Νίκος Τσούλιας Είμαστε βυθισμένοι ως έναν βαθμό μέσα σ’ ένα σκοτάδι προκαταλήψεων, δύσκολα τις αντιλαμβανόμαστε ως τέτοιες και κάπου – κάπου κάποιο φωτεινό άνοιγμα της σκέψης μας οδηγεί να αναρωτηθούμε και να αναθεωρήσουμε, το πιο πιθανό, αυτές τις εδραιωμένες αντιλήψεις, που παγιδεύουν τη σκέψη μας και υπονομεύουν κάθε απόπειρα ελευθερίας του πνεύματός μας.
Οι προκαταλήψεις μάς συνοδεύουν από τις μικρές ηλικίες, εκεί που η εμπειρία γίνεται ισχυρό βίωμα, που δεν μπορούμε να επεξεργαστούμε τις απόψεις των μεγάλων στην ηλικία και τις αποδεχόμαστε ως απόλυτα δόγματα, ως αιώνιες αλήθειες. Και πρέπει να δοθούν αφορμές, για να προκαλέσουν ρωγμές στην ισχυρή κρούστα, να προβληματιστούμε μήπως τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Ας ξεκινήσουμε από απλές παρατηρήσεις. Ο ελληνικός κινηματογράφος αλλά και ο ξένος πάντα – παλιότερα πιο πολύ από ό,τι τώρα – έθετε ως πρωταγωνιστές ηθοποιούς στα ερωτικά έργα τους ωραίους άντρες και τις όμορφες γυναίκες. Έτσι, κάπως σιγά-σιγά ριζώνει μια προκατάληψη ότι ο έρωτας αφορά μόνο ή κυρίως όσους και όσες έχουν μια κάποια ομορφιά. Άλλωστε, η ομορφιά δεν γοητεύει και δεν ελκύει περισσότερο κάθε άνθρωπο;
Ας θέσω την προσωπική μου εμπειρία επ’ αυτού. Όταν λοιπόν έφυγα από τον περίκλειστο κοινωνικό ορίζοντα του μικρού χωριού μου και εγκαταστάθηκα μόνιμα στην Αθήνα και άρχισαν να διευρύνονται οι ορίζοντές μου με πολλές όψεις της διαφορετικότητας, είδα ένα ζευγάρι ενήλικων -καθόλου όμορφο με τη γυναίκα τυφλή και τον άντρα να έχει μειωμένη όραση – να περπατούν στο δρόμο αγκαλιά και ναι μεν το θεώρησα ως λύση ανάγκης, αλλά όταν έβλεπα τον άντρα να αγκαλιάζει τη σύντροφό του με περισσή τρυφερότητα, ένιωθα μια ρήξη στην προκατάληψή μου. Ο φτερωτός θεός τελικά πηγαίνει παντού.
Θυμάμαι ένα ενδεικτικό περιστατικό του θέματός μας στο μικρό χωριό μου σε παλιότερους καιρούς. Ένας κύριος επισκέφτηκε δύο συγγενικές οικογένειες, που είχαν μετανάστες στην Αυστραλία και αφού είχε πάρει κάποιες σχετικές πληροφορίες από κάπου, ισχυρίστηκε ότι τους ξέρει και ότι θα πάει στην Αυστραλία. Και τους είπε αν θέλουν να στείλουν κανένα μικροδέμα, πολύ ευχαρίστως να το πάρει. Τους είπε επίσης, κάπως χαλαρά και αδιάφορα, ότι ανοίγουν κάποια επιχείρηση και αν μπορούν να τους στείλουν όσα χρήματα μπορούν και όταν αναπτυχθεί η επιχείρηση, θα τους στείλουν πίσω τα χρήματα όχι με τόκο, αλλά ακριβώς διπλάσια.
Και οι δύο οικογένειες ανταποκρίθηκαν με χαρά και η μία μάλιστα δανείστηκε προς τούτου για κερδοσκοπικούς λόγους. Όταν μετά από μερικές ημέρες αποκαλύφθηκε ότι ήταν απατεώνας, έμειναν με μια απορία. Μα ήταν τόσο καλοντυμένος, με κοστούμι στην τρίχα και γραβάτα, πώς ήταν δυνατόν; Αλλά και σήμερα το ντύσιμο δεν έχει μόνο αισθητικές αναφορές, αλλά παραπέμπει και σε ανάλογες ηθικές προσεγγίσεις των ανθρώπων λόγω στερεοτυπικών αντιλήψεων.
Αλλά ας φύγουμε από τα μεμονωμένα προσωπικά και ας πάμε σε ένα συλλογικό φαινόμενο. Υπάρχει στη θρησκεία μας ένα λατρευτικό πεδίο στις εκκλησίες και στις διάφορες εορτές, που το θεωρούμε αυτονόητο και φυσιολογικό. Αν όμως βρεθούμε σε έναν ιερό ναό άλλου θρησκεύματος και δούμε τα τελετουργικά, τότε στο πρώτο πράγμα που πάει το μυαλό μας είναι μια απορία και μάλιστα με περιεχόμενο έκπληξης. «Μα τι ακριβώς κάνουν, τι είναι αυτά τα παράξενα»; Δύσκολα θα σκεφτούμε ότι αν και αυτοί οι ξένοι τιμητές παρακολουθούσαν τις δικές μας θρησκευτικές εκδηλώσεις, θα είχαν τις ίδιες περίπου απορίες απόρριψης.
Οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα αλληλοτροφοδοτούνται και δημιουργούν μια ισχυρή θωράκιση. Δύσκολα αμφισβητούνται και πιο δύσκολα αναθεωρούνται. Ωστόσο, συρρικνώνουν την ελευθερία μας και υπονομεύουν τον ορθολογισμό μας. Μπορούμε να θέσουμε κάποια «Αρχιμήδεια σημεία» κριτικής τους προσέγγισης, αρκεί να έχουμε υπόψη μας τον «πολιτισμικό σχετικισμό» και να μην ξεχνάμε ότι η διαφορετικότητα είναι γενικός τόπος στις κοινωνίες και δεν παραπέμπει σε κάποια δική μας κανονικότητα και υπεροχή έναντι των άλλων…
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 26/02
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
