Η απόφαση της Συγκλήτου του Παντείου Πανεπιστημίου, είναι γεμάτη στοιχεία και συνιστά μια ηχηρή απάντηση σε όσα λέει το υπουργείο Παιδείας για στήριξη του δημοσίου Πανεπιστημίου («προτεραιότητα μας είναι πάντα το δημόσιο πανεπιστήμιο»)
«Οριακή» χαρακτηρίζεται η λειτουργία του Παντείου με τον προϋπολογισμό να μειώνεται τρομακτικά. Από τα 5.566.000 ευρώ που λάμβανε το 2008, πλέον το Πάντειο παίρνει μόλις 2.071.580 ευρώ. Η μείωση αυτή, σε τρέχουσες τιμές, είναι 62,8% ενώ σε σταθερές τιμές (υπολογίζοντας δηλαδή την επίδραση του πληθωρισμού) αγγίζει το 70%.
Μόλις σε 96 διοικητικοί εργάζονται σε ένα πανεπιστήμιο 8.000 ενεργών φοιτητών. Το 2010 ήταν 158 άτομα. Αντίστοιχα τα μέλη ΔΕΠ από 261 το 2010 σήμερα είναι μόλις 190 με την αναλογία καθηγητών - φοιτητών να αγγίζει περίπου το 1 προς 42. Υπενθυμίζεται πως ο αντίστοιχος γενικός Μ.Ο. στην Ε.Ε. είναι 1 καθηγητής προς 13 φοιτητές.
Λίγες μέρες πριν το ΕΜΠ υπογραμμίζει ότι το 2009 η επιχορήγηση ήταν στα 19,68 εκατ. ευρώ, ενώ, σήμερα, η κρατική επιχορήγηση, για το 2024, αγγίζει μόλις τα 7,17 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται επίσης, ότι μέσα σε αυτά τα 15 χρόνια, το καθηγητικό προσωπικό μειώθηκε κατά 36%, το λοιπό προσωπικό κατά 1,6%, ενώ αντίθετα οι σπουδαστές αυξήθηκαν κατά 20,7%.
Επίσης την στιγμή που ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης χαρακτήριζε fake news μιλώντας στη Βουλή, τις αναφορές περί υποχρηματοδότησης των δημοσίων πανεπιστημίων εν αναμονή έλευσης των ιδιωτικών, η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης με ανακοίνωσή της «άδειαζε» τον Υπουργό παρουσιάζοντας στοιχεία για την υποχρηματοδότηση του ιδρύματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά η κρατική χρηματοδότηση για λειτουργικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς έχει περικοπεί κατά 58,62% σε σχέση με το 2009, τα μέλη ΔΕΠ έχουν μειωθεί κατά 8,76%, οι άλλες κατηγορίες προσωπικού (ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, ΕΕΠ, διοικητικοί υπάλληλοι) κατά 22,71%, ενώ την ίδια περίοδο ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών αυξήθηκε κατά 39,78%.»
Η Απόφαση της Συγκλήτου του Παντείου Πανεπιστημίου
Η Σύγκλητος του Παντείου Πανεπιστημίου συζήτησε διεξοδικά το νομοσχέδιο που κατέθεσε προς διαβούλευση το Υπουργείο Παιδείας με τον τίτλο «Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου – Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων» και διαπιστώνει τα εξής:
- «Ενίσχυση των ΑΕΙ» (Μέρος Γ΄ του ΣχΝ άρθρα 37-126)
Το Σχέδιο Νόμου προτείνει τροποποιήσεις διατάξεων του Ν. 4957/2022 που δεν ενισχύουν το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων, παραβλέποντας τα αιτήματα που έχουν κατατεθεί προς αυτή την κατεύθυνση από το σύνολο των Α.Ε.Ι. Παραμένει η ασφυκτική εξάρτηση από το Υπουργείο Παιδείας και οι γραφειοκρατικές ρυθμίσεις που δεν συνάδουν με την ακαδημαϊκή μας λειτουργία. Παραμένει, επιπλέον, στο επίπεδο των οργάνων διοίκησης ο διορισμός των Αντιπρυτάνεων και των Κοσμητόρων, αντί της εκλογής τους, που πλήττει τη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων των ίδιων και της Συγκλήτου. Το σύστημα ανάδειξης Πρύτανη παραμένει επίσης, παρά την κατά κοινή ομολογία αποτυχία του, εγκλωβίζοντας την ακαδημαϊκή κοινότητα σε διαδικασίες που στερούνται διαφάνειας και δημοκρατικότητας.
