Μαρίλη Ματαφτσή Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της Εκπαίδευσης, είναι σημαντικό να ανατρέξουμε στην ιστορία και να θυμηθούμε τα μαθητικά και φοιτητικά κινήματα και τις καταλήψεις ενάντια σε εκπαιδευτικά νομοσχέδια, καθώς και την σημασία τους.
Οι καταλήψεις υπήρχαν και υπάρχουν σε διάφορα σημεία της ιστορίας ως μορφή πάλης μέσα στα πανεπιστήμια και στη συνέχεια στα σχολεία, όπου η νεολαία εκφράζει την αντίθεσή της για εκπαιδευτικά νομοσχέδια αναζητώντας δικαιώματα.
Οι καταλήψεις, οποιασδήποτε μορφής, ήρθαν στην Ελλάδα από τα εξεργιασιακά κινήματα της Ευρώπης. Στην Ελλάδα, η κατάληψη του Πολυτεχνείου ήταν ένα τρανό παράδειγμα νίκης και ανατροπής, καθώς οι φοιτητές άρχισαν να έχουν ένα «κύρος» στην κοινωνία.
Στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης η κατάληψη θεωρείτο ιεροσυλία μετά τις καταλήψεις της Νομικής και του Πολυτεχνείου επί δικτατορίας. Το ταμπού έσπασαν οι φοιτητές της Πάτρας το Δεκέμβρη του 1977, πραγματοποιώντας την πρώτη μεταδικτατορική κατάληψη πανεπιστημιακού χώρου.
Η αρχή
Οι πρώτες μεταδικτατορικές κινητοποιήσεις των φοιτητών είχαν στόχο την «αποχουντοποίηση» των πανεπιστημίων και την εκδίωξη των δεδηλωμένων χουντικών καθηγητών. Στην φάση αυτή αναδιοργανώνονται οι φοιτητικοί σύλλογοι όλων των βαθμίδων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Τότε, η κυβέρνηση αποφάσισε να επέμβει στην Παιδεία, με πρώτο της στόχο, να καταργηθεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Αυτό προσπάθησε να πετύχει τον Αύγουστο του 1978, με το νόμο 815 για τα ΑΕΙ.
Μεταξύ άλλων, ο νόμος αυτός προέβλεπε περιορισμό των εξεταστικών περιόδων από τρεις σε δύο, κατάργηση της μεταφοράς μαθημάτων, έξωση των «αιώνιων φοιτητών» με την επιβολή ανώτατου χρονικού ορίου σπουδών και κάποιες διατάξεις που αφορούσαν την οριοθέτηση του πανεπιστημιακού ασύλου.
Από εκείνο το σημείο κι έπειτα το ποτάμι των κινητοποιήσεων και των καταλήψεων έγινε τόσο ορμητικό, που μόλις ένα μήνα αργότερα η κυβέρνηση αναγκάζεται να αναδιπλωθεί.
Ο όγκος των αντιδράσεων οδηγεί τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στην απόσυρση του νόμου στις 3 Ιανουαρίου 1980. Ήταν η πρώτη φορά μετά τη μεταπολίτευση που καταργήθηκε νόμος ψηφισμένος και ήδη εφαρμοζόμενος.
Κατειλημμένες σχολές και σχολεία 1990-91
Δέκα χρόνια, από τη μεγάλη νίκη των φοιτητών, τίποτα δεν είχε αλλάξει. Το 1990 ήταν η χρονιά που οι μαθητές «τα πήραν όλα».
Η νέα δεκαετία έρχεται και με νέο νομοσχέδιο στην Παιδεία (ν.Κοντογιαννόπουλου), το οποίο πρόβλεπε περικοπές στο εκπαιδευτικό προσωπικό και στους υπαλλήλους.
Καταργούσε όλες τις δημοκρατικές κατακτήσεις των αρχών της δεκαετίας του ‘80 στα πανεπιστήμια, από την εξέλιξη των εκπαιδευτικών στις βαθμίδες, μέχρι τη συμμετοχή εκπαιδευτικών και φοιτητών στη διοίκηση των σχολών. Προέβλεπε «άνοιγμα» και «σύνδεση» των ΑΕΙ με την «αγορά» και τις επιχειρήσεις, καθώς και αποσκοπούσε στην κατάργηση της επετηρίδας για τους διορισμούς εκπαιδευτικών.
