Alfavita Newsroom Άλκης Ρήγος*
Απέναντι σε μια ιστορική συγκυρία, όπου η ηγεμονεύουσα αυτάρεσκα, παντού του κόσμου, ιδεολογική πρόταση ενός άκρατου νέο-φιλελευθερισμού, μέσω μιας οργανωμένης «βιομηχανίας συνείδησης» και με τη βοήθεια μετα-μοντέρνων επιστημονικοφανών θεωρήσεων αποδόμησης κάθε ορθολογικού προτάγματος, επιχειρεί και σε μεγάλο βαθμό επιτυγχάνει να απαξιώνει συστηματικά κάθε έννοια δημόσιου αγαθού, κάθε έννοια συλλογικότητας, κοινωνικής αλληλεγγύης.
Την ίδια ώρα που σε συνάρτηση με τα παραπάνω και τη συνολικότερη υποβάθμιση της πολιτικής έναντι της οικονομίας, διερχόμαστε μια ευρύτερη κρίση φερεγγυότητας της αντιπροσώπευσης όλων των θεσμών της έμμεσης δημοκρατικής διαχείρισης του κοινωνικό-πολιτικού γίγνεσθαι και με ευθύνη βέβαια και πολλών από τους διαχειριστές τους. Αυτό, που όσο γίνεται πιο ουδετεροποιημένα, στην Πολιτική Επιστήμη αποκαλούμε «έλλειμμα δημοκρατίας»
Αυτές οι ραγδαία συντελούμενες σε παγκόσμια κλίμακα αλλαγές είναι αποτέλεσμα μιας τρίτης βιομηχανικής επανάστασης, αυτής του Διεθνικό- Επικοινωνιακού Καπιταλισμού, που επέφερε η σύζευξη. πληροφορικής και τηλεματικής με την επιβολή ενός νέου παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας με εντονότατα ολιγοπωλιακά φαινόμενα, και βαθειά αλλοτριωτικά αποτελέσματα, τα οποία έχουν οδηγήσει σε ριζικές αλλαγές στους τρόπους άσκησης και αναπαραγωγής των κυρίαρχων εξουσιαστικών σχέσεων, τους οποίους καλούμαστε να αποδεχτούμε ως νομοτελειακούς και αξεπέραστους.
Σ' αυτό το νέο τοπίο η πληροφορία και η γνώση όχι μόνο αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα μα μετατρέπονται σε κύρια πηγή πλούτου και κοινωνικής ισχύος. Μετατρέπονται σε μια νέα υλική δύναμη με καταλυτικές επιδράσεις..
Δεν είναι πια ο έλεγχος των μέσων παραγωγής, αλλά ο έλεγχος της γνώσης και της πληροφορίας, το καθοριστικό στοιχείο διεύθυνσης της όλης παραγωγικής διαδικασίας, το τελικό περιεχόμενο της αποκαλούμενης «κοινωνίας της γνώσης». Μιας κοινωνίας, που στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον τεχνολογίας πληροφοριών, ξεφεύγει από τον έλεγχο του κράτους – έθνους και ως προς τις διαδικασίες διαμόρφωσης της και, το κυριότερο, ως προς τη δυνατότητα της εξουσίας πάνω σ' αυτή. Έτσι ενώ η γνώση γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στη διαμόρφωση των κοινωνικών σχέσεων, ο ρόλος του κράτους στη λειτουργία παραγωγής και ελέγχου της φθίνει, για μια σειρά λόγους που η ανάπτυξή τους υπερβαίνει τους στόχους αυτό του άρθρου.
Το κράτος βέβαια εξακολουθεί να κυριαρχεί ακόμα (;) στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία μετάδοσης της γνώσης στους νέους πολίτες του, καθώς και της παραγωγής νέας γνώσης από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά του κέντρα, έχοντας όμως χάσει το μονοπώλιο σ' αυτόν τον τομέα. Οι παγκόσμιες επιστημονικές καινοτομίες, η πρόσβαση σ' αυτές, οι αναζητήσεις νέων γνώσεων, το υπερβαίνουν, εντείνοντας παράλληλα την άνιση κατανομή και σ' αυτό το χώρο ακόμη περισσότερο.