Το νομοσχέδιο δεν αντιμετωπίζει τη χρόνια υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση των Πανεπιστημίων. Αντιθέτως, εισάγει την κατανομή 70%-30% στον τακτικό προϋπολογισμό αντί της ισχύουσας 80%-20% που αποτελεί προανάκρουσμα περαιτέρω υποχρηματοδότησης. Οι συνέπειες της πολιτικής αυτής μπορούν να γίνουν κατανοητές με βάση τα στοιχεία που αφορούν τη χρηματοδότηση του Παντείου Πανεπιστημίου.
Στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, οι επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού (βλ. Πίνακα 1), από 5.566.000 € το 2008 (πριν την επίδραση της κρίσης στην Ελλάδα) μειώθηκαν σε μόλις 2.071.580 € το 2023 (σε τρέχουσες τιμές). Η μείωση αυτή, σε τρέχουσες τιμές, είναι 62,8% ενώ σε σταθερές τιμές (υπολογίζοντας δηλαδή την επίδραση του πληθωρισμού) αγγίζει το 70%. Το ίδρυμα καλείται σήμερα να καλύψει αντίστοιχες (και μάλιστα αυξημένες) ανάγκες για λειτουργικές δαπάνες με μόλις το 30% της αντίστοιχης επιχορήγησης που είχε το 2008.
Πίνακας 1: Μείωση χρηματοδότησης του Παντείου Πανεπιστήμιου, 2008-2023 (σε τρέχουσες τιμές)
Οικονομικό έτος | Επιχορηγήσεις
για δαπάνες λειτουργίας | Επιχορηγήσεις
για δαπάνες μισθοδοσίας έκτακτου διδακτικού προσωπικού |
2008 | 5.566.000,00 € | 300.000,00 € |
2009 | 5.358.600,00 € | 300.000,00 € |
2010 | 4.184.720,00 € | 0,00 € |
2011 | 2.572.338,15 € | 0,00 € |
2012 | 3.828.000,00 € | 31.500,00 € |
2013 | 3.000.000,00 € | 20.000,00 € |
2014 | 2.650.000,00 € | 0,00 € |
2015 | 2.500.000,00 € | 75.000,00 € |
2016 | 1.850.000,00 € | 70.000,00 € |
2017 | 1.850.000,00 € | 70.000,00 € |
2018 | 1.850.000,00 € | 70.000,00 € |
2019 | 1.850.000,00 € | 70.000,00 € |
2020 | 1.850.000,00 € | 70.000,00 € |
2021 | 1.960.315,00 € | 69.000,00 € |
2022 | 1.960.315,00 € | 230.000,00 € |
2023 | 2.071.580,80 € | 230.000,00 € |
Στις παραπάνω επιχορηγήσεις δεν έχουν ενσωματωθεί ορισμένες περιστασιακά έκτακτες επιχορηγήσεις, γιατί αυτές αποσκοπούσαν κυρίως στην κάλυψη έκτακτων και απρόβλεπτων αναγκών και κατά συνέπεια δεν συμπεριλαμβάνονται στην κατάρτιση του αρχικού προϋπολογισμού καθώς και στον αντίστοιχο σχεδιασμό. Όπως ενδεικτικά επισημαίνεται στον προϋπολογισμό του 2024 που έστειλε το Πάντειο στο Υπουργείο “Η δυσκολία λειτουργίας του Πανεπιστημίου λόγω του πολύ χαμηλού επιπέδου επιχορήγησης αντισταθμίσθηκε σε ένα βαθμό από το 2016 έως και το 2023, με έκτακτες επιχορηγήσεις, που δόθηκαν σε κάποιες περιπτώσεις. Ωστόσο η πρακτική αυτή δεν αντιμετωπίζει επαρκώς τις πραγματικές ανάγκες και τα προβλήματα του Πανεπιστημίου, τα οποία απαιτούν γενναία και μόνιμη αύξηση της επιχορήγησης για λειτουργικές δαπάνες. Επιπρόσθετα οι έκτακτες επιχορηγήσεις δεν συμβάλλουν τόσο στον έγκαιρο προγραμματισμό ενεργειών και δράσεων όσο και στην ορθή ιεράρχηση και κάλυψη των ουσιαστικών λειτουργικών αναγκών του Πανεπιστημίου. Το Πανεπιστήμιο αναγκάστηκε να συμπιέσει τις δαπάνες του λειτουργώντας τα τελευταία χρόνια σε επίπεδα κατώτερα των αναγκών του, προχώρησε δε σε διαδικασίες αποχώρησης από μισθωμένα ακίνητα, εξοικονομώντας χρήματα από τη μίσθωση ακινήτων. Όμως, η διατήρηση των επιχορηγήσεων σε αυτό το ύψος και για μακρό χρονικό διάστημα, παρά την χρηστή δημοσιονομική διαχείριση (μείωση των εξόδων και αύξηση των ιδίων εσόδων) στερεί από το Πανεπιστήμιο κάθε αναπτυξιακή προοπτική”
Την ίδια χρονική περίοδο, ενώ έχει αυξηθεί ο αριθμός των φοιτητών, έχουν μειωθεί δραματικά τα μέλη ΔΕΠ και το Διοικητικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου. Ενδεικτικά, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 2, από το 2010 ο αριθμός των μελών ΔΕΠ έχει μειωθεί κατά 27,2% (από 261 το 2010 σε 190 το 2023) και του Διοικητικού Προσωπικού κατά 39,2% (από 158 το 2010 σε μόλις 96 το 2023).
