Alfavita Newsroom H δεκαετία του 1940 δεν διχάζει μόνο στη βάση του δίπολου Δεξιά-Αριστερά. Ηδη από την επαύριο της Απελευθέρωσης, μια πλειάδα από δευτερεύουσες πολιτικές, τοπικές και προσωπικές αντιθέσεις τροφοδότησαν τη διαμόρφωση της δημόσιας -ιδίως- Ιστορίας της περιόδου με ουκ ολίγες διαμφισβητούμενες σελίδες.
Αρκετές φορές, ο επίλογος αυτών των διενέξεων (και η επίσημη εκδοχή του τι συνέβη ή του τι μπορεί να ειπωθεί για το παρελθόν) γράφτηκε στα δικαστήρια· ακόμη και τότε, όμως, η ζωντανή συλλογική μνήμη των τοπικών κοινωνιών δύσκολα μπορούσε να οριοθετηθεί αποτελεσματικά από το καλούπι των όποιων δικαστικών αποφάσεων.
Κάποιες απ’ αυτές τις διενέξεις έχουν μείνει λίγο-πολύ ιστορικές. Ο άκαρπος λ.χ. αγώνας των ηγετικών στελεχών της αντικομμουνιστικής ΠΑΟ το 1950-1952 να αποτρέψουν δικαστικά την αναγνώριση ως αντιστασιακού ακόμη και του καθαρά δωσιλογικού Εθνικού Ελληνικού Στρατού (ΕΕΣ) που συγκρότησε το 1944 μια μερίδα πρώην συναγωνιστών τους, ή η πετυχημένη δικαστική προσφυγή των ίδιων στελεχών, εν έτει 1962, κατά της κυκλοφορίας ενός βιβλίου (του κατοχικού γενικού επιθεωρητή νομαρχιών Μακεδονίας, Αθανασίου Χρυσοχόου) που τους εξέθετε.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απέσπασε δικαστική απαγόρευση της κυκλοφορίας των απομνημονευμάτων του Χανιώτη γιατρού Ιωάννη Παΐζη (1971), επειδή αναφερόταν στις κοινωνικές σχέσεις της οικογένειάς του με τους Γερμανούς κατά την πρώτη -και δυσκολότερη- φάση της κατοχής του νησιού.
Εξίσου επιτυχής υπήρξε η δικαστική προσφυγή του Ευάγγελου Γιαννόπουλου κατά της προσωπικής επίθεσης που δέχτηκε το 1998 από το βιβλίο του Γιώργου Μανδίκου, που τον κατηγορούσε -με εξαιρετικά σαθρά στοιχεία- πως υπήρξε όχι αγωνιστής του αθηναϊκού ΕΛΑΣ αλλά ταγματασφαλίτης.
Σ’ ένα διαφορετικό επίπεδο, αντιστασιακοί της Κρήτης διαμαρτυρήθηκαν στο ΓΕΣ τουλάχιστον δύο φορές: το 1950 για την προνομιακή αναγνώριση ανταρτών του Ηρακλείου σε σχέση μ’ εκείνους των άλλων νομών και το 1952-53 για την αναγνώριση «ως αρχηγών ανθρώπων οι οποίοι, είτε δεν ενεφανίσθησαν ουδόλως, είτε έπαιξαν απολύτως δευτερεύοντα ρόλον, είτε ενεφανίσθησαν μετά την σύμπτυξιν των Γερμανών» στην Οχυρά Θέση Χανίων (13.10.1944), όταν το διακύβευμα της σύστασης δεξιών ανταρτοομάδων δεν αφορούσε πλέον την αντιμετώπιση του κατακτητή αλλά την ανάσχεση της ηγεμονίας του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Παρά το πέρασμα του χρόνου και τη σταδιακή φυσική εξάλειψη όσων έζησαν τα γεγονότα, παρόμοια σκάνδαλα δεν παύουν ν’ αναφύονται μέχρι τις μέρες μας, καθώς η κρίσιμη εκείνη δεκαετία έχει αναγορευτεί σε κατεξοχήν σημείο αναφοράς του συλλογικού αυτοπροσδιορισμού των μετέπειτα γενεών.
Ο «ελευθερωτής» της Πάτμου
Γνωστές στους αναγνώστες μας από εκτενές ρεπορτάζ του συναδέλφου Κώστα Ζαφειρόπουλου («Εφ.Συν.» 5/10/2015) είναι π.χ. οι αντιδράσεις πολιτών της Πάτμου για την ανάρτηση από το προηγούμενο δημοτικό συμβούλιο -το 2006- μιας πινακίδας προς τιμήν του λοχαγού Τέρενς Μπρους Μίτφορντ, σύμφωνα με την οποία ο εν λόγω Αγγλος αξιωματικός «απελευθέρωσε το νησί στις 10 Φεβρουαρίου 1944».