Η αιώνια δυναμική σχέση μεταξύ γνώσης και εξουσίας, διαμορφώνεται πια κυρίως από εξωθεσμικούς και σε μεγάλο βαθμό ανέλεγκτους παράγοντες, κυρίως της παγκόσμιας αγοράς.
Η «παγκοσμιοποίηση» δεν περιορίζει μόνο την κρατική κυριαρχία – φαινόμενο στο κάτω–κάτω θετικό σε μια αριστερή αμφισβητησιακή προοπτική – προσδιορίζει άρα και περιορίζει τα κοινωνικά όρια παρέμβασης, με αποτέλεσμα την εξ' αντιδιαστολής ανάπτυξη παντού, ενός εθνικιστικού οπισθοδρομικού λόγου, ως υποκατάστατο της ανασφάλειας κι' αβεβαιότητας που γεννά η φθίνουσα πορεία του κοινωνικού κράτους. Γεγονός που οδηγεί σε μια δομική κρίση νομιμότητας της δημοκρατικής αξιακής αρχής. Και η κρίση εντείνεται – πολλές φορές και προκαλείται- από την πρακτική της λεγόμενης θεαματικότητας/ ακροαματικότητας των ΜΜΕ, τα οποία αναβαθμίζονται σε καθοριστικό και επίσης ανέλεγκτο παράγοντα πολιτικής.
Σ' αυτό το νέο δυναμικό πλαίσιο η κεντρικότητα που αποκτά η γνώση, δυνάμει οδηγεί στη συνολική αναβάθμιση του σχολικού θεσμού ως παραγωγικής δύναμης, φαινόμενο που πρώτοι για άλλη μία φορά συνειδητοποίησαν οι παγκόσμιοι καπιταλιστικοί οργανισμοί, με κύριο ανάμεσα τους τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Έτσι ήδη από το 1994 στο Μαρακές, με τη «Γενική Συμφωνία για το εμπόριο υπηρεσιών», μπήκε στο στόχαστρο του η παγκόσμια δημόσια εκπαίδευση, η δαπάνη για την οποία ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια.
Μια τέτοιου εύρους δυνάμει «αγορά» και μόνο από στενά οικονομικούς λόγους, δεν ήταν δυνατό να παραμένει εκτός ελέγχου της κυρίαρχης αγοραίας λογικής. Γι' αυτό ο ΠΟΕ παραμερίζοντας την UNESCO, έχει αναλάβει μια προγραμματισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο εκπαιδευτική αντιμεταρρύθμιση αποδόμησης κάθε έννοιας πρόσληψης των εκπαιδευτικών λειτουργιών ως δημόσιας φύσης θεσμών – κάτι που αναγνώριζαν τουλάχιστον ως προς τη βασική εκπαίδευση ακόμη και οι «κλασσικοί» του νεοφιλελευθερισμού Hayek και Friedman – και ένταξής τους στους περιορισμούς και τις ανάγκες «της αγοράς υπηρεσιών εκπαίδευσης» ! Όπου οι μαθητές σπουδαστές καλούνται να μετατραπούν σε καταναλωτές, χρήστες και πελάτες της γνώσης - εμπόρευμα, οι δε δάσκαλοι σε απλούς πωλητές.
Αυτό δε το συνολικό στρατηγικό σχέδιο αντιμεταρρύθμισης, λαμβάνει χώρα ακριβώς την ώρα που οι νέες εξελίξεις και απαιτήσεις και οι συνακόλουθες αντιφάσεις καθιστούν τη γνώση υλική δύναμη και ανατρέπουν τον παραδοσιακό ρόλο των εκπαιδευτικών θεσμών ως μονοδιάστατα ιδεολογικών μηχανισμών αναπαραγωγής του κυρίαρχου οικονομικό κοινωνικού πολιτικού συστήματος, μεταφέροντας στο εσωτερικό του όχι μόνο τις αντανακλάσεις των κοινωνικών διεργασιών αλλά την ίδια την παραγωγή και αναπαραγωγή των ταξικών συγκρούσεων καθώς διευρύνονται όχι μόνο οι γνώσεις αλλά και τα υποκείμενα που το συγκροτούν : μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές, δάσκαλοι όλων των βαθμίδων.
