρδος στην άλλη πλευρά της ζυγαριάς, πολύ μικρό. Τι μάθημα θα γίνει σε δέκα μέρες; Το μόνο που θα άξιζε να γίνει, θα ήταν να ενημερωθούν τα παιδιά μέσα από συζητήσεις με τους καθηγητές για την πανδημία, για τους τρόπους προφύλαξης, για την επίδραση των μεγάλων πανδημιών στην εξέλιξη του πολιτισμού. Όχι να κάνουν 15 ώρες συνολικά αρχαία και μαθηματικά.
Θέλω να πω υπάρχει μια ζυγαριά -και ο ρόλος του πολιτικού (που προφανώς δεν είναι επιδημιολόγος) είναι να ζυγίσει σωστά. Σε αυτή την πρωτόγνωρη κρίση που βιώνουμε, δεν υπάρχει άριστη λύση, που θα την επιλέγαμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Δεν είναι άριστο ούτε να μείνουν κλειστά τα σχολεία. Εκεί είναι η θέση των παιδιών, όχι σε μια οθόνη στο σπίτι τους. Θέλουμε να επιστρέψουν στις τάξεις, στους συμμαθητές και στους δασκάλους τους. Είναι σκόπιμο για πολλούς λόγους. Αλλά το ρίσκο για βεβιασμένη επιστροφή τώρα, για λιγότερες από δέκα πραγματικές μέρες σχολείου, υπερβαίνει τα κέρδη.
Θεωρείτε δηλαδή ότι ο κ. Τσιόδρας, εισηγούμενος το άνοιγμα, υποχώρησε σε πολιτικές πιέσεις;
Δεν ισχυρίζομαι κάτι τέτοιο. Γνωρίζω δύο γεγονότα και τα επισημαίνω. Πρώτον, και ο ίδιος ο καθηγητής εξήγησε ότι εξακολουθεί να είναι "επιφυλακτικός" εισηγούμενος το άνοιγμα των σχολείων. Κάτι σημαίνει η επιλογή των λέξεων.
Και γεγονός δεύτερο. Ίσως παρακολουθήσατε την ιστορία με την αναλογία μαθητών ανά τετραγωνικά μέτρα στην τάξη, που όρισε αρχικά ο ΕΟΔΥ. Την πρώτη μέρα ήταν 7 τετραγωνικά τάξης ανά μαθητή ή εκπαιδευτικό. Αλλά κάτι άγνωστο συνέβη το ίδιο βράδυ και την επομένη άλλαξε σε "όπως οι οδηγίες του υπουργείου Παιδείας". Έχουμε καταθέσει ερώτηση 48 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, να πληροφορηθούν οι γονείς και η εκπαιδευτική κοινότητα, εκείνοι που τους αφορά δηλαδή, πώς προέκυψε αυτό. Ήταν λανθασμένη η αρχική εκτίμηση; Έχει άλλους, καλύτερους επιδημιολόγους το υπουργείο από την επιτροπή; Να μας το πει και να συστήσει ίσως επιτροπή... ανώτερη της πρώτης!
Νομίζω όμως ότι γίνεται κατανοητό τι ακριβώς συνέβη. Με την αρχική αναλογία, δεν έφταναν τάξεις και εκπαιδευτικοί. Αλλά τότε ποιος υποβαθμίζει το κύρος των ειδικών; Ο ΣΥΡΙΖΑ ή η κυβέρνηση; Μήπως η επίκληση της "άποψης των ειδικών" που μονότονα επαναλαμβάνουν οι υπουργοί, τελειώνει εκεί που αρχίζουν οι επικοινωνιακές ανάγκες της κυβέρνησης για την επιστροφή στη σχολική "κανονικότητα";
Οι ίδιες επιφυλάξεις που εκφράζει μέρος της επιστημονικής και εκπαιδευτικής κοινότητας όμως θα μπορούσαν να ισχύσουν και τον Σεπτέμβριο με την έναρξη του νέου σχολικού έτους.
Θα μπορούσαν, ναι. Αλλά μάλλον το αντίθετο θα συμβεί, η θέση μας θα είναι καλύτερη. Μέσα στα αχαρτογράφητα νερά που πλέουμε, είναι πιο λογική αυτή η υπόθεση. Υπάρχουν σαφή πλεονεκτήματα θέτοντας ημερομηνία-στόχο το Σεπτέμβριο.
