Alfavita Newsroom Έξι ιστορίες της ψυχολόγου και συγγραφέα, Κατερίνας Τζωρτζακάκη, με θέματα: συναισθήματα, διαφορετικότητα, μοναξιά, αποτυχία, αποχωρισμός, αδυναμία δόθηκαν σε 62 παιδιά και εφήβους που νοσηλεύονταν για να τις διαβάσουν. Ύστερα δόθηκε η ευκαιρία στα παιδιά να επεξεργαστούν αυτά που διάβασαν με παιχνίδι ρόλων και ζωγραφική. Τα παιδιά και οι έφηβοι ήταν από 8-16 ετών και νοσηλεύονταν τουλάχιστον για μια εβδομάδα με ενδοφλέβιο ορό. Υπεύθυνη του προγράμματος ήταν η διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής και παιδίατρος, Πελαγία Τσιτσάνη, ενώ πολύτιμη ήταν η συνεισφορά της νοσηλεύτριας, Βασιλικής Μπλογκούρα.
Μια νοσηλεία μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτικό γεγονός. Τα παιδιά είναι πιθανό να βιώνουν αδυναμία, μοναξιά, φόβο, λύπη, θυμό. Τους λείπει το σπίτι τους, η ρουτίνα τους, τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Συνήθως οι γονείς είναι κι εκείνοι αγχωμένοι και πολλές φορές έχουν την ευθύνη κάποιων αποφάσεων. Το προσωπικό δεν είναι εκπαιδευμένο σε θέματα ψυχολογίας αλλά και λόγω φόρτου δεν έχει χρόνο για να ασχοληθεί με κάτι παραπάνω από τα απαραίτητα. Έτσι συνήθως κανείς δεν συζητά με τα παιδιά για τα όσα μπορεί να βιώνουν εκεί. Ο θυμός τους, ο φόβος τους, η λύπη τους καταπνίγονται και η διαμονή τους στο νοσοκομείο είναι συνήθως μια δυσάρεστη κατάσταση.
Θέλουμε να πιστεύουμε πως κάθε δυσκολία είναι ευκαιρία για συναισθηματική μάθηση και ωρίμανση, αν δώσουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να επεξεργαστούν τις εμπειρίες τους και να εκφράσουν τα όσα νιώθουν και σκέφτονται.
Εμείς οι ενήλικοι πολλές φορές μετά από ένα πρόβλημα υγείας νιώθουμε περισσότερη ευγνωμοσύνη για τα όσα έχουμε, συνειδητοποιούμε τι μας κάνει αληθινά ευτυχισμένους, τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή. Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως η ανάρρωση από μια σωματική ασθένεια μπορεί να ενισχύσει θετικά στοιχεία του χαρακτήρα μας, όπως το θάρρος, την καλοσύνη, την ευγνωμοσύνη, την εκτίμηση της ομορφιάς, την πνευματικότητα
Τα παιδιά μέχρι κάποια ηλικία έχουν τη μαγική σκέψη και το μυαλό τους ξεχειλίζει από φαντασία.
Οι έφηβοι από την άλλη διανύουν περίοδο μεγάλων σωματικών και ψυχολογικών αλλαγών και μπορεί τα συναισθήματά τους μερικές φορές να είναι ιδιαίτερα έντονα και οδυνηρά. Έχουν όμως πολλές ιδέες, ονειροπολούν, προσπαθούν να καταλάβουν τον κόσμο και να χτίσουν την ταυτότητά τους. Σκεφτήκαμε πως οι ιστορίες είναι ένας τρόπος, με τον οποίο μπορούμε να μιλήσουμε σε παιδιά και εφήβους για τη ζωή. Οι ιστορίες είναι ένα μέσο για να ενθαρρύνουμε, να διδάξουμε, να επικοινωνήσουμε με ασφάλεια χωρίς να προκαλέσουμε οδυνηρά συναισθήματα.
Μέσω της ανάγνωσης και της φαντασίας μπορούμε να χτίζουμε νόημα για τη ζωή μας
Η ανάγνωση διεγείρει τη φαντασία με τη δημιουργία εσωτερικών εικόνων. Αυτό είναι απαραίτητο για να δημιουργήσουμε το μέλλον. Αν έχουμε μέσα μας την αίσθηση του μέλλοντος, έχουμε περισσότερα κίνητρα και τα κίνητρα είναι σημαντικός παράγοντας υγείας (Selin & Crauce, 2017).
Η δράση ήταν πειραματική και τα αποτελέσματά της ήταν θετικά. Τα περισσότερα παιδιά έδειξαν να διασκεδάζουν με τις ιστορίες αλλά και με τις μετέπειτα υποστηρικτικές δράσεις. Ήταν εμφανές ότι στη διάρκεια μιας νοσηλείας βιώνουν ανία και χρειάζονται ερεθίσματα αλλά και χαρά. Τα μικρότερα παιδιά εκφράστηκαν περισσότερο μέσα από τα ιχνογραφήματα και τα μεγαλύτερα μέσα από το παιχνίδι ρόλων.
