Ο Κώστας είναι μαθητής της Γ’ Γυμνασίου. Είναι απουσιολόγος και ήδη γνωρίζει πάρα πολλά: Διαβάζει και καταλαβαίνει τις προδιαγραφές (a.k.a. “specs”) μιας κάρτας γραφικών, ξέρει να διαβάζει και να απαντά σε μηνύματα e-mail, στο Viber, στο Messenger, να κοινοποιεί την τοποθεσία του στους χάρτες της Google και άλλα αντίστοιχα σε σχέση με τις λεγόμενες ΤΠΕ. Γνωρίζει επίσης πως αν αγοράσει ένα προϊόν στο όνομα κάποιου ελεύθερου επαγγελματία, φίλου π.χ. του πατέρα του, μπορεί να αποφύγει τον ΦΠΑ.
Θυμάται ακόμη αυτό που έγραφε στην Α’ Γυμνασίου το βιβλίο της Οικιακής Οικονομίας, ότι δηλ.“σκοπός της οικογένειας είναι να καταναλώνει” και δεν παραλείπει να ζητά συχνά απ’ τους γονείς του ακόμη και αγαθά που δεν έχει ανάγκη· όπως π.χ. εκείνο το σούπερ κινητό με τον φωτογραφικό φακό των 48 MPixels, τα 16Gb RAM και την υποστήριξη 5G. Η εν λόγω τεχνολογία δεν έχει ακόμη “φτάσει” στην πόλη όπου ζει, αλλά τι θα γίνει αν κάποτε “έρθει” η 5G στα μέρη του και έχει ακόμη παλιό (;) κινητό που δεν την υποστηρίζει; (Εντάξει, μάλλον απίθανο αυτό το τελευταίο). Εντυπωσιακό τέλος είναι και το ότι ξέρει να κλίνει σε όλες τις πτώσεις το ουσιαστικό “καινοτομία” και να ορίζει σωστά το παράγωγο ρήμα ως: “Δημιουργώ, προτείνω ή εισάγω κάτι το πρωτοποριακό, τελείως καινούργιο ή ριζικά διαφορετικό από αυτά που υπήρχαν παλιότερα, κάτι που αποτελεί τομή σε σχέση με το παρελθόν”.
Απ’ την άλλη πάλι, ο Κώστας αγνοεί σε ποιον αιώνα περίπου διαδραματίζονται τα έπη του Ομήρου. Επίσης δεν έχει διαβάσει “κανένα βιβλίο του Σωκράτη” όπως λέει ο ίδιος όταν τον ρωτούν για τον φιλόσοφο, ενώ το όνομα Νεύτων του θυμίζει αμυδρά κάτι που είχε ακούσει στην Μελέτη Περιβάλλοντος όταν ακόμα πήγαινε στο Δημοτικό. Του φαίνονται δε γελοία κάποια ποιήματα ενός Κρυστάλλη μιας και του θυμίζουν ιστορίες για μακρινούς προγόνους, τους οποίους στο κάτω-κάτω δεν έχει καν γνωρίσει. Τέλος, το πιο βαρετό μάθημα γι’ αυτόν είναι εκείνη η “Ελένη” ενός κάποιου Ευριπίδη. (“Μα πείραζε να ήταν η Μενεγάκη”; )
Σε ποιους άραγε οφείλουμε τα εύσημα για όλες τις παραπάνω κατακτήσεις του -κάθε- Κώστα και ποιους πρέπει να κατηγορήσουμε (ΑΝ πρέπει) για τις προαναφερθείσες ελλείψεις/αδυναμίες του; Μήπως τους γονείς; Τους δασκάλους και καθηγητές του; Την κοινωνία ολόκληρη; (Κι αλήθεια, υπάρχει τέτοια; Το τελευταίο είχε ξεκάθαρα αμφισβητήσει γνωστή, μακαρίτισσα πια, Βρετανή πολιτικός).
Η άποψη λοιπόν του γράφοντα είναι πως η λέξη “δεξιότητες” εξηγεί πολλά από τα παραπάνω, εδώ και χρόνια μάλιστα. Πιο πριν κι απ’την εποχή που μιλούσαμε για ψηφιακή αλλοτρίωση, όταν κάποιοι Πληροφορικοί διαμαρτυρόμαστε τότε, επειδή στην Ελλάδα συνέχεαν την Επιστήμη μας με δεξιότητες όπως η … δακτυλογράφηση. Πριν ακόμη η πρώτη Υπουργός Παιδείας που μίλησε για δεξιότητες πει ότι: “Οι μαθητές μας ξέρουν να χτυπάνε τα πλήκτρα” και άρα για ποιον λόγο να διδάσκονται Πληροφορική; Δεξιότητες λοιπόν! Skills. Δεξιότητες αντί Εκπαίδευσης.