Ισχυρισμός καταφανώς αστείος, αφού τα Δωδεκάνησα κατέχονταν από τους Γερμανούς από τον Νοέμβριο του 1943 (και την ήττα των συμμάχων στη μάχη της Λέρου) μέχρι τη συνθηκολόγηση του Ράιχ τον Μάιο του 1945, για να περάσουν κατόπιν στον στρατιωτικό έλεγχο των Βρετανών και να αποδοθούν τελικά στην ελληνική διοίκηση το 1947.
Ακόμη και το ενδεχόμενο κάποιας συμβολικής συμμαχικής παρουσίας στην Πάτμο στις αρχές του 1944 παραμένει παντελώς ατεκμηρίωτο: ούτε η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού ούτε το Ιστορικό Αρχείο Δωδεκανήσου ούτε το Ιστορικό Αρχείο του ΥΠΕΞ, στα οποία απευθύνθηκαν οι ενδιαφερόμενοι, μπόρεσαν να εντοπίσουν την παραμικρή σχετική αναφορά.
Ως μοναδικό «τεκμήριο» επισείονται έτσι τα απομνημονεύματα που ο ίδιος ο Μίτφορντ υπαγόρευσε στον (μυθιστοριογράφο) συμπολεμιστή του Τζον Λόντγουικ, μνημονεύοντας -μεταξύ άλλων- ένα επεισοδιακό σύντομο πέρασμά του από το νησί μεταξύ 10 και 13.2.1944.
Υστερα από κινητοποίηση του Συλλόγου Απανταχού Πατμίων και της φιλολόγου Γιάννας Μέμου, κι αφού επιβεβαιώθηκε η ανυπαρξία αποδεικτικών στοιχείων, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε στις 18.8.2015 την αποκαθήλωση της πινακίδας.
Απόφαση που ενόχλησε φυσικά τον γιο του τιμωμένου, αντιπλοίαρχο Τίμοθι Μίτφορντ, σε ενέργειες του οποίου οφειλόταν η προ δεκαετίας ανέγερσή της.
Μέχρι εδώ, τίποτα το αξιοπερίεργο. Η υπόθεση απέκτησε σκανδαλώδεις τόνους όταν παρενέβη υπέρ του Βρετανού η διευθύντρια του Ιστορικού και Διπλωματικού Αρχείου του ΥΠΕΞ, Φωτεινή Τομαή.
Με έγγραφό της προς τον δήμαρχο Πάτμου (25.9.2015, αρ.Φ.7160/5/ΑΣ513), η κ. Τομαή αφ’ ενός μεν ενημερώνει τον παραλήπτη πως «οι βρετανικές αρχές» στις οποίες απευθύνθηκε ο στρατιωτικός μας ακόλουθος στο Λονδίνο για το ζήτημα μας πήραν στο ψιλό, παραπέμποντάς τον «σε αναζήτηση πληροφοριών μέσω διαδικτύου», κι αφ’ ετέρου τάσσεται -σε παραδοσιακή στρατιωτική καθαρεύουσα- κατά της αφαίρεσης της ψευδεπίγραφης πινακίδας: «υμετέρα αρχική σκέψη περί αποψιλώσεως της αναμνηστικής πλάκας δεν θα διευκόλυνε τα πράγματα και τον θόρυβο που δημιουργήθηκε και τυγχάνει αντιστρόφως ανάλογος με το μέγεθος του όλου ζητήματος».
Από πού κι ώς πού μια απλή διευθύντρια αρχείου κρίνει τον εαυτό της αρμόδιο να υπαγορεύσει στις τοπικές κοινωνίες πώς θα διευθετήσουν τη δική τους συλλογική μνήμη;
Η απάντηση θα πρέπει μάλλον ν’ αναζητηθεί στην ιδιότητα του υιού Μίτφορντ ως αξιωματικού του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού και στην αποικιοκρατική παράδοση της γηραιάς Αλβιώνος να υπερασπίζει την υστεροφημία των υπηκόων της, απανταχού της Γης.
Με την πεποίθηση πως οι κατά τόπους ιθαγενείς δεν είναι και τόσο εύκολο να βρουν το δίκιο τους, ακόμη κι από υπηρεσίες του δικού τους κράτους...