Πίνακας 2: Αριθμός μελών ΔΕΠ και Διοικητικών Υπαλλήλων του Παντείου Πανεπιστήμιου, 2010-2023
Έτος | Αριθμός μελών ΔΕΠ | Αριθμός Διοικητικών Υπαλλήλων |
2010 | 261 | 158 |
2011 | 247 | 149 |
2012 | 249 | 128 |
2013 | 250 | 111 |
2014 | 252 | 108 |
2015 | 240 | 107 |
2016 | 221 | 108 |
2017 | 213 | 103 |
2018 | 201 | 111 |
2019 | 198 | 113 |
2020 | 196 | 113 |
2021 | 199 | 104 |
2022 | 189 | 96 |
2023 | 190 | 96 |
Με βάση τα δεδομένα αυτά, το Πάντειο Πανεπιστήμιο υποχρεώνεται σε οριακή λειτουργία ενώ ταυτόχρονα δείκτες όπως η αναλογία μελών ΔΕΠ/φοιτητών και διοικητικού προσωπικού/φοιτητών αποτελούν αντικείμενο αξιολόγησης από την ΕΘΑΑΕ. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση της ΕΘΑΑΕ (2022), το Πάντειο βρίσκεται στην τρίτη χειρότερη θέση μεταξύ των ελληνικών ΑΕΙ ως προς την αναλογία φοιτητών/διοικητικού προσωπικού και στην πέμπτη χειρότερη ως προς την αναλογία εγγεγραμμένων προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ.
Η Σύγκλητος απευθύνει έκκληση για σταθερή ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου από την πολιτεία με χρηματοδότηση που δεν θα έχει συγκυριακό χαρακτήρα αλλά θα επιτρέπει τον στρατηγικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη. Ταυτόχρονα απευθύνει έκκληση για προσλήψεις μελών διδακτικού και διοικητικού προσωπικού ώστε το Πανεπιστήμιο να καλύψει τις τεράστιες απώλειες που υπέστη στα χρόνια της κρίσης και να ανταποκρίνεται στα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.
- «Εγκατάσταση και λειτουργία Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης» (Μέρος Δ΄ άρθρα 127-155)
Η Σύγκλητος θεωρεί ως ύψιστη προτεραιότητα την υπεράσπιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας που παρέχεται από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, όπως προβλέπει το Σύνταγμα. Η ενίσχυση και αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου θα έπρεπε να αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο κάθε επιχειρούμενης μεταρρύθμισης στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Εκφράζουμε, κατά πλειοψηφία, την σαφή αντίθεσή μας προς την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων χωρίς να έχει διεξαχθεί ο απαραίτητος διάλογος με την ακαδημαϊκή κοινότητα και χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι τεκμηριωμένες αντιρρήσεις της πλειονότητας των πανεπιστημιακών και διατυπώνουμε την έντονη ανησυχία μας για την προώθηση προς ψήφιση ενός νομοσχεδίου που όχι μόνο δεν εγγυάται τη βελτίωση της ανώτατης εκπαίδευσης αλλά εισάγει ένα παράλληλο σύστημα με διαφορετικά και ασαφή κριτήρια λειτουργίας, ανταγωνιστικό προς τα δημόσια πανεπιστήμια, το οποίο θα οδηγήσει σε μαρασμό τα τμήματα της περιφέρειας.
