Με αφορμή την έκρηξη περιστατικών βίας μεταξύ μαθητών/τριών, μαθητών/τριών εναντίον εκπαιδευτικών, την επιστολή παραίτησης του συναδέλφου αναπληρωτή του ΕΠΑΛ, τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Παιδείας και των εκπροσώπων των κομμάτων για το πρόβλημα, θα ήθελα να μοιραστώ και εγώ ως μάχιμη εκπαιδευτικός τους δικούς μου προβληματισμούς και θέσεις.
Αναντίρρητα, το σχολείο είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας. Όταν μια κοινωνία νοσεί, τα συμπτώματα της ασθένειας θα προσβάλλουν και το σχολικό περιβάλλον. Δυστυχώς, ως εκπαιδευτικοί στο σχολείο εισπράττουμε «ως σάκος του μποξ» καθημερινά όλα τα κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα των μαθητών/τριών μας, τα οποία τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας έχουν γιγαντωθεί. Να προσθέσουμε στα παραπάνω τα προβλήματα της εφηβείας, τη χρήση ουσιών από κάποιους/ες μαθητές/τριες, τα ιδιαίτερα προβλήματα προσωπικότητας των μαθητών/τριών, την απαξίωση του ρόλου του/της εκπαιδευτικού που καλλιεργείται από πολλούς γονείς, ΜΜΕ και Υπουργείο Παιδείας (κάθε λίγο τρέχει τους εκπαιδευτικούς στα δικαστήρια). Παρά τις επικοινωνιακές κορώνες του Υπουργείου για τοποθέτηση ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών σε σχολεία, υπάρχουν χιλιάδες άλλα σχολεία που δεν έχουν ψυχολόγους και αυτά, που έχουν το ειδικό αυτό βοηθητικό εκπαιδευτικό προσωπικό, το μοιράζονται με άλλα τέσσερα σχολεία. Επίσης, το Υπουργείο Παιδείας εμμένει να «βομβαρδίζει» τους εκπαιδευτικούς με εγκυκλίους για εμπλοκή τους μόνο σε στείρες γραφειοκρατικές διαδικασίες (τύπου αυτοαξιολόγησης, μέντορα, ενδοσχολικού συντονιστή κτλ) που επιβαρύνουν τα ήδη φορτωμένα εξωδιδακτικά τους καθήκοντα και τους αφαιρούν χρόνο από τον καθαρά παιδαγωγικό τους ρόλο. Όλα αυτά πρεσβεύω ότι έχουν οδηγήσει στη δημιουργία ενός ασταθούς, απαξιωτικού, επικίνδυνου και υπερφορτωμένου εργασιακού περιβάλλοντος για τον/την εκπαιδευτικό. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Αγγλία και στις ΗΠΑ πολλοί/ές δεν επιλέγουν αυτό το επάγγελμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακραίες παραβατικές και βίαιες συμπεριφορές μαθητών/τριών σημειώνονται όχι μόνο στα ΕΠΑΛ, αλλά στα Γενικά Λύκεια και στα Γυμνάσια. Αυτό σημαίνει ότι η έκρηξη της βίας δεν συνδέεται με έναν τύπο σχολείου, αλλά απλώνεται οριζόντια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Γονείς, κοινωνία, ΜΜΕ βάλλουν πολλές φορές εναντίον της Διεύθυνσης του σχολείου και των καθηγητών/τριών και απαιτούν οι εκπαιδευτικοί να βρουν τη μαγική λύση στο πρόβλημα και να πάρουν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Όμως, αλήθεια τι μπορούμε να κάνουμε μόνοι/ες μας οι εκπαιδευτικοί για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης έκρηξης της βίας όχι μόνο στο σχολείο, αλλά στην οικογένεια και την κοινωνία; Σε επίπεδο πρόληψης γίνονται πάρα πολλές δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα με εθελοντική πρωτοβουλία και προσφορά των εκπαιδευτικών (εκτός εργασιακού ωραρίου) για την ευαισθητοποίηση και την αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού. Σε επίπεδο διδασκαλίας ανθρωπιστικών και κοινωνικών γνωστικών αντικειμένων πάλι γίνονται συζητήσεις και ανατίθενται διάφορες εργασίες για την αλλαγή στάσεων των μαθητών/τριών με σκοπό την καταπολέμηση του προβλήματος. Όμως, ούτε αυτά αποδεικνύονται αποτελεσματικά για την περιστολή του φαινομένου. Από την άλλη, το Υπουργείο Παιδείας «καμαρώνει» ότι έχει εισάγει θεματικές για τη βία και τον εκφοβισμό στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και το Γυμνάσιο, χωρίς όμως να υπάρχει η ανάλογη υλικοτεχνική υποδομή και ο ψηφιακός εξοπλισμός στα σχολεία για να υποστηρίξει ομαδοσυνεργατικές, βιωματικές και ενεργητικές μεθόδους διδασκαλίας των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, ώστε να έχουν μια προστιθέμενη αξία στην ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών στα φαινόμενα της βίας.
Παράλληλα, με μία εγκύκλιο το Υπουργείο Παιδείας αυτοπαινεύεται ότι δημιούργησε τον περιβόητο θεσμό του Συμβούλου Σχολικής Ζωής, έναν ρόλο που για να τον αναλάβει αποτελεσματικά ένας εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει τουλάχιστον μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Αγωγής ή στη Σχολική Ψυχολογία και αυτός ο ρόλος συνοδεύεται με έναν καταιγισμό αρμοδιοτήτων και ευθυνών, χωρίς να απαλλάσσεται ο/η εκπαιδευτικός από τα άλλα εξωδιδακτικά του καθήκοντα. Τέτοιοι εκπαιδευτικοί με αυτά τα προσόντα δεν υπάρχουν σε όλα τα σχολεία, απλώς είναι ένα ακόμη ευφυολόγημα του Υπουργείου για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους, χωρίς καμία αποτελεσματική αξία στη σχολική πρακτική. Πάλι, το Υπουργείο πετάει το μπαλάκι για την επίλυση όλων των προβλημάτων στις πλάτες των εκπαιδευτικών, χωρίς καμία προετοιμασία, διάλογο και καμία επιμόρφωση.
Από την άλλη, σε επίπεδο αντιμετώπισης, στο άρθρο 31 της υπ.αριθμ. Εγκύκλιου Φ13α/80125/Δ4 21 /05/2019 αναφέρονται τα παιδαγωγικά μέτρα και οι ενέργειες παιδαγωγικού χαρακτήρα στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τον έλεγχο της παραβατικής συμπεριφοράς μαθητών/τριών. Ούτε όμως η επιβολή αυτών των μέτρων καθίσταται ικανή για να παύσουν αυτά τα φαινόμενα. Μάλιστα, για την επιβολή του μέτρου της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος θα πρέπει για να γίνει εκτελεστή η απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του/της Συμβούλου Παιδαγωγικής Ευθύνης. Παράλληλα, οι σύμβουλοι Παιδαγωγικής Ευθύνης όταν ενημερώνονται για τέτοια περιστατικά βίας και ακραίας παραβατικότητας περιορίζονται μόνο σε θεωρητικές γενικόλογες διατυπώσεις τύπου ευχολογίου (έχοντας χάσει την επαφή με τη σχολική πραγματικότητα και πολλοί από αυτούς με καμία μεταπτυχιακή ειδίκευση στη σχολική ψυχολογία ή στις Επιστήμες της Αγωγής) και πάντα είναι απόντες/ούσες από την ουσιαστική και αποτελεσματική παιδαγωγική καθοδήγηση του σχολείου, που αντιμετωπίζει κάποια κρίση, επικαλούμενοι/ες έλλειψη χρόνου με δικαιολογίες τύπου «έχω πολλά σχέδια σχολείων να αξιολογήσω», «έχω να ασχοληθώ με τις πανελλήνιες εξετάσεις» κτλ.