Από την ΟΠΛΑ στους «Γερμανούς»
Αν για τον «απελευθερωτή» της Πάτμου ενδιαφέρονται ξένοι προστάτες, για έναν άλλο ξεχασμένο «ήρωα» της εποχής φροντίζει απ’ ό,τι φαίνεται η κοινωνική επιφάνεια των ντόπιων συγγενών. Φιλοξενούμε παρακάτω την καταγγελία μιας ομάδας Κρητικών για την απροσχημάτιστη πλαστογράφηση της ιστορίας ενός επώνυμου νεκρού της Κατοχής, του «διαβολογιατρού» Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννη, από το σωματείο «Ομόνοια» των συμπατριωτών τους του Πειραιά.
Τοπικό ηγετικό στέλεχος του «προδοτικού» ΕΔΕΣ της πρωτεύουσας, που από τα μέσα του 1943 συνεργάστηκε πλήρως με τις κατοχικές αρχές, ο εν λόγω γιατρός σκοτώθηκε μεν τον Σεπτέμβριο του 1944 από τους ΕΑΜικούς αντάρτες της ΟΠΛΑ, από το σωματείο όμως προβάλλεται σαν εκτελεσμένος από τους Γερμανούς!
Η πολύ επιλεκτική μνήμη των κρητικών σωματείων
Της Επιτροπής Κρητών προς διάδοσιν της ιστορικής αλήθειας
Κτίριο Σωματείου Κρητών "Η Ομόνοια"
Εφτασε στα χέρια μας τις προάλλες ένα φύλλο της εφημερίδας «Κρητικά Επίκαιρα» (αυτοσυστήνεται ως «μηνιαία παγκρήτια εφημερίδα»), το φύλλο Νο 480 του Ιουλίου - Αυγούστου 2015.
Ενα μεγάλο κομμάτι της ύλης της εφημερίδας αναλώνεται στην παρουσίαση των δραστηριοτήτων των κρητικών σωματείων της Αττικής (η εφημερίδα εκδίδεται στην Αθήνα).
Στη σελίδα 9 είχε ένα ολοσέλιδο άρθρο με τίτλο «Ομόνοια Πειραιά: 135 χρόνια».
Πράγματι, η «Ομόνοια» είναι «το αρχαιότερο Κρητικό πολιτιστικό σωματείο με μεγάλη ιστορική διαδρομή», για να χρησιμοποιήσουμε τη διατύπωση της εφημερίδας, και έχει παίξει σημαντικότατο ρόλο, ειδικότερα κατά τα «δύσκολα χρόνια του 19ου, αλλά και του 20ού αιώνα», που ήταν χρόνια επαναστάσεων για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, αλλά και συνεχών πολέμων για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Προσφέροντας αρωγή όποτε χρειαζόταν, κρατώντας τους ξενιτεμένους Κρήτες του Πειραιά ενωμένους στη βάση της αγάπης για την ιδιαίτερή τους πατρίδα και διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό τα ήθη και τα έθιμά τους.
Το εν λόγω άρθρο εμπεριέχει και τη φωτογραφία του γιατρού Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννη, ο οποίος χρημάτισε πρόεδρος του σωματείου από το 1926 έως το 1938, δηλαδή 12 χρόνια.
Με μεγάλη έκπληξη διαβάσαμε στη λεζάντα της φωτογραφίας του ότι «Δολοφονήθηκε από τους Γερμανούς στις 24 Σεπτεμβρίου 1944».
Εχοντας κάποιοι από εμάς συγγενείς και φίλους στην κρητική παροικία του Πειραιά, στον λόφο του Προφήτη Ηλία, τα λεγόμενα Κρητικά, είχαμε τελείως διαφορετική άποψη για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκεί το 1944.
Κυρίως μέσα από μισόλογα των παλαιοτέρων που άφηναν υπόνοιες για συνεργασία με τον κατακτητή.
Ξεκινήσαμε λοιπόν και κάναμε μια μικρή έρευνα για να βρούμε από πού άντλησαν τις πληροφορίες τους τα «Κρητικά Επίκαιρα».
Αναπόφευκτα ανοίξαμε την ιστοσελίδα της «Ομόνοιας» (www.akpo.gr). Εκεί, μπαίνοντας στην ενότητα Ιστορία της «Ομόνοιας» και από εκεί στις υποενότητες Ιστορικό αρχείο αδελφότητας και Φωτογραφικό αρχείο αδελφότητας, καταλαβαίνουμε ότι η σημαντικότερη πηγή πληροφοριών για το άρθρο της εφημερίδας είναι η ίδια η «Ομόνοια».
Βρίσκουμε και τη φωτογραφία, με την επίμαχη λεζάντα γραμμένη σε ανορθόγραφη καθαρεύουσα, την οποία τα «Κρητικά Επίκαιρα» απλώς αναδημοσιεύουν, μετατρέποντας όμως το κείμενο σε απλή δημοτική.