Θα έχουμε, πρώτον, αξιοποιήσει το καλοκαίρι για μια εντατική προετοιμασία της σχολικής υποδομής. Δεν λέω ότι θα ξαναχτίσουμε τα σχολεία, αλλά σε συνεργασία της πολιτείας με τους δήμους στους οποίους ανήκουν οι υποδομές θα γίνουν (πρέπει να γίνουν) σοβαρές εργασίες αναβάθμισης, επικεντρωμένες στις ανάγκες ελέγχου της πανδημίας. Εργασίες στους χώρους υγιεινής, σε αίθουσες με κακό αερισμό (υπάρχουν χιλιάδες, δυστυχώς), στους κοινόχρηστους χώρους, παντού. Επέκταση της καθαριότητας με εργασιακή κατοχύρωση των εργαζομένων. Στοχευμένες παρεμβάσεις δηλαδή, που μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να σώσουν ζωές. Σήμερα τα σχολεία ανοίγουν χωρίς να έχει γίνει απολύτως τίποτα σε αυτό τον τομέα. Αντισηπτικά ισχυρίζεται ότι στέλνει το υπουργείο. Έλεος!
Δεύτερο, δείτε πώς κινούνται οι έρευνες για τη συμπεριφορά του ιού, για τις θεραπείες, για πιθανό εμβόλιο, για απλούστευση των τεστ και αύξηση του αριθμού τους σε όλες τις χώρες: με πρωτόγνωρη ταχύτητα. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το Σεπτέμβριο θα ξέρουμε πολύ περισσότερα πράγματα. Θα είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε αν πληρούνται κριτήρια, να ζυγίσουμε κέρδη και κινδύνους με άλλους όρους. Και επιπλέον θα έχουμε ακολουθήσει τον επιφυλακτικό δρόμο των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ.
Κοιτάξτε, να ήταν Οκτώβριος και να είχαμε μπροστά μας μια σχολική χρονιά, είναι άλλο. Και πάλι θα ήμασταν επιφυλακτικοί, και πάλι θα δίναμε προτεραιότητα στην προετοιμασία της σχολικής υποδομής, αλλα στην άλλη πλευρά της ζυγαριάς θα έμπαινε ένα 9μηνο μαθημάτων, όχι λίγες μέρες. Το βεβιασμένο άνοιγμα σήμερα εξυπηρετεί μόνο επικοινωνιακούς λόγους και φέρνει κινδύνους.
Από εκπαιδευτική ή και ψυχολογική σκοπιά, η σταδιακή επιστροφή των μαθητών στα θρανία, δεν βρίσκετε ότι έχει την αξία της;
Από στενή παιδαγωγική σκοπιά, μάθημα 6-7 ημερών, όχι, δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Σε άλλες πλευρές της, η επιστροφή στις τάξεις, ναι, θα είχε. Ασφαλώς θα κάνει καλό στο παιδί η επανασύνδεση, έστω για λίγες μέρες, με τους συμμαθητές του, με τους εκπαιδευτικούς, με το χώρο του σχολείου.
Ο έφηβος δεν μεγαλώνει μένοντας σπίτι, μεγαλώνει στο σχολείο, στους χώρους άθλησης, στις γειτονιές και στις πλατείες. Και ασφαλώς, σε ακραίες έστω περιπτώσεις, υπάρχουν οικογενειακά περιβάλλοντα που δεν ευνοούν την ανάπτυξη των παιδιών, συνεπώς η διαρκής παραμονή τους σε αυτά την περίοδο που διανύουμε είναι αρνητική. Για αυτό θα είχε ιδιαίτερη αξία η εξ αποστάσεως εκπαίδευση να ήταν, με πρωτοβουλία του υπουργείου, και εξ αποστάσεως υποστήριξη.
Κοιτάξτε, όπως είπα, δεν υπάρχει μια άριστη λύση και στον αντίποδα μια κακή. Αν ήταν έτσι, δεν θα συζητούσαμε τώρα. Αυτό που λέω είναι ότι το ρίσκο, για λίγες μέρες, υπερβαίνει τα πιθανά κέρδη. Και σ’ αυτό συντείνει πλέον η γνώμη όλο και περισσότερων ειδικών.