Το όνειρο των προοδευτικών παιδαγωγών, εδώ και 150 χρόνια, για τη δημιουργία μέσω ενός ανοικτού και δημόσιου σχολικού θεσμού κριτικά σκεπτόμενων, δημιουργικών και ικανών σε αισθητική απόλαυση και συνεργασία ενεργών πολιτών, προβάλλει μέσα από τις νέες συνθήκες δυναμικά ως αναγκαίος όρος και λόγος της όλης εκπαιδευτικής διαδικασίας.. Κάτω όμως από την ιδεολογική και οικονομική ηγεμονία του κυρίαρχου νεοφιλελευθερισμού, για ανταγωνιστικότητα και υλικά αποτιμήσιμη και …αξιολογούμενη με ανάλογα πριμ παραγωγικότητα, η μάθηση από δικαίωμα καθολικό και δημόσιου χαρακτήρα,- που την ανήγαγε για πρώτη φορά στην ιστορία η αστική τάξη στα χρόνια της νεωτερικότητας - τείνει να μετατραπεί σε χώρο αγοραπωλησίας του εμπορεύματος γνώση.
Με αυτό τον τρόπο όμως το ελευθεριακό αίτημα για ένα πολυδύναμο ανοικτό σχολείο όλων των βαθμίδων, στο οποίο έχουν δυνατότητα πρόσβασης και όχι μόνο διακηρυκτικά, όλες και όλοι, μετατρέπεται σ' αίτημα πραγματοποιήσιμο μόνο για τους λίγους και εκλεκτούς, ενώ για τους πολλούς απομένει μοναχά η στοιχειώδης βασική βαθμίδα και οι υποβαθμιζόμενες υπόλοιπες σπουδές ή το δέλεαρ της με δίδακτρα λεγόμενης «δια βίου εκπαίδευσης»
Σ' αυτή την κατεύθυνση εντάσσονται και οι πρόσφατες εξαγγελίες της Υπουργού Παιδείας για μείωση των εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση η μη πλήρωση των οργανικών θέσεων εκπαιδευτικών, τα περι «αξιολόγησης» Πανεπιστημίων και Πανεπιστημιακών και τα περί κατάργησης των ελαχίστων παροχών ως κοινωνικό μισθό των φοιτητών, η συρρίκνωση ακόμη περισσότερο των κονδυλίων του προϋπολογισμού για την Εκπαίδευση και οι καινοφανείς κατά καιρούς δηλώσεις του αρχηγού της Αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Απέναντι σ' αυτή την τάση ριζικής ανατροπής και υποβάθμισης της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης, η άρθρωση ενός λόγου και ενός κινήματος αντίστασης παντού της Ευρώπης, μέσα και από τον συντονισμό των πρωτοβουλιών του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ, τις διεργασίες και επικοινωνίες των συνδικάτων εκπαιδευτικών και ερευνητών, τις μαζικές κινητοποιήσεις μαθητών, φοιτητών, εκπαιδευτικών – όσο και αν τις αγνοούν επιδεικτικά τα ΜΜΕ, -έχει ήδη αρχίσει.
Τα αναφαίρετα άλλωστε δημόσια αγαθά όπως και οι ελευθερίες και τα δικαιώματα μόνο όταν παλεύεις γι' αυτά επαναποκτούν και διευρύνουν το αξιακό τους περιεχόμενο.
*Πάντειο Πανεπιστήμιο
avgi.gr
ΠΗΓΗ: Για την εκπαίδευση ως αναπαλλοτρίωτο δημόσιο αγαθό και πάλι
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