Για την ακρίβεια η «Ομόνοια» έχει στο φωτογραφικό αρχείο της ιστοσελίδας της δύο ίδιες φωτογραφίες του Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννη.
Η μία είναι ταλαιπωρημένη απ’ τον χρόνο και το κείμενο είναι χειρόγραφο επάνω σε αυτήν, ενώ η άλλη έχει υποστεί ένα υποτυπώδες φωτογραφικό ρετούς και το κείμενο έχει γραφτεί με γραμματοσειρά του υπολογιστή. Αυτή τη δεύτερη επέλεξαν τα «Κρητικά Επίκαιρα» για το άρθρο τους.
Ο γιατρός Βαρδινογιάννης μπορεί να σκοτώθηκε από την ΟΠΛΑ ως δωσίλογος, όμως το ιστορικό σωματείο των Κρητικών του Πειραιά τον θέλει εκτελεσμένο από τους Γερμανούς -τόσο στο σάιτ (άνω) όσο και στο επίσημο πορτρέτο που κοσμεί τα γραφεία του (κάτω)
Ο «διαβολογιατρός» και η ΟΠΛΑ
Ταυτόχρονα ήρθε στα χέρια μας το βιβλίο «Ο Πειραιάς στην Εθνική Αντίσταση» του Νίκανδρου Κεπέση, το οποίο εκδόθηκε απ’ τον «Σύνδεσμο Δήμων Περιοχών Πειραιά - Δυτικής Αττικής» το 1988 και φυλασσόταν για χρόνια στη βιβλιοθήκη ενός Κρητικού με ιστορικές ευαισθησίες και τόπο διαμονής τα Κρητικά του Προφήτη Ηλία.
Ο συγγραφέας Ν. Κεπέσης έζησε στον Πειραιά, πολέμησε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο ελληνο-ιταλικό μέτωπο και μέσα από τις τάξεις του ΕΛΑΣ ως καπετάνιος του 6ου ανεξάρτητου συντάγματος ΕΛΑΣ Πειραιά. Υπήρξε μέλος της Κ.Ε. και βουλευτής του ΚΚΕ.
Στο 5ο κεφάλαιο του βιβλίου, στη σελ. 371, δίνει πληροφορίες για κάποιον αντιφασίστα Γερμανό με το όνομα Μπρούνο Κέλερ, ο οποίος, ενώ ήταν ναύτης του γερμανικού πολεμικού ναυτικού, λιποτάκτησε και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ Πειραιά. Γράφει ο Ν. Κεπέσης: «Ο Μπρούνο Κέλλερ, χρησιμοποιήθηκε από το κίνημα, στην επιχείρηση ενάντια στο γιατρό Βαρδινογιάννη - πράκτορα των Γερμανών...».
Αρα λοιπόν εκείνα τα μισόλογα των παλιών Κρητών κατοίκων του Πειραιά έκρυβαν αλήθειες που πονάνε. Κανείς μας βέβαια δεν σκέφτηκε να καταλογίσει ευθύνες στα «Κρητικά Επίκαιρα» για πλημμελή άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος ή για εκούσια παραπληροφόρηση.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η δημοσιογραφική τους έρευνα εξαντλείται επί το πλείστον στη δημοσίευση δελτίων Τύπου κρητικών σωματείων, στην καταγραφή μαντινάδων, σε αναδημοσιεύσεις από το wikipedia και στη συμμετοχή τους σε χοροεσπερίδες των σωματείων της Αττικής.
Σαν κεραυνός μάς ήρθε η πληροφορία για κάποιο άλλο βιβλίο το οποίο θα μας βοηθούσε στην ιστορική μας έρευνα και αμέσως το προμηθευτήκαμε.
Το βιβλίο λέγεται «Το τιμωρό χέρι του λαού. Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944».
Συγγραφέας του είναι ο νέος ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Θεμέλιο το 2012. Το βιβλίο αυτό αποδείχτηκε σωστός θησαυρός! Στο μέρος Γ' του βιβλίου, στο κεφάλαιο IV, στη σελ. 264, ξεκινάει ολόκληρη ενότητα που καταλαμβάνει 3 σελίδες με τίτλο: «Η εξόντωση του “διαβολογιατρού” Βαρδινογιάννη (22-9-1944)».