Μιας και αναφερθήκατε σ' αυτό, ποια είναι η γνώμη σας για την εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης;
Ήταν μια λύση ανάγκης, την οποία επίσης στηρίξαμε. Τη στήριξαν βέβαια πρωτίστως και στην πράξη οι χιλιάδες εκπαιδευτικοί, χωρίς προετοιμασία, πολλοί από αυτούς χωρίς εξοπλισμό, με ίδια μέσα. Ουκ ολίγοι υποχρεώθηκαν να αγοράσουν άρον άρον υπολογιστή επειδή πχ. μέσα στο σπίτι υπήρχαν και μαθητές ή δεύτερος γονιός που εργαζόταν από εκεί.
Και ανταποκρίθηκαν χωρίς εξειδικευμένη εκπαίδευση -γιατί βέβαια μη γελιόμαστε. Η εξ αποστάσεως διδασκαλία δεν είναι η διδασκαλία της τάξης, που απλώς τώρα γίνεται μπροστά σε μια κάμερα. Έχει άλλες δυσκολίες, άλλους στόχους, άλλες αρχές, άλλα εργαλεία. Πράγματα που δεν μαθαίνονται σε σεμινάρια… μιας ώρας, όπως είχε το θράσος να ισχυρίζεται η πολιτική ηγεσία του υπουργείου. Και σ’ αυτά ακόμα, ο μισός χρόνος ήταν μηνύματα των υπουργών. Πού ήταν το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (το ΙΕΠ) να δώσει σοβαρές κατευθύνσεις και να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος στην εξοικείωση των εκπαιδευτικών; Έβγαλε μάτι η απουσία του.
Αναδείχθηκαν κι άλλα σοβαρά ζητήματα. Δεν υπήρξε καμία απολύτως μέριμνα για τα χιλιάδες παιδιά που δεν είχαν υπολογιστή ή δυνατότητα σύνδεσης. Ένα αλαλούμ μόνο, όπου τη μια μέρα κυκλοφορούσε εγκύκλιος του υπουργείου που παραδεχόταν ότι λόγω της κρίσης και της φτώχειας πολλές οικογένειες δεν μπορούσαν να στηρίξουν τα παιδιά τους και την επομένη άλλο έγγραφο, που έλεγε στους δήμους "αγοράστε τους υπολογιστές εσείς". Γελοιότητες και πανικόβλητες αντιδράσεις των αρίστων, που αποδείχθηκαν ταυτόχρονα ανίκανοι και αδιάφοροι να δώσουν λύση σε ένα υπαρκτό πρόβλημα. Υποθέτω βέβαια στον κοινωνικό τους περίγυρο δεν υπήρχαν οικογένειες με παρόμοιο πρόβλημα. Και στο τέλος τέλος κανένας υπολογιστής δεν αγοράστηκε. Χρήματα δόθηκαν μόνο σε εταιρείες και ΜΜΕ για διαφημίσεις. Ντροπή.
Υπήρξαν πολλά ακόμα ζητήματα, αλλά ξεχωρίζω ένα, μείζον. Την επιλογή μιας ιδιωτικής πλατφόρμας, αντί να ενισχυθεί η υποδομή του δημόσιου σχολικού δικτύου. Με σοβαρή απειλή της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων μαθητών και εκπαιδευτικών. Είναι απίστευτο ότι γίνονται μαθήματα όπου μπορεί να συνδεθεί όποιος επιθυμεί με ψευδώνυμο, ακόμα και κακόβουλος, και να παρακολουθεί τις αντιδράσεις των μαθητών, τις απαντήσεις τους στις ερωτήσεις του καθηγητή, ακόμα και να συνομιλήσει μαζί τους. Αυτό έπρεπε να έχει ελεγχθεί προχθές.
