Η αιτιολογημένη κριτική που διαχρονικά ασκήθηκε στο, κατά κοινή ομολογία και πέραν πάσης αμφισβήτησης αδιάβλητο, σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων ήταν η κατάλυση του αυτόνομου εκπαιδευτικού χαρακτήρα του Λυκείου και η μετατροπή του σε ένα εργαστήρι προετοιμασίας για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στερώντας από την εκπαιδευτική διαδικασία τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα την καθιστούσαν πιο ελκυστική και ως εκ τούτου πιο αποδοτική.
Ζητούμενο, λοιπόν, μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης θα έπρεπε λογικά να είναι η αποκατάσταση της εκπαιδευτικής αυτονομίας του Λυκείου και όχι η πλήρης μετατροπή του σε έναν μακρύ διαγωνιστικό στίβο και μάλιστα αμφιβόλου αξιοπιστίας, όπως διαφαίνεται ότι θα συμβεί σύμφωνα με τα σενάρια για το Εθνικό Απολυτήριο, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ολοένα και πυκνότερα την τελευταία περίοδο.
Εδώ πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το Λύκειο δεν μπορεί να υπάρξει ως αυτόνομη και αξιόπιστη εκπαιδευτική βαθμίδα, δίχως να διαθέτει μια αδιάβλητη και αξιοκρατική διαδικασία πιστοποίησης του βαθμού κατάκτησηςμεγκύκλιας γνώσης από τους μαθητές του. Επίσης πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το απολυτήριο του Λυκείου, όπως υφίσταται σήμερα, δεν έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά.
Από την άλλη,εφόσον μετά το Λύκειο υπάρχει μια ανώτερη εκπαιδευτική βαθμίδα, και εφόσον& υφίσταται περιορισμός σε αριθμό φοιτητριών και φοιτητών που μπορεί να φιλοξενήσει, χρειαζόμαστε έναν επίσης αξιόπιστο, αξιοκρατικό και αδιάβλητο, διαγωνιστικής - εκ των πραγμάτων- φύσεως, τρόπο επιλογής υποψηφίων. Ο υπάρχον διαγωνισμός επιλογής υποψηφίων, οι γνωστές μας «Πανελλαδικές», ενώ μας έχει πείσει για τον αδιάβλητο χαρακτήρα του, δεν έχει πείσει ως προς το αξιόπιστο και αξιοκρατικό της επιλογής των ικανότερων και καταλληλότερων για κάθε τμήμα.
Οι δυο διαδικασίες (το αξιόπιστο απολυτήριο Λυκείου και ο αξιόπιστος διαγωνισμός επιλογής υποψηφίων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση) είναι ανεξάρτητες και οφείλουν να πληρούν διαφορετικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας τους. Όταν κάτι τέτοιο δεν καθίσταται εξ’ αρχής σαφές, αλλά η μια διαδικασία υποκαθιστά, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, την άλλη, εκφυλίζει το χαρακτήρα της με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες.
Ας εξετάσουμε όμως τα πράγματα διεξοδικότερα.
Είναι δεδομένο ότι ένα από τα πλέον αρνητικά σημεία των Πανελλαδικών υπήρξε, και είναι, ο ανελαστικός χαρακτήρας τους, μιας και συναρτούν την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο με την απόδοση σε μια σύντομη χρονικά και μεταβλητής δυσκολίας - από χρονιά σε χρονιά- εξέτασης, αγνοώντας την προηγούμενη εκπαιδευτική διαδρομή της μαθήτριας και του μαθητή. Σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά που διαγωνίζονται εξέρχονται, από τη διαδικασία αυτή, με ένα έντονο αίσθημα πικρίας και αδικίας, ειδικά όταν διαγωνίζονται σε θέματα αντιεκπαιδευτικής και επιτηδευμένης δυσκολίας. Γι’ αυτό και γίνεται λόγος περί αδιάβλητης μεν διαδικασίας, όχι όμως πάντα δίκαιης, αφού συχνά δεν ανταμείβει τους υποψήφιους και τις υποψήφιες, αναλογικά ως προς τον κόπο που έχουν καταθέσει. Κρατώντας λοιπόν το θετικό κεκτημένο των Πανελλαδικών, που είναι ο αδιάβλητος χαρακτήρας τους, και απορρίπτοντας την ανελαστική τους φύση, είναι προφανές ότι χρειαζόμαστε μια νέα διαδικασία επιλογής υποψηφίων φοιτητριών και φοιτητών.
Από την άλλη χρειαζόμαστε και μια αξιόπιστη διαδικασία πιστοποίησης της εγκύκλιας παιδείας που έχει κατακτήσει η απόφοιτη και ο απόφοιτος του Λυκείου.
Δυο διαφορετικές απαιτήσεις, δυο διαφορετικές διαδικασίες. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι.