Ασχολείται εκτενώς με τη στάση που επέδειξε κατά τα χρόνια της γερμανικής κατοχής ο γιατρός και πρόεδρος επί 12 συναπτά έτη του σωματείου της «Ομόνοιας», Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννης, και τις λεπτομέρειες της εκτέλεσής του από την ΟΠΛΑ (Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα - δημιουργήθηκε από το ΚΚΕ προκειμένου να αναλαμβάνει εκτελέσεις κυρίως προδοτών και έδρασε από το 1942 έως το 1944) Παλιάς Κοκκινιάς ως συνεργάτη των Γερμανών.
Στη β' έκδοση του βιβλίου που βρήκαμε, στο κέντρο, έχει παράρτημα με φωτογραφίες της εποχής εκείνης.
Η «προγραφή» του Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννη από το αντιστασιακό κίνημα, λίγο πριν από την απελευθέρωση
Στην τελευταία σελίδα του παραρτήματος αυτού, δίπλα στη σελίδα 177, παραθέτει ολοσέλιδη φωτογραφία της πρώτης σελίδας μιας εφημερίδας με τίτλο «ΚΑΤΗΓΟΡΩ» με αρ. φύλλου 9 και ημερομηνία 20 Σεπτεμβρίου 1944 (συλλογή ΕΛΙΑ). Δηλαδή, 2 ημέρες πριν από την πραγματική ημερομηνία θανάτου του Ιωσήφ Βαρδινογιάννη.
Η εφημερίδα μαθαίνουμε ότι αποτελούσε «όργανο της κομμουνιστικής οργάνωσης Αθήνας», η οποία την εξέδιδε ως δελτίο καταγγελιών για προδότες.
Σε μια στήλη, κάτω από τον τίτλο «ΕΘΝΟΠΡΟΔΟΤΕΣ», διαβάζουμε ακριβώς όπως γράφεται:
«Καταγγέλνουμε το γιατρό Βαρδινογιάννη αρχηγό του ΕΔΕΣ Πειραιά γιατί ενεργεί σαν Γερμανός κι όχι σαν Ελληνας. Αποδοκιμάζοντας ανοιχτά την Εθνική ενότητα δίνει εντολές στις Ασφάλειες του Πειραιά και στις δολοφονικές του ομάδες να συνεχίσουν την εξόντωση και τις δολοφονίες των λαϊκών αγωνιστών.
» Ο Βαρδινογιάννης διακηρύσσει ανοιχτά πως εχθροί δεν είνε οι Γερμανοί παρά οι Κομμουνιστές, και ετοιμάζει καινούργιες σφαγές. Ο Οργανωτής των σφαγών της Κοκκινιάς και των συνοικιών του Πειραιά πρέπει να ξέρει πως η ώρα της τιμωρίας των Εθνοπροδοτών πλησιάζει».
Από το βιβλίο του Ι. Χανδρινού παίρνουμε πάρα πολλές πληροφορίες.
Ο Βαρδινογιάννης ήταν αρχηγός του προδοτικού ΕΔΕΣ Πειραιά (σε αντίθεση με τον πατριωτικό ΕΔΕΣ -με βασικότερο εκπρόσωπό του τον Ναπολέοντα Ζέρβα- δεν δίστασε να συνεργαστεί με τον Γερμανό κατακτητή προκειμένου να εξαλειφθεί ο λεγόμενος κόκκινος κίνδυνος), ο οποίος σε συνεργασία με την Ειδική Ασφάλεια και τους Γερμανούς ήταν «...σχεδόν πίσω από κάθε διωκτική δράση κατά του ΕΑΜ στις γειτονιές του Πειραιά...», «...ενώ ο “Ριζοσπάστης” τον ήθελε να έχει πρωτοστατήσει στο Μπλόκο της Κοκκινιάς».
Μαθαίνουμε, επίσης, ότι ο Ι. Χανδρινός έχει προλάβει κι έχει πάρει μαγνητοφωνημένη προφορική συνέντευξη από «το τελευταίο εν ζωή πιστόλι της ΟΠΛΑ Κοκκινιάς» που πήρε μέρος στην ομάδα κρούσης που εκτέλεσε τον Ιωσήφ Βαρδινογιάννη και περιγράφει ακόμα και ποιος τράβηξε τη σκανδάλη και τον έστειλε στον άλλο κόσμο, πριν προλάβει εκείνος να τραβήξει τη σκανδάλη του δικού του πιστολιού, καθώς πρόλαβε να αντιληφθεί ότι του είχαν στήσει θανάσιμη παγίδα τα μεταμφιεσμένα σε Γερμανούς μέλη της ΟΠΛΑ, επί της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου, λίγα μέτρα ουσιαστικά από το κτίριο που διατηρούσε και εξακολουθεί να διατηρεί ως έδρα της η «Αδελφότητα Κρητών Πειραιά η Ομόνοια» στα Κρητικά.