Η νεολαία άρχισε να βράζει και η χώρα γέμισε με κατειλημμένες σχολές και σχολεία, οι οποίες κράτησαν από τον Νοέμβριο του 1990 έως τον Γενάρη του 1991.
Διαδοχικά με τις καταλήψεις γινόντουσαν συλλαλητήρια και συνελεύσεις, ώστε οι πιέσεις να είναι ακόμα μεγαλύτερες. Το ένα συλλαλητήριο γίνεται πιο μαζικό από το προηγούμενο, ενώ οι καταλήψεις απλώνονται σε όλες τις σχολές.
Χαρακτηριστικό είναι ότι στις αρχές του Δεκέμβρη περίπου 1.800 σχολεία βρίσκονται υπό κατάληψη. Έφηβοι και φοιτητές, έδειχναν έτσι έμπρακτα την αντίθεσή τους στο Πολυνομοσχέδιο του υπουργού Παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου.
Τότε, η κυβέρνηση περίμενε ότι οι καταλήψεις θα σβήσουν μετά από τις διακοπές των Χριστουγέννων. Κρατούσαν ήδη δυο μήνες και κάτω από την πίεσή τους ο Κοντογιαννόπουλος δεν είχε τολμήσει να φέρει το «πολυνομοσχέδιο» στη βουλή.
Έκανε όμως λάθος, οι καταλήψεις συνεχίστηκαν και μετά τις διακοπές, ενώ μαθητές και φοιτητές έκαναν Πρωτοχρονιά σε πολλές κατειλημμένες σχολές και σχολεία.
Το σύνθημα «ξυπνάει ο εφιάλτης του ‘91» το φωνάζουν χιλιάδες φοιτητές και μαθητές στις διαδηλώσεις τους τους τελευταίους μήνες.
Το αποτέλεσμα ήταν να παραιτηθεί ο υπουργός Παιδείας, και να αποσύρει τα διατάγματά του. Ήταν μία τεράστια εξέγερση στον χώρο της Παιδείας, η οποία «διέλυσε» τις βλέψεις της τότε κυβέρνησης γκρεμίζοντας έναν υπουργό.
1997: «Κάτσε καλά Γεράσιμε»
Ήταν τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν ο τότε υπουργός Παιδείας Γεράσιμος Αρσένης προωθεί το νόμο 2525 με τη φιλόδοξη επαγγελία για μια «παιδεία ανοιχτών οριζόντων».
Το λύκειο, με τον νόμο Αρσένη, μετατρέπεται σε ένα απέραντο εξεταστικό κέντρο, βάζοντας στο στόχαστρο τους μαθητές και τις μαθήτριες από τα λαϊκά στρώματα. Με την εν λόγω μεταρρύθμιση επανήλθαν οι εξετάσεις και μάλιστα πανελλαδικού τύπου σε 14 μαθήματα στη Β´ και στην Γ´ Λυκείου, ενώ «εισιτήριο» για την εισαγωγή των υποψηφίων του νέου συστήματος στα ΑΕΙ και ΤΕΙ ήταν πλέον μόνο το απολυτήριο του Ενιαίου Λυκείου.
Ταυτόχρονα, ο νόμος Αρσένη προβλέπει την εφαρμογή της αξιολόγησης εκπαιδευτικών και την απομάκρυνση των «ακατάλληλων», την κατάργηση της επετηρίδας και την αντικατάστασή της από διαγωνισμό του ΑΣΕΠ.
Προφανώς ένας τέτοιος νόμος, δεν μπορούσε να μείνει αναπάντητος. Από κοινού μαθητές και εκπαιδευτικοί αντιδράνε και σημειώνεται μία από τις μεγαλύτερες και πιο παρατεταμένες αναταράξεις στο χώρο της Μέσης Εκπαίδευσης.
Μαθητικές καταλήψεις ξεσπάνε σε όλη την χώρα και πραγματοποιούνται από τον Νοέμβρη του 1998 μέχρι και τον Ιανουάριο του 1999. Υπάρχουν 2 περίοδοι μεγάλων καταλήψεων η πρώτη είναι το 97/98 η δεύτερη, πιο μεγάλη και πιο γνωστή ήταν το 98/99.