Δηλώνουμε ότι θα αντισταθούμε σε κάθε προσπάθεια απαξίωσης του Δημόσιου Πανεπιστημίου και θα διεκδικήσουμε την ισότιμη πρόσβαση για όλους/ες στο αγαθό της παιδείας, την ποιοτική αναβάθμιση των σπουδών, την ελευθερία της ακαδημαϊκής έκφρασης και την ενίσχυση του αυτοδιοίκητου.
SOS από ΕΜΠ: Η συνέχιση της συγκεκριμένης πολιτικής οδηγεί αναπόφευκτα σε υποβάθμιση του επιπέδου των σπουδών που παρέχει το ΕΜΠ
Η ανακοίνωση του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ
Το Συμβούλιο Διοίκησης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), μετά την ανάληψη των εκ του νόμου 4957/2022 προβλεπομένων καθηκόντων του, ενημερώθηκε από τα αρμόδια υπηρεσιακά όργανα του ΕΜΠ σχετικά με το σημερινό ύψος της κρατικής χρηματοδότησης προς το ΕΜΠ και τον αριθμό των υπηρετούντων σήμερα μελών ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και Διοικητικών Υπαλλήλων, σε σχέση με τους αντίστοιχους αριθμούς του 2009. Επίσης ενημερώθηκε και για τον αριθμό των εγγεγραμμένων σπουδαστών στις εννέα Σχολές του ΕΜΠ σήμερα και το 2009. Με βάση τα δεδομένα αυτά συντάχθηκε ο κάτωθι πίνακας:
Από τον πίνακα προκύπτει σαφώς ότι κατά την τελευταία 15ετία το ΕΜΠ υποχρεώθηκε σταδιακά να λειτουργεί με προϋπολογισμό μειωμένο κατά 63.6%, καθηγητικό προσωπικό μειωμένο κατά 36%, άλλο προσωπικό μειωμένο κατά 1.6% και αριθμό σπουδαστών αυξημένο κατά 20.7%.
Ο δραματικά συρρικνωμένος προϋπολογισμός οδηγεί αναπόφευκτα σε αδυναμία συντήρησης και εκσυγχρονισμού των εκπαιδευτικών, ερευνητικών και κτιριακών υποδομών του ΕΜΠ, οι οποίες υποβαθμίζονται με ραγδαίο ρυθμό. Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με την εξίσου δραματική αφαίμαξη του προσωπικού όλων των κατηγοριών και βαθμίδων, καθιστά προβληματική (αν όχι αδύνατη) την παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου, ανάλογου του κύρους και της ιστορίας του ΕΜΠ. Παρόλα αυτά το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο συνεχίζει να κατέχει μια εκ των κορυφαίων θέσεων ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Ίδρυμα στο παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη, ως αποτέλεσμα των ηρωικών προσπαθειών των μελών της Πολυτεχνειακής Κοινότητας να ανταποκριθούν στο λειτούργημά τους και στον κοινωνικό τους ρόλο. Το αποτέλεσμα αυτό δεν πρέπει επουδενί να χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη ότι εσαεί μπορούν να επιτυγχάνονται τέτοιου είδους αποτελέσματα χωρίς τις κατάλληλες υποδομές. Απεναντίας, ας σκεφτούμε πόσο ψηλότερα θα μπορούσε να φτάσει το ΕΜΠ αλλά και τα άλλα Δημόσια πανεπιστήμια της χώρας μας, αν η Πολιτεία εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις της προς αυτά.
Ως Συμβούλιο Διοίκησης ενός εμβληματικού και ιστορικού Ιδρύματος είμαστε υποχρεωμένοι έναντι της κοινωνίας να δηλώσουμε καθαρά ότι η συνέχιση της συγκεκριμένης πολιτικής οδηγεί αναπόφευκτα σε υποβάθμιση του επιπέδου των σπουδών που παρέχει το ΕΜΠ και των Διπλωμάτων που αυτό απονέμει, αλλά και σε άμεσο κίνδυνο απώλειας της θέσης που έχει κατακτήσει στις διεθνείς κατατάξεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση της οποίας οι αποδόσεις είναι ευθέως συναρτημένες με τις κατάλληλες υλικοτεχνικές υποδομές, όπως αποδεικνύει η διεθνής εμπειρία.
Τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ απευθύνουν δραματική έκκληση στα αρμόδια όργανα της Πολιτείας, να εγκύψουν άμεσα στο πρόβλημα και να δώσουν γενναίες, πειστικές και χειροπιαστές λύσεις. Σε διαφορετική περίπτωση η συνεχής εκ μέρους τους επίκληση της πρόθεσης ενίσχυσης του ρόλου του Δημοσίου Πανεπιστημίου καθίσταται κενή περιεχομένου και το Δημόσιο Πανεπιστήμιο οδηγείται αναπόφευκτα σε μαρασμό και απαξίωση και, εκ των πραγμάτων, η συνταγματική αποστολή του για προσφορά στον Ελληνικό Λαό εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου υψηλού επιπέδου θα παραδοθεί σε άλλες δομές (όπως τα υπό ίδρυση ιδιωτικά ΑΕΙ, θέμα επί του οποίου το Συμβούλιο Διοίκησης του ΕΜΠ δεσμεύεται να πάρει θέση, ευθύς ως τα μέλη του ενημερωθούν επί του ακριβούς περιεχομένου του σχεδίου νόμου που προτίθεται να καταθέσει η κυβέρνηση).
Πανεπιστήμιο Κρήτης: Αυτά είναι τα στοιχεία απαξίωσης του Δημόσιου Πανεπιστημίου!
Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης εν όψει της κατάθεσης για διαβούλευση του ν/σ για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δημοσιοποιεί κάποια στοιχεία που αφορούν στο πανεπιστήμιο και καταδεικνύουν ανάγλυφα την κατάσταση που επικρατεί στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά η κρατική χρηματοδότηση για λειτουργικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς έχει περικοπεί κατά 58,62% σε σχέση με το 2009, τα μέλη ΔΕΠ έχουν μειωθεί κατά 8,76%, οι άλλες κατηγορίες προσωπικού (ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, ΕΕΠ, διοικητικοί υπάλληλοι) κατά 22,71%, ενώ την ίδια περίοδο ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών αυξήθηκε κατά 39,78%.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το Πανεπιστήμιο Κρήτης έχει καταφέρει να διακρίνεται και να τιμά τη χώρα μας διεθνώς. Σύμφωνα με τη λίστα της Times Higher Education World University Rankings το Πανεπιστήμιο Κρήτης βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια ανάμεσα στα 500 κορυφαία Πανεπιστήμια στον κόσμο και στα 100 καλύτερα νέα πανεπιστήμια με χρόνο ζωής κάτω από 50 χρόνια.
Οι επιτυχίες αυτές έχουν καταστεί εφικτές χάρις στο φιλότιμο και τις άοκνες προσπάθειες του διδακτικού και διοικητικού προσωπικού του Πανεπιστημίου που εργάζεται κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Παρά τις διακρίσεις του πανεπιστημίου όμως, η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με τη βιωσιμότητα του πανεπιστημίου, την ποιότητα του παραγόμενου ερευνητικού έργου, το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης και τις υπηρεσίες που προσφέρει στους φοιτητές του.
Σε αυτόν τον τομέα, το Πανεπιστήμιο Κρήτης πρωτοπορεί καθώς είναι το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο που ξεκίνησε ήδη από το 2019 τη διαδικασία για την κατασκευή 2.846 φοιτητικών κατοικιών μέσω ΣΔΙΤ, ένα έργο που θα βοηθήσει χιλιάδες φοιτητές και τις οικογένειές τους, παρέχοντας στέγαση υψηλής ποιότητας με χαμηλό ή και μηδενικό κόστος. Παρ’ όλα αυτά, το συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων, είναι ότι το Πανεπιστήμιο Κρήτης, και το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο γενικότερα, χρήζει άμεσης γενναίας ενίσχυσης από την ελληνική Πολιτεία τόσο όσον αφορά στον προϋπολογισμό του όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό για να μπορέσει να συνεχίσει να επιτελεί απρόσκοπτα το έργο του, να στηρίζει την ελληνική κοινωνία και να τιμά τη χώρα μας διεθνώς.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, εκτός του ότι παρακάμπτει το άρθρο 16 του Συντάγματος, δεν αναμένεται να λύσει κανένα από τα παραπάνω προβλήματα. Πέραν τούτου, το δημόσιο πανεπιστήμιο διασφαλίζει την ποιότητα της έρευνας και της εκπαίδευσης, προασπίζει την ελευθερία της σκέψης και προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους τους Έλληνες πολίτες για πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Η ενίσχυσή του λοιπόν πρέπει να αποτελεί την απόλυτη προτεραιότητα της ελληνικής Πολιτείας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 24/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