Η ζωντανή μνήμη
Αναγκαστήκαμε να κάνουμε ένα σύντομο ταξίδι μέχρι τον Πειραιά για επιτόπια έρευνα και για να μιλήσουμε με ανθρώπους.
Περπατώντας κάναμε τη μικρή διαδρομή, το αιματηρό οδοιπορικό που ακολούθησε και ο γιατρός Σήφης Βαρδινογιάννης το πρωινό της 22ας Σεπτεμβρίου 1944.
Οι μεταμφιεσμένοι αντάρτες τον πήραν από το ιατρείο του, που ήταν στην Ελ. Βενιζέλου και Ζέας γωνία, παραδίπλα από το κτίριο της «Ομόνοιας».
Κατηφόρισαν μέσα σε αυτοκίνητο προς τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη. Πέρασαν μπροστά από το καφενείο του Παπαδάκη, που ήταν κι αυτό στην Ελ. Βενιζέλου και Ζέας, ακριβώς απέναντι από το ιατρείο του Βαρδινογιάννη, στην ίδια πλευρά του δρόμου με το κτίριο της «Ομόνοιας» και έστριψαν δεξιά στην οδό Δεληγιώργη.
Εκεί ακριβώς έγινε η εκτέλεση. Ακολούθησαν πολλοί πυροβολισμοί, με την ομάδα κρούσης της ΟΠΛΑ και την ομάδα υποστήριξής της να τρέχουν να γλιτώσουν από άτομα της φρουράς του γιατρού και της Ειδικής Ασφάλειας που είχαν εκεί το στέκι τους.
Τα γεγονότα δηλαδή εκτυλίχθηκαν σε μια απόσταση όχι μεγαλύτερη των 60 μέτρων από το κτίριο της «Ομόνοιας».
Σημειωτέον ότι το καφενείο του Παπαδάκη (που προαναφέρθηκε) και το καφενείο του Ρουσάκη, που ήταν στη γειτονιά ακριβώς δίπλα στην «Ομόνοια», Ελ. Βενιζέλου και Θεάτρου, ήταν στέκια Κρητών από τα προπολεμικά χρόνια και βεβαίως μελών του σωματείου τους. Εκείνη την ώρα τα καφενεία είχαν κόσμο, που αναστατώθηκε και σάστισε.
Αλλοι προσπαθούσαν να δουν τι γίνεται και άλλοι να σωθούν. Εν μέση οδώ έγινε κανονική μάχη που άφησε πίσω της τρεις νεκρούς.
Τον γιατρό και δύο άντρες ακόμα από τις ομάδες που πραγματοποίησαν την επιχείρηση.
Οταν ρωτήσαμε έναν συμπατριώτη μας μεγάλης ηλικίας και μέλος του σωματείου, που έχει γνώση αυτής της ιστορίας και είναι κάτοικος της γειτονιάς πολλές δεκαετίες, αν τελικά ήξερε ο κόσμος της γειτονιάς και κατά συνέπεια οι άνθρωποι του σωματείου για αυτά τα περιστατικά και ποιος σκότωσε τον γιατρό Ιωσήφ Βαρδινογιάννη, μας απάντησε χαρακτηριστικά «Ολος ο Πειραιάς ήξερε!».
Σε πολύ λίγο χρόνο καταφέραμε και συγκεντρώσαμε για το αρχείο μας ολόκληρη λίστα με ζώντα και αποβιώσαντα μέλη του σωματείου της «Ομόνοιας», ακόμα και με θητεία στο Δ.Σ., που ανεξαρτήτως των πολιτικών τους πεποιθήσεων ήταν όλοι αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων ή απλώς γνώστες αυτών.
Τη βόλτα μας στην περιοχή ακολούθησε μια επίσκεψη στο κτίριο του σωματείου.
Στην περιήγησή μας εκεί, αντικρίσαμε την επιβλητικότατη (πραγματικά μεγάλου μεγέθους) πρωτότυπη φωτογραφία του γιατρού Βαρδινογιάννη εμφανώς ταλαιπωρημένη απ’ τον χρόνο και τις υγρασίες.
Στο φυσικό της μέγεθος, βλέπουμε ότι το χειρόγραφο κείμενο που τη συνοδεύει γίνεται δυσανάγνωστο όταν φτάνουμε στη λέξη «Γερμανο... ».
Εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι ο γραφέας είχε χρησιμοποιήσει μια σύνθετη λέξη (Γερμανοκατακτητών μήπως;), που κατόπιν σβήστηκε η μισή.