Αγαπημένη ιστορία των παιδιών, ίσως επειδή ταυτίστηκαν με την αδύναμη ηρωίδα σε αυτή τη φάση, ήταν αυτή της πεταλούδας με το κομμένο φτερό. Στη συζήτηση ακούστηκαν πολλές απόψεις για την αδυναμία και για πως μπορούμε να γίνουμε κάποιες φορές στήριγμα ή «όχημα» για τους άλλους, όπως το περιστέρι που βοήθησε την πεταλούδα. Για παράδειγμα, ένα παιδί με χρόνιο νόσημα και βαριά πνευμονία είπε πως μετά την αναπνευστική φυσιοθεραπεία νιώθει σαν να του «κόλλησε το φτερό» ο φυσιοθεραπευτής μας. Ταυτίστηκε δηλαδή με την ηρωίδα της ιστορίας και μπόρεσε μέσα από αυτήν να εκφράσει το δικό του βίωμα.
Πολλά παιδιά που συμμετείχαν στη δράση βίωσαν αυτή τη νοσηλεία με έναν εναλλακτικό τρόπο και είπαν πως «πέρασαν καλύτερα αυτή τη φορά».
Όπως δείχνουν οι έρευνες της Θετικής Ψυχολογίας, ενός σχετικά νέου κλάδου, τα θετικά συναισθήματα έχουν ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση, τον εμπλουτισμό, δηλαδή, των πιθανών εναλλακτικών τρόπων σκέψης και δράσης. Αυτό έχει ως συνέπεια την απόκτηση πλουσίων νοητικών, ψυχικών, σωματικών και κοινωνικών πόρων, οι οποίοι διαρκούν πολύ περισσότερο από το αρχικό θετικό συναίσθημα και τους οποίους το άτομο μπορεί να εκμεταλλευτεί αργότερα σε άλλες καταστάσεις (Fredrickson, 1998). Στο συγκεκριμένο δείγμα, στο οποίο μετριούνταν τα ζωτικά σημεία των παιδιών, υπήρξε βελτίωση περίπου στα μισά παιδιά. Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως το εγχείρημα μας είχε τέτοια συνεισφορά στην ανάρρωση τους, όμως, αξίζει αυτό να μελετηθεί στο μέλλον.Η δράση αυτή κατέδειξε την ανάγκη των παιδιών να απασχολούνται με κάτι, όταν νοσηλεύονται.
Ακόμη κι αν είναι σωματικά αδύναμα τα παιδιά, επειδή ζουν στο παρόν πολύ περισσότερο από ό,τι οι ενήλικες, τους είναι πιο εύκολο να ξεχαστούν και αφεθούν στη χαρά, να διασκεδάσουν, όταν αυτό είναι δυνατό.
Ήταν έκπληξη το γεγονός ότι από τη δράση επωφελήθηκαν και έφηβοι, παρότι οι ιστορίες φαινομενικά είναι «παιδικές». Και οι απόψεις των γονιών για το όλο εγχείρημα; Ήταν θετικές. «Ποτέ πριν δεν έκατσε να διαβάσει μια ολόκληρη ιστορία», είπε μια μητέρα για την εννιάχρονη κόρη της. Η δράση με τις θεραπευτικές ιστορίες ανέδειξε την κλασική διαχρονική αξία του διαβάσματος με ποικίλους τρόπους. Ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να είναι μια ευκαιρία να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με την ανάγνωση, εφόσον στο νοσοκομείο βρίσκονται ξεκομμένα από άλλες πηγές ερεθισμάτων που κυριαρχούν σήμερα, όπως η τηλεόραση ή το διαδίκτυο.
Η θεραπευτική δύναμη της ανάγνωσης
Είναι σημαντικό να ενισχύουμε τις ψυχολογικές άμυνες των παιδιών στη διάρκεια μιας νοσηλείας. Είναι απαραίτητο να συζητάμε μαζί τους, έτσι ώστε η εμπειρία να μην γίνεται τραυματική. Είναι χρήσιμο να τα μαθαίνουμε να βρίσκουν τα θετικά μέσα στις αρνητικές καταστάσεις που αναπόφευκτα θα συναντούν σε διάφορες φάσεις της ζωής τους.
Η ανάγνωση ιστοριών, και ιδιαίτερα ιστοριών, που αφορούν σε θέματα, όπως αυτά του αποχωρισμού, της μοναξιάς, της αδυναμίας, είναι ένας εύκολος τρόπος να δώσουμε χαρά και διδάγματα στα παιδιά που νοσηλεύονται.
Το αποτέλεσμα θα είναι ακόμη καλύτερα αν δοθεί η ευκαιρία τα παιδιά να επεξεργαστούν τα όσα διάβασαν, να εκφράσουν τα όσα νιώθουν, να παίξουν, να ζωγραφίσουν. Το παιχνίδι, η ζωγραφική είναι οι τρόποι με τους οποίους από τη φύση του το παιδί απαλύνει τις δυσκολίες μέσα του. Και η ανάγνωση ιστοριών ήταν πάντα μια διαδικασία θεραπευτική, ένα βάλσαμο για την ψυχή, ένας τρόπος να ξεφύγουμε από μια δύσκολη κατάσταση και με τη φαντασία μας να βρεθούμε κάπου αλλού…
*Η Πελαγία Τσιτσάνη είναι παιδίατρος και διευθύντρια της Παιδιατρικής Μονάδας του Γενικού Νοσοκομείου Διδυμότειχου.
*Η Κατερίνα Τζωρτζακάκη είναι ψυχολόγος και συγγραφέας.
Πηγή: psychografimata.com
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