Δεξιότητες όπως είναι η ικανότητα οδήγησης τροχοφόρου, το μαγείρεμα, η κομμωτική, το κλάδεμα, το κέντημα, η συναρμολόγηση μοντέλων κ.α. Γιατί δηλ. χρειάζομαι γνώσεις (knowledge) όπου αρκούν οι δεξιότητες (skills); Με απλά λόγια, αν ξέρω να βρίσκω την ορθογραφία μιας λέξης στο βικιλεξικό (ας πούμε), γιατί πρέπει να μάθω περισσότερα σχετικά με την Γλώσσα μου; Γιατί πρέπει να μπορώ να συντάσσω κείμενα με τις σκέψεις και τα επιχειρήματά μου για ένα πρόβλημα; Εκτός αν θέλω να γίνω π.χ. δημοσιογράφος, αλλά και πάλι θα τα μάθω αυτά μελλοντικά, σε κάποιο σχετικό Κολλέγιο απ’ τα τόσα που θα ιδρυθούν. Ποιος ο λόγος να φορτώνεται το σχολικό πρόγραμμα (curriculum) με τέτοια πράγματα; Άκου: Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου; Μα, δεν ξέρεις ήδη να μιλάς και να γράφεις στα 15 σου; Τι παραπάνω θα σου μάθουν επιτέλους στην “Γλώσσα”; Ή μήπως πρέπει να διαβάσεις Λογοτεχνία; Υπάρχουν άφθονα δωρεάν βιβλία ως αρχεία PDF στο διαδίκτυο. Τι θα κάνει το παιδί στον ελεύθερο χρόνο του; Άφησε λοιπόν το σχολείο να του διδάξει ουσιαστικότερα ( ; ) πράγματα που θα το βοηθήσουν να επιβιώσει αύριο μεθαύριο. Όπως π.χ. Επιχειρηματικότητα. Ή -ας πούμε- πως να βρίσκει πηγές δανεισμού. Ιδού ένα ωραιότατο θέμα για Έκθεση: “Αίτημα προς την τράπεζα”. Ή σωστότερα: “Αναζήτηση επενδυτή”.
Αλλά και σχετικά με τις λεγόμενες “Θετικές” Επιστήμες. Τι χρειάζεται επιτέλους τόση Ευκλείδεια Γεωμετρία; Αντί να μάθω που χρησιμεύει το … βαρύκεντρο ενός τριγώνου ή πως να το βρίσκω, δεν είναι καλύτερο να μάθω πώς να βρίσκω δουλειά ή, ορθότερα, απασχόληση; Αντί να μαθαίνω μεθόδους προγραμματισμού (“διαίρει και βασίλευε”, “άπληστη μέθοδο” κλπ.), δεν είναι αποτελεσματικότερο να μάθω κατευθείαν το συντακτικό και τις βιβλιοθήκες π.χ. της Swift; Ή τέλος πάντων της όποιας “καυτής” (hot παιδιά, hot το λέμε) τεχνολογίας ζητάει σήμερα η … αγορά. Κι εν τέλει, για να μπορέσω π.χ. να χρησιμοποιήσω φτυάρι, πρέπει να ξέρω ότι αυτό είναι μοχλός 3ου είδους;
Εν τέλει: Όλα τα παραπάνω μοιάζουν μεν λογικά, όμως η ερώτηση παραμένει: Τα σχολεία οφείλουν ή όχι να παρέχουν Παιδεία; Κι αν ναι, παιδεία δεν είναι “η καλλιέργεια της προσωπικότητας ενός ανθρώπου σε όλους τους τομείς: πνευματικό, ηθικό, σωματικό”; Έτσι τουλάχιστον βρίσκουμε στα λεξικά. Φυσικά υπάρχει και η εκπαίδευση. Δηλαδή: “Η διαδικασία μετάδοσης γνώσης και εμπειρίας καθώς και η καλλιέργεια και ανάπτυξη των δεξιοτήτων και ικανοτήτων ενός ατόμου σε σχολεία ή με άλλους τρόπους, προκειμένου να καταστεί ικανό στις επαγγελματικές και άλλες μετέπειτα υποχρεώσεις του”. Πόση από αυτήν όμως την διαδικασία πρέπει να λαμβάνει χώρα στα σχολεία και πόσα να γίνονται “με άλλους τρόπους”; Μήπως όταν οι δεξιότητες αφαιρούν χώρο και χρόνο από τις γνώσεις, περνάμε πια σε κατάρτιση αντί εκπαιδεύσεως; Μήπως -για να εξηγήσουμε και τον τίτλο του παρόντος κειμένου- χάνουμε σε μόρφωση; Δηλαδή σε ουσιαστικές γνώσεις και καλλιέργεια;
Στο σημείο αυτό, θα αποτελούσε παράλειψη να μην αναζητήσουμε συνδρομή σε λόγια πιο καλλιεργημένων ανθρώπων, όπως π.χ. ο μεγάλος μας συνθέτης Μ. Χατζιδάκις: “Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια.” (Δικές μας οι υπογραμμίσεις).