Οποιο και αν ήταν όμως το δεύτερο μισό της λέξης, το νόημα της πρότασης δεν θα άλλαζε. Πολύ εύστοχα, το ίδιο το σωματείο έγραψε στην ιστοσελίδα του αυτό που ο καθένας καταλαβαίνει διαβάζοντας απ’ το χειρόγραφο.
Το γνωστό πλέον, αλλά και ψευδές: «εδολοφονήθη υπό Γερμανών την 24-9-1944 εν Πειραιεί».
Η εξήγηση του γρίφου
Πώς γίνεται η «Ομόνοια» λοιπόν να μην ξέρει αυτό που «Ολος ο Πειραιάς ήξερε!»...; Η απάντηση είναι ότι και βέβαια ξέρει. Ξέρει και εν γνώσει της φιλοξενεί ακόμη τη φωτογραφία με την τελείως ψεύτικη επιγραφή. Καταλαβαίνουμε ότι η φωτογραφία με το κείμενο αναρτήθηκε στους τοίχους της «Ομόνοιας» τα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια.
Η νίκη της εθνικοπατριωτικής παράταξης υπαγόρευε ότι η Ιστορία έπρεπε να γραφεί από την αρχή με τους όρους των νικητών. Ομως δεν έφτασαν τόσες δεκαετίες πλαστογράφησης της Ιστορίας για να εξασθενήσει η λαϊκή μνήμη.
Οι ιστορίες αυτές (οι πραγματικές) σώθηκαν όχι μόνο χάρη στα βιβλία που κατέγραψαν τα περιστατικά, αλλά ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που σώζονταν από την αρχαιότητα τα σημαντικά γεγονότα. Με τον προφορικό λόγο. Στόμα με στόμα, γενιά τη γενιά.
Στο ταξίδι μας συναντήσαμε συμπατριώτες μας Κρητικούς που δεν είχαν καν γεννηθεί το 1944. Και όμως με την αφήγησή τους, στο μικρό οδοιπορικό που κάναμε εκεί, κατάφεραν να ξαναζωντανέψουν στα μάτια μας όλα τα γεγονότα εκείνης της ημέρας λεπτό προς λεπτό, σύμφωνα με όσα τους είχαν πει οι αυτόπτες μάρτυρες πατεράδες τους.
Στα πρώτα βήματα της έρευνάς μας, είχαμε ανακαλύψει την ιστοσελίδα της «Αδελφότητας Κρητών Πειραιά η Ομόνοια».
Εκεί, στην υποενότητα Ιστορικό Αρχείο Αδελφότητας διαβάσαμε κάποιες βαρυσήμαντες δηλώσεις του προέδρου και του Δ.Σ. της: «Ως πρόεδρος της Αδελφότητας, μαζί με το Δ.Σ. νοιώθω μεγάλη ευθύνη απέναντι στην ιστορία της Ομόνοιας» και επικαλούνται κάποιες «υπέρτατες ηθικές αξίες» οι οποίες «έχουν πρωταρχικό ρόλο»!
Αναρωτιόμαστε πώς μπορούν να συνυπάρχουν όλα αυτά με τη συνειδητή διαστρέβλωση της ιστορίας... Πιθανόν υπό το πρίσμα της εθνικής συμφιλίωσης και της άμβλυνσης των πολιτικών αντιθέσεων. Αλλά και πάλι δεν χρειαζόταν το ψέμα. Μπορούσε απλά να αποκρυβεί η αλήθεια.
Το επίμαχο κείμενο κάτω από τη φωτογραφία θα μπορούσε να είναι «Σκοτώθηκε τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής» ή «Δολοφονήθηκε κατά τη Γερμανοκατοχή».
Βαρδινογιάννης Οι συγγενικοί δεσμοί βαραίνουν, απ' ό,τι φαίνεται, αποφασιστικά
Πιθανόν όμως όλα τα Δ.Σ. του σωματείου της «Ομόνοιας» τις τελευταίες δεκαετίες (τουλάχιστον από τη μεταπολίτευση κι έπειτα) έχουν την ίδια φοβία και έτσι αδρανούν στο θέμα αυτό.
Να μη δυσαρεστήσουν την πανίσχυρη οικογένεια Βαρδινογιάννη, μια και ο γιατρός Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννης ήταν αδελφός του Ιωάννη Π. Βαρδινογιάννη, πατέρα του Βαρδή Βαρδινογιάννη.
Είναι σε όλους τους Κρήτες (εντός και εκτός Κρήτης) γνωστό ότι η οικογένεια Βαρδινογιάννη έχει ιδιαίτερη προτίμηση όχι μόνο να προσλαμβάνει στις επιχειρήσεις της ανθρώπους κρητικής καταγωγής, αλλά και να ενισχύει κατά βούλησιν κρητικούς συλλόγους και σωματεία.