Επιπρόσθετα, Διευθυντές Διευθύνσεων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Υπουργείο Παιδείας δέχονται αρκετές αναφορές και καταγγελίες από εκπαιδευτικούς, αλλά δυστυχώς δεν κάνουν τίποτα αποτελεσματικό. Ο ένας παραπέμπει την υπόθεση στον άλλο. Ακόμη και αν η διεύθυνση του σχολείου απευθυνθεί στις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου ή στον Εισαγγελία Ανηλίκων η γραφειοκρατία βασιλεύει και υπάρχει πολύ μεγάλη χρονική καθυστέρηση για να γίνει κάποια έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση.
Μετά τη δημοσιοποίηση της επιστολής παραίτησης του αναπληρωτή συναδέλφου μας στο ΕΠΑΛ βγήκαν εκπρόσωποι των κομμάτων και έκαναν δηλώσεις καθαρά θεωρητικού περιεχομένου, τύπου έκθεσης ιδεών, χωρίς να υπάρχει κάποια ουσιαστική πρακτική και αποτελεσματική πρόταση για την αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας και της παραβατικότητας. Παράλληλα, το Υπουργείο Παιδείας προέβη σε εξαγγελίες για νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, πάλι χωρίς διάλογο με τους/τις μάχιμους εκπαιδευτικούς, ένα ακόμη επικοινωνιακό πυροτέχνημα του, που θα αποβεί και αυτό χωρίς καμία πρακτική προστιθέμενη αξία. Το πρόβλημα, όμως της βίας και της παραβατικότητας στο σχολείο είναι απόρροια της γενικότερης βίας που επικρατεί στην κοινωνία και την οικογένεια και συνεπώς χρειάζεται μια ολιστική αντιμετώπιση με τριγωνοποίηση παρεμβάσεων.
Προσωπική μου γνώμη είναι ότι χρειάζεται να γίνουν ταυτόχρονες παρεμβάσεις στην κοινωνία, την οικογένεια και το σχολείο. Καλό θα ήταν να δημιουργηθεί ένα σταθερό τρίπτυχο πλαίσιο υποστήριξης και ενδυνάμωσης των γονιών, μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών. Ειδικότερα, για τους εκπαιδευτικούς να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων στο σχολείο και ενδυνάμωσης τους στο διδακτικό και παιδαγωγικό τους ρόλο και στη διαχείριση της σχολικής τάξης ( κυρίως των ακραίων συμπεριφορών των μαθητών/τριών), που να είναι πρακτικά εφαρμόσιμος, ευέλικτος και αποτελεσματικός, όχι γραφειοκρατικός και να είναι απότοκο διαλόγου των προτάσεων των μάχιμων εκπαιδευτικών, των Σχολικών Συμβούλων και του Υπουργείου Παιδείας .
Εν κατακλείδι, όσο η Κυβέρνηση δεν αφουγκράζεται και δεν λύνει τις παθογένειες της κοινωνίας και της οικογένειας, όσο το Υπουργείο Παιδείας εθελοτυφλεί και κωφεύει στα πραγματικά προβλήματα των σχολείων και της Παιδείας, όσο προχωρά σε εξαγγελίες νομοθετικών ρυθμίσεων με επικοινωνιακή χρυσόσκονη, χωρίς διάλογο και χωρίς να ακούει τις απόψεις των μάχιμων εκπαιδευτικών, δυστυχώς τέτοια φαινόμενα βίας και παραβατικότητας θα αποτελούν μια καθημερινότητα στο σχολικό περιβάλλον.
Η Μάμαλη Ελένη είναι εκπαιδευτικός, Φιλόλογος MEd
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
