Νίκος Τσούλιας Αν με ρωτούσε κάποιος να αναφέρω τώρα που έχω φύγει από την εκπαίδευση, ποια είναι τα πιο αρνητικά σημεία του εκπαιδευτικού μας συστήματος και επί των οποίων θα έκανα αυτοκριτική ότι δεν κατορθώσαμε ως εκπαιδευτικοί συνολικά – αλλά και εγώ προσωπικά – να καλλιεργήσουμε στους μαθητές / μαθήτριές μας με αποτελεσματικό τρόπο, θα αξιολογούσα την υστέρηση στην προαγωγή της κριτικής σκέψης, στην παιδαγωγική λειτουργία του σχολείου και στη βιβλιοφιλία και στη φιλαναγνωσία.
Δεμένοι πίσω από το άρμα του αναλυτικού προγράμματος και της διδακτέας ύλης και προσβλέποντας κυρίως στο μαθησιακό μέρος που θα οδηγήσει τους εκπαιδευόμενους με τους καλύτερους όρους για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση – πάντα για το λύκειο αναφερόμενος – δεν δίνουμε τη σημασία που πρέπει στο μορφωτικό και βαθιά παιδευτικό ρόλο του σχολείου.
Βέβαια αυτή η μονομέρεια δεν είναι αυθαίρετη επιλογή των εκπαιδευτικών, αλλά προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από την απαίτηση της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας που επιζητεί μια στρεβλή χρησιμοθηρική αντίληψη προς την κατεύθυνση της επαγγελματικής εξέλιξης των παιδιών τους. Φυσικά, η εν λόγω κοινωνική απαίτηση δεν αναιρεί την ευθύνη ημών των εκπαιδευτικών ως προς το τελικά μονομερές αποτέλεσμα της σχολικής λειτουργίας.
Όμως αυτή τη στρεβλή λειτουργία της εκπαίδευσης τη βρίσκουμε μπροστά μας και εμφανίζεται ως αδυναμία στους πολίτες που τους επηρεάζει στη διαμόρφωση της ζωής τους. Το να μάθουμε «πώς να παίρνουμε αποφάσεις» είναι σήμερα μείζον ζήτημα για όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα και γι’ αυτό η UNESCO το έχει θέσει ως πρώτη προτεραιότητα της σχολικής λειτουργίας. Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στους πολίτες συνδέεται με την ποιότητα της πολιτικής, με το αξιακό σύστημα μιας πολιτείας, με τις κοινωνικές διεργασίες, με τις προσωπικές επιλογές των ανθρώπων. Έχει πολλή μεγαλύτερη αξία από κάθε κατάκτηση ενός οποιουδήποτε επιμέρους μαθησιακού μέρους κάποιου γνωστικού αντικειμένου.
Ένας πολίτης με οξυμένη την κριτική σκέψη του δεν χειραγωγείται εύκολα και αναπτύσσει με ορθολογικό τρόπο τη δική του αντίληψη, τη δική του κοσμοθεωρία. Καλλιεργεί συνεχώς και συστηματικώς το στοχασμό και τον αναστοχασμό. Δεν γίνεται εύκολα υποχείριο κανενός και έχει περισσότερες δυνατότητες αυτοπροσδιορισμού και αυτοπραγμάτωσης. Καθορίζει δημιουργικά το μέλλον του και σταθμίζει αποτελεσματικά τις αντικειμενικές συνθήκες σε σχέση με τις προσωπικές του δυνατότητες και επιλογές. Μπορεί να υπηρετεί με ουσιαστικό τρόπο τα συμφέροντά του και να μη διαπιστώνει εκ των υστέρων τα λάθη που θα μπορούσε να αποφύγει.
Φυσικά η καλλιέργεια του να μαθαίνουμε να σκεπτόμαστε είναι προσωπική υπόθεση του κάθε ανθρώπου και αντανακλά (και αντανακλάται) τόσο την (στην) προσωπικότητά του όσο και το (στο) χαρακτήρα του. Σ’ αυτή την προσπάθεια συμβάλλουν οι δυσκολίες και οι προκλήσεις της ζωής και η ανάδυση της ευθύνης μας απέναντι στον εαυτό μας και προς τους άλλους.
Τα ίδια τα λάθη μας είναι μέγας διδάσκαλος προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά όσο και αν φαίνεται αντιφατικό, το να μαθαίνουμε από τα λάθη μας προϋποθέτει δυνατότητα κριτικής σκέψης και κουλτούρα αυτογνωσίας – γιατί συνήθως έχουμε την τάση να μη δεχόμαστε καθόλου εύκολα τα λάθη μας αλλά να τα αποδίδουμε στους άλλους, στη συγκυρία, στην κακιά ώρα, στην τύχη και σε κάθε ανορθολογική αναφορά που μας βολεύει για να μη θίξουμε τον εαυτό μας.
Πολύ εύκολα διαπιστώνουμε έναν άνθρωπο που έχει βάθος η σκέψη του από έναν άλλο που δεν μπορεί να εμβαθύνει, να αναλύσει και να προτείνει και που καταφεύγει σε ρηχές προσεγγίσεις ή σε θεωρίες συνομωσίας ή σε κάθε είδους δαιμονικές εξηγήσεις. Η διαμόρφωση ισχυρής και τεκμηριωμένης γνώμης είναι σημαντικό προσόν σε κάθε κοινωνική λειτουργία και αξιολογείται από το περιβάλλον θετικά – έστω και αν πρόσκαιρα μπορεί να επικρατούν οι γενικά συμφωνούντες σε αυτόν που προσβλέπουν με κάποια ύστερη ωφελιμιστική σκέψη.
Η σκέψη του ανθρώπου δεν είναι μια δωρεά από το θεό ούτε αναπτύσσεται από μόνη της λόγω της ανθρώπινης ιδιότητάς μας. Όσο καλλιεργείται τόσο αναπτύσσεται. Όσο περισσότερο την ασκούμε τόσο περισσότερο βρίσκει όλο και πιο ψηλές αναβαθμίδες πνευματικότητας. Πρέπει να καλλιεργείται συνεχώς και συστηματικώς. Κάθε στιγμή της ζωής μας είναι στιγμή δράσης της σκέψης μας. Δεν μπορούμε να στομώσουμε αυτή την τάση – αντίθετα η πρόκληση είναι να την προωθήσουμε όλο και πιο έντονα. Η επαγγελματική μας δραστηριότητα και οι κάθε λογής κοινωνικές και πολιτικές μας λειτουργίες βρίσκονται σε διαλεκτική σχέση με την ανάπτυξη της σκέψης μας.
Το διάβασμα βιβλίων κλασικής κυρίως παιδείας και το γράψιμο είναι προνομιακά πεδία για την προαγωγή της σκέψης. Όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα θεμελιώνονται πάνω σ’ αυτή την απλή αλήθεια. Η μεταβίβαση της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός λαού στη διάδοχη κάθε φορά γενιά και η εκμάθηση με τη μεταφορά της θεσμικής γνώσης από το σχολείο δεν είναι αυτοσκοπός αλλά στοιχεία για την ανάδυση της ορθολογικής και της κριτικής σκέψης των νέων. Γιατί μόνο με αυτή τη συνθήκη μπορούν οι πολίτες να διαμορφώνουν τη ζωή τους και το μέλλον τους με δημιουργικό τρόπο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