Για να αφήσω κατά μέρος την προφορική "εντολή" και μάλιστα σε τηλεοπτική εκπομπή, να βιντεοσκοπούνται και να μεταδίδονται τα μαθήματα μόλις ανοίξουν τα σχολεία. Απίστευτο "φάουλ", για το οποίο δεν ακούσαμε ξανά τίποτα από την κα υπουργό, ειδικά μετά και την ανακοίνωση της ΟΛΜΕ που καλούσε τα μέλη της να μην υπακούσουν. Νομίζω το "ξέχασε", πάει. Είναι ποτέ δυνατό αυτά που γίνονται μέσα στην τάξη όταν κλείνει η πόρτα, να μεταδίδονται δημόσια; Δεν γνωρίζει η κα Κεραμέως ότι ο μαθητής νιώθει εμπιστοσύνη να εκφραστεί απέναντι στον καθηγητή -αλλά όχι απέναντι στην οικογένεια του συμμαθητή του, που θα παρακολουθεί από το σπίτι; Πού έμαθαν τις παιδαγωγικές τους αρχές οι άριστοι; Έτσι γινόταν στα κολέγια;
Πέρα από το άνοιγμα των σχολείων, ασκείτε έντονη κριτική στο σχέδιο νόμου για την εκπαίδευση. Για ποιους λόγους;
Είναι το πιο ταξικό νομοσχέδιο που έχει φέρει η Δεξιά για την Παιδεία, σε όλη τη Μεταπολίτευση. Χωρίς να θέλω να μπω στα εσωτερικά της ΝΔ, αναρωτιέμαι πώς αντιμετωπίζουν ορισμένες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου πρώην υπουργοί Παιδείας άλλων κυβερνήσεων της ΝΔ, που είχαν ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο. Γιατί δεν μιλούν;
Είναι δυνατό να πηγαίνουμε πίσω το ρολόι σε βασικά θέματα, όπως ο αριθμός μαθητών ανά τάξη; Ο ΣΥΡΙΖΑ μείωσε στο Δημοτικό σε κάθε τάξη τους μαθητές σε 22, από 26… Και το νομοσχέδιο Κεραμέως τους επαναφέρει στους 26! Και μάλιστα, σε φάση πανδημίας, που θα έπρεπε να μειώνουμε το συνωστισμό στις τάξεις. Το ίδιο γίνεται και στα νηπιαγωγεία! Είναι πολιτική επιλογή που εξυπηρετεί μια σκοπιμότητα και μόνο, τη μείωση των εκπαιδευτικών στα δημόσια σχολεία και την αύξηση της ελκυστικότητας των ιδιωτικών. Έχουμε λεφτά για προσλήψεις ειδικών φρουρών και αστυνομικών, αλλά όχι δασκάλων;
Είναι δυνατό να κόβουμε την επαγγελματική εκπαίδευση σε παιδιά άνω των 17 ετών; Η πιο σκληρή, ανάλγητη και ταξική ρύθμιση του νομοσχεδίου. Θα γίνει αγώνας για να την πάρουν πίσω, όχι μόνο στη βουλή από το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από ολόκληρη την κοινωνία. Οι γονείς και οι μαθητές πρωτίστως πρέπει να απαιτήσουν την ανάκλησή της. Η δωρεάν δημόσια επαγγελματική εκπαίδευση είναι διέξοδος για δεκάδες χιλιάδες νέους, 18, 19, 20 χρονών, που βρίσκουν μετά δουλειά στον τομέα που ειδικεύονται. Αν η διάταξη περάσει, θα κατευθυνθούν αναγκαστικά στα ιδιωτικά ΙΕΚ, σε χαμηλότερου -συνήθως- επιπέδου εκπαίδευση και φυσικά πληρώνοντας αδρά για δίδακτρα. Πόσοι το μπορούν;
Αυτό είναι το μόνο μέλημα της ιδεοληπτικής πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας και της κυβέρνησης. "Οι ιδιώτες το κάνουν καλύτερα". Αλλά αν το κάνουν καλύτερα, ας κερδίσουν "πελάτες" μόνοι τους, όχι με ηλικιακούς "κόφτες" να τους αβαντάρουν. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν πήρε κανένα μάθημα από την ανταπόκριση του δημόσιου εθνικού συστήματος υγείας στην πανδημία. Υποκριτικά μόνο παραδέχθηκαν ότι η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για ενίσχυσή του ήταν σωστή.
Υπάρχουν κι άλλες ρυθμίσεις που γυρίζουν στην Παιδεία το ρολόι πίσω, στο 2014, όπως είχε διακηρύξει ο νεοδιορισμένος από την κα Κεραμέως πρόεδρος του ΙΕΠ. Αλλά εμείς δεν θα το αφήσουμε. Η κοινωνία δεν προχωρά γυρίζοντας πίσω. Επιστρέφοντας στην κυβέρνηση θα γυρίσουμε το ρολόι ξανά εκεί που πρέπει να χτυπάει, σε μια ισχυρή δημόσια εκπαίδευση, που ακολουθεί τις πιο σύγχρονες διεθνείς τάσεις και αγωνίζεται να γίνει άριστη για όλους, όχι για τους λίγους και εκλεκτούς.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