Ανεπίτρεπτο επίσης θα ήταν να αγνοήσουμε άρθρο ενός άλλου Ξανθιώτη, του Φιλόλογου και συγγραφέα Θανάση Μουσόπουλου. Εκεί μαθαίνουμε ότι ο Ισραηλινός ιστορικός Yuval Noah Harari στο έργο του: ‘21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα’γράφει σχετικά με τα της εκπαίδευσης: “Το τελευταίο πράγμα που πρέπει να δώσει μια δασκάλα στους μαθητές της είναι πληροφορίες. Διαθέτουν ήδη υπερβολικά πολλές. Χρειάζονται όμως την ικανότητα να βγάζουν νόημα από τις πληροφορίες, να μπορούν να διακρίνουν τι είναι σημαντικό και τι ασήμαντο και, κυρίως, να μπορούν να συνδυάσουν πολλές επιμέρους πληροφορίες για να φτιάξουν για ευρύτερη εικόνα για τον κόσμο”.
Θα ανταπαντήσει κανείς πως τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων συμπληρώνουν τα σημερινά προγράμματα σπουδών χωρίς να αντικαθιστούν “κανονικά” μαθήματα. Όμως πάλι τι σημαίνει αυτό; Ότι μεγαλώνει το διάστημα παραμονής των μαθητών στο σχολείο; Και αν πράγματι είναι έτσι, σε πόσο φόρτο αντέχουν τα παιδιά μας; Κι εν πάσει περιπτώσει, για ποιον λόγο πρέπει να αποκτά κανείς τόσες δεξιότητες εξ απαλών ονύχων;
Μήπως ώστε να “απασχολείται” (αντί “εργάζεται”) από νωρίς εκεί που τον/την χρειάζονται; Στα λεγόμενα sweatshops των 500€ το μήνα (αν είναι και τόσα); Και γιατί να μην έχει ακούσει ποτέ για έργα όπως π.χ. η “Αντιγόνη” του Σοφοκλή; Μήπως για να μην πολυπροβληματίζεται με όσα του ζητούν να κάνει; Τι θέλουμε τελικά από τα σχολεία και τους δασκάλους μας; Να γυρίσουν τους νέους σε μια κατάσταση η οποία θα παραπέμπει στην εισαγωγή της “Μάνας” του Μ. Γκόρκη; Ε, τότε ας κλείσουμε θυμίζοντας αυτό ακριβώς το απόσπασμα:
“Κάθε μέρα αντηχούσε πάνω απ’ τον εργατικό συνοικισμό, μέσα στη λιγδιασμένη και γεμάτη καπνούς ατμόσφαιρα, η σφυρίχτρα του εργοστασίου. Και τότε, υπακούοντας στο κάλεσμά της, ξετρύπωναν βιαστικά, σαν φοβισμένες κατσαρίδες, απ’ τα μικρά γκρίζα σπίτια τους άνθρωποι βλοσυροί, που δεν πρόφτασαν να ξεκουράσουν τα μούσκουλά τους. Μες στο κρύο μισοσκόταδο τραβούσαν πάνω στον άστρωτο δρόμο, που έβγαζε στα πέτρινα κελιά της φάμπρικας”. (Μετάφραση: Άρης Αλεξάνδρου)
Φώτης Ε. Αλεξάκος
Πληροφορικός
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