Ολοι ξέρουμε, για παράδειγμα, πως εδώ και χρόνια παραχωρούνται τα πλοία της ΑΝΕΚ στον Πειραιά, αφιλοκερδώς, σε κρητικά σωματεία της Αττικής -και στην «Ομόνοια»- προκειμένου αυτά να κόψουν την πρωτοχρονιάτικη πίτα τους.
Διαβάζουμε στο φύλλο Νο 17 Δεκεμβρίου 2008 - Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου 2009 της εφημερίδας που εκδίδει το σωματείο της «Ομόνοιας», «Κρήτες του Πειραιά», στην πρώτη σελίδα: «Για 5η συνεχή χρονιά δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο στη κοπή της αγιοβασιλόπιτας της “ΟΜΟΝΟΙΑΣ” στο πλοίο της ΑΝΕΚ, “ΚΡΗΤΗ 1”».
Στην τελευταία σελίδα της ιδίας εφημερίδας έχει ένα ευχαριστήριο. Αντιγράφουμε ακριβώς όπως γράφεται:
«ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ. Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά η “ΟΜΟΝΟΙΑ”, ευχαριστούν θερμά την εταιρεία MOTOR OIL ΕΛΛΑΣ Α.Ε. του Ομίλου Βαρδή Βαρδινογιάννη για τη δωρεά ενός τόνου πετρελαίου θέρμανσης για τις ανάγκες του κτιρίου μας».
Δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό σε όλο αυτό το δούναι και λαβείν κατά τη γνώμη μας. Είναι προς τιμήν της οικογενείας Βαρδινογιάννη το ότι σε κάθε ευκαιρία ενισχύει το κρητικό στοιχείο, όσο και όπως μπορεί.
Είναι φανερό ότι με αυτόν τον τρόπο εκδηλώνουν έμπρακτα την αγάπη τους για τον τόπο τους και τους συμπατριώτες τους.
Απ’ την άλλη μεριά καταλαβαίνουμε ότι ένα σωματείο που στηρίζει την επιβίωσή του στα μικρά έσοδα που έχει από εκδηλώσεις, στις συνδρομές των μελών του και σε δωρεές, δεν μπορεί ταυτόχρονα να γίνεται δυσάρεστο στους ευεργέτες του.
Ποιος όμως θα μπορούσε να ενοχοποιήσει μια ολόκληρη οικογένεια με βάση τα αμαρτήματα ενός μέλους της; Αυτό θα γινόταν μόνο με τη φασιστικής έμπνευσης αρχή της συλλογικής ευθύνης (βάσει της οποίας οι Γερμανοί κατακτητές έκαψαν ολόκληρα χωριά στο νησί μας και αλλού κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο).
Δεν ζητάει κανείς από την «Ομόνοια» να γίνει κριτής της Ιστορίας και να μας ανακοινώσει ποιοι είχαν δίκιο στη διάρκεια των κατοχικών και μετακατοχικών χρόνων. Οι αριστεροί ή οι δεξιοί. Ποιοι ήταν περισσότερο πατριώτες και ποιοι λιγότερο.
Ο βασικότερος ρόλος ενός σωματείου είναι ένας: να ενώνει. Οι παλαιοί Κρήτες κάτοικοι του Πειραιά το είχαν αντιληφθεί αυτό, δίνοντας την ονομασία «Ομόνοια» στο σωματείο τους.
Ο σημερινός πρόεδρος και το Δ.Σ. της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά η «Ομόνοια», αφήνοντας τη φωτογραφία με το ψευδές κείμενο ως έχει, διαιωνίζει την παραχάραξη της Ιστορίας και την υποκρισία, προσβάλλει βάναυσα το περί δικαίου αίσθημα που κάθε άνθρωπος έχει και καταπατάει τις αρχές του ίδιου του σωματείου του.
Εάν αντιθέτως επανορθώσει και αποκαταστήσει το ψεύδος αυτό, που όλα τα προηγούμενα Δ.Σ. του σωματείου δεν τόλμησαν να ακουμπήσουν, τότε δικαίως θα μπορεί να ισχυρίζεται όχι μόνο πως «...οι υπέρτατες ηθικές αξίες έχουν πρωταρχικό ρόλο και μας δημιουργούν το χρέος, της συνέχειας» αλλά και πως «Η “Ομόνοια” δεν επαναπαύεται μόνο στην προβολή του παραδοσιακού τομέα αλλά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο».
Πηγή: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 31/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