Οι καταλήψεις συνοδεύονται με συλλαλητήρια και διαδηλώσεις, ενώ το σύνθημα που δονεί τις διαδηλώσεις είναι: «Αύριο θα μπούμε στα εξεταστικά, ο νόμος του Αρσένη θα μείνει στα χαρτιά».
2006-07: «Τις καταλήψεις άκου»
Λίγα χρόνια αργότερα οι φοιτητές βρίσκονται «στα κάγκελα» με τη νέα “εκπαιδευτική μεταρρύθμιση” της τότε κυβέρνησης Καραμανλή.
Η “εκπαιδευτική μεταρρύθμιση” της κυβέρνησης Καραμανλή αποτελούσε τη μεγαλύτερη μέχρι τότε νεοφιλελεύθερη επίθεση στην Παιδεία. Η Αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος, που κατοχυρώνει την Ανώτατη Εκπαίδευση ως δημόσιο αγαθό που είναι υποχρεωμένο να το προσφέρει σε όλους δωρεάν με την ανάλογη χρηματοδότηση αποκλειστικά το κράτος, άνοιγε την πόρτα για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Το πρώτο ξέσπασμα των φοιτητικών καταλήψεων έγινε το Μάη-Ιούνη του 2006, όπου σάρωσαν όλα τα πανεπιστήμια της χώρας και, μαζί με την απεργία διαρκείας των πανεπιστημιακών, ανάγκασαν τη Μαριέττα Γιαννάκου να αναβάλει την προγραμματισμένη μέσα στο καλοκαίρι ψήφιση του νέου Νόμου Πλαίσιο.
Ακολούθησε το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς η -εμπνευσμένη από τη φοιτητική νίκη- απεργία διαρκείας των δασκάλων που για έξι βδομάδες συγκλόνισε τα σχολεία με αιτήματα αυξήσεις και προσλήψεις.
Έτσι ξεκίνησε και το δεύτερο κύμα φοιτητικών καταλήψεων σε εννέα μήνες και ο τρίτος γύρος των κινητοποιήσεων συνολικά για την Παιδεία μέσα στο ίδιο διάστημα.
Η “κρίση στην Παιδεία”, τιτλοφορούνταν όλα τα σχετικά δημοσιεύματα και ρεπορτάζ της περιόδου, κορυφώθηκε το Γενάρη-Μάρτη του 2007.
Τα συλλαλητήρια γινόντουσαν κάθε βδομάδα, είτε πανελλαδικά στην Αθήνα, είτε τοπικά, ενώ έδιναν κεντρικό χαρακτήρα στις καταλήψεις. Ενώ το Πανελλαδικό Συντονιστικό Γενικών Συνελεύσεων και Καταλήψεων έγινε το βασικό όργανο των κινητοποιήσεων.
Με τις ανοιχτές συνεδριάσεις του μετά από κάθε συλλαλητήριο εξασφάλιζε το συντονισμό όλων των σχολών και όλων των πόλεων, διαμόρφωνε τις προτάσεις κλιμάκωσης για τις γενικές συνελεύσεις, δίνοντας σε όλους τους φοιτητές την αίσθηση της συλλογικής τους δύναμης.
Το βασικό σύνθημα των καταλήψεων «Μαριέττα Γιαννάκου τις καταλήψεις άκου και ρώτα τον Αρσένη τι σε περιμένει» έγινε πραγματικότητα.
Μπορεί ο νέος Νόμος Πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια να είχε μόλις ψηφιστεί στη Βουλή, αλλά με πάνω από 400 σχολές κατειλημμένες τίποτα δεν εξασφάλιζε την εφαρμογή του.
Τελικά ο Νόμος Πλαίσιο και η Αναθεώρηση του Άρθρου 16 δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, ενώ στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβρη 2007 η ίδια η Γιαννάκου δεν εκλέχτηκε καν ξανά βουλευτής.
Τον επόμενο Δεκέμβρη η ίδια νεολαία μαζί με τους μαθητές θα εξεγείρονταν μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, δίνοντας τον μεγαλύτερό τους αγώνα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 16/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