Κινούνται όμως οι διαφαινόμενες παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση αυτή; Αποκαθιστούν, από τη μια, την εκπαιδευτική αυτονομία του Λυκείου και αίρουν, από την άλλη, τον ανελαστικό χαρακτήρα της δοκιμασίας επιλογής φοιτητών με τρόπο αδιάβλητο και αξιοκρατικό ή εμπλέκουν τις δυο διακριτές διαδικασίες (αυτής της απόδοσης ενός αξιόπιστου απολυτηρίου και αυτή του διαγωνισμού επιλογής υποψηφίων), υπονομεύοντας αμφότερες;
Όσο καλόπιστα και να θέλουμε να προσεγγίσουμε τα όσα εξαγγέλλονται, δεν είναι εύκολο να αγνοήσουμε τα προβλήματα που θα επιφέρουν καθώς δεν καταφέρνουν να διακρίνουν τις δυο παραπάνω -εκ φύσεως διακριτές- διαδικασίες. Πιο συγκεκριμένα:
Η προσμέτρηση των βαθμών του μαθητή στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις όλων των τάξεων του Λυκείου, ως πρόσθετο -και όχι μοναδικό- κριτήριο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τρόπο «ελαστικοποίησης» των «άκαμπτων» Πανελλαδικών. Αν όμως αυτό αποτελέσει το μοναδικό κριτήριο επιλογής υποψηφίων θα μετατρέψει τις απολυτήριες και προαγωγικές εξετάσεις σε Πανελλαδικές, με ολέθριες συνέπειες, αφού θα εντείνει το υφιστάμενο εδώ και δεκαετίες πρόβλημα απαξίωσης του πολύτιμου αγαθού της εγκύκλιας παιδείας και της χρησιμοθηρικής προσέγγισής της από τις μαθήτριες και τους μαθητές.
Διαβάζουμε ότι οι εξετάσεις αυτές θα γίνονται με θέματα που θα κληρώνονται από την Τράπεζα Θεμάτων (ΤΘ), που είναι ανοιχτή και προσβάσιμη απ’ όλους. Έχει κανείς αμφιβολία ότι κάτι τέτοιο θα δώσει τη χαριστική βολή στην εκπαιδευτική διαδικασία, μετατρέποντάς την σε μια εναγώνιο προσπάθεια κάλυψης του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού θεμάτων;
Πιστεύει άραγε κανείς ότι γνωρίζοντας η μαθήτρια και ο μαθητής πως η επίδοσή του στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις θα αποτελεί κριτήριο εισαγωγής της/του στο Πανεπιστήμιο (το μοναδικό;) θα μπορέσει να απολαύσει τη μάθηση και να ασχοληθεί με κάτι άλλο, πέρα από την όσο μεγαλύτερη κάλυψη των θεμάτων της ΤΘ; Μιλάμε για μια «πνευματική μονοκαλλιέργεια» με ολέθρια αποτελέσματα, που όχι μόνο δεν αποκαθιστούν την εκπαιδευτική αυτονομία του Λυκείου, αλλά «τραπεζοποιούν» την όλη εκπαιδευτική διαδικασία περιορίζοντας στο ελάχιστο τον παιδαγωγικό ρόλο του εκπαιδευτικού.
Από την άλλη, ακόμη και αν προσεγγίσουμε τις νέες προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις ως εξετάσεις επιλογής υποψηφίων (κάκιστα κατά τη γνώμη μας σύμφωνα με τα προαναφερθέντα) διαγράφουμε με μιας το θετικό κεκτημένο των Πανελλαδικών, που δεν είναι άλλο απόμ τον αδιάβλητο χαρακτήρα τους; Πως εξασφαλίζεται αυτός:
Α) με την εξέταση όλων των υποψηφίων στα ίδια πρωτότυπα και όχι εκ των προτέρων γνωστά θέματα, την ίδια μέρα και ώρα.
Β) με την επιτήρηση από εκπαιδευτικούς άλλης σχολικής μονάδας και
Γ) με την ανώνυμη βαθμολόγηση των γραπτών και μάλιστα από 2 βαθμολογητές.
Σύμφωνα όμως με τα όσα έχουν γίνει γνωστά:
Α) οι εξετάσεις θα γίνονται με γνωστά (τουλάχιστον κατά το ήμισυ) εκ των προτέρων θέματα,
Β) θα επιτηρούνται από τους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας και
Γ) τα γραπτά θα βαθμολογούνται από τον διδάσκοντα, ο οποίος μάλιστα θα εισηγείται και τα μισά από τα θέματα και συνεπώς, ακόμη και αν τα θέματα από την ΤΘ είναι κοινά για όλους (κάτι που δεν έχει καταστεί σαφές), το επίπεδο εξέτασης θα διαφέρει, εν δυνάμει, από σχολείο σε σχολείο.
Με λίγα λόγια ό,τι καθιστούσε τις Πανελλαδικές αδιάβλητες αγνοείται πλέον επιδεικτικά; Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σπουδή για να αντιληφθούμε τι επιπτώσεις θα έχει κάτι τέτοιο.
Το πρόβλημα κατά τη γνώμη μας προέρχεται από την προσπάθεια συγκερασμού δύο εκ φύσεως ανόμοιων διαδικασιών, αυτής της πιστοποίησης απόκτησης εγκύκλιας παιδείας μέσω του Εθνικού Απολυτηρίου και εκείνης της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που εφόσον και ενόσω υφίσταται ο περιορισμός του αριθμού των εισακτέων θα έχει αναγκαστικά διαγωνιστικό χαρακτήρα. Αν η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο γίνεται μόνο μέσω του Εθνικού Απολυτηρίου, αυτό θα αλλοιώσει αυτόματα το χαρακτήρα του, ως πιστοποιητικού του βαθμού κατάκτησης της εγκύκλιας παιδείας, επιτείνοντας το υφιστάμενο πρόβλημα και καταστρέφοντας ακόμη περισσότερο τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα του Λυκείου.
Ας ελπίσουμε ότι τα όσα έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής στον Τύπο μικρή σχέση έχουν με τα όσα τελικά θα προταθούν και θα εφαρμοστούν. Σε αντίθετη περίπτωση βαδίζουμε με την όπισθεν ολοταχώς.
Ο Αργύρης Μυστακίδης είναι Φυσικός, Εκπαιδευτικός Αναλυτής
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
