Χρήστος Κάτσικας Συνήθως όταν στην ελληνική εκπαίδευση αναφερόμαστε στο bullying, εννοούμε κυρίως τη λεκτική / ψυχολογική / ηλεκτρονική / φυσική βία που ασκείται σε μαθητές από ομηλίκους τους. Αγνοείται όμως, καθώς αποτελεί θέμα – ταμπού, η κάθε μορφής βία που ασκείται σε εκπαιδευτικούς τόσο από μαθητές όσο και από γονείς.
Σοκαριστική ήταν η επιστολή παραίτησης του καθηγητή του ΕΠΑΛ παραιτήθηκε μην αντέχοντας τον διαρκή εκφοβισμό του από μαθητές του ΕΠΑΛ στο οποίο υπηρετούσε. Γροθιά στο στομάχι ήταν το περιστατικό βίας σε σχολικό χώρο που ήρθε στη δημοσιότητα μέσα από ένα βίντεο στο οποίο ανήλικος μαθητής εμφανίζεται να τραμπουκίζει καθηγήτρια για μία... απουσία, την ίδια ώρα που όλη η τάξη φώναζε ρυθμικά «μπουνιά - μπουνιά».
Λίγο καιρό πριν, ανάλογο περιστατικό βίας σημειώθηκε από γονέα μαθητή σε βάρος διευθυντή σχολείου των Χανίων, έπειτα από κλήτευση του πρώτου σχετικά με παραβατικά επεισόδια που ενεπλάκη ο γιος του. Ο πατέρας του νεαρού μαθητή προσήλθε στο γραφείο του διευθυντή και κατά την ενημέρωση για τα επεισόδια προέβη σε επίθεση και ξυλοδαρμό του λυκειάρχη και έπειτα εξαφανίστηκε.
Παράλληλα, δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από τότε που μαθητής στο 1ο ΕΠΑΛ Ρεθύμνου επιτέθηκε και τραυμάτισε τον καθηγητή του, όταν εκείνος του έκανε παρατήρηση, ενώ στο Ρέθυμνο πάλι, στο Γυμνάσιο Συβρίτου, 23χρονος ξυλοκόπησε με μαγκούρα τον διευθυντή του σχολείου, σαν αντίποινα για την τριήμερη αποβολή του μαθητή αδελφού του. Κάμποσα χιλιόμετρα βορειότερα, στην Καστοριά, μετά την ανακοίνωση αποτελεσμάτων των προαγωγικών γραπτών εξετάσεων, μια καθηγήτρια έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από γονέα και διακομίσθηκε τραυματισμένη στο νοσοκομείο της πόλης.
Οι γονείς… επιτίθενται!
Ωστόσο, αυτό που έχει αυξητική τάση είναι οι καταγγελίες γονέων για εκπαιδευτικούς, τα τελευταία χρόνια.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που εκπαιδευτικοί, αλλά και ολόκληροι Σύλλογοι Διδασκόντων ταλαιπωρήθηκαν επί μακρόν, δαπανώντας πολύτιμο χρόνο για να απαντήσουν σε ανυπόστατες πολυσέλιδες καταγγελίες και ανεδαφικές αιτιάσεις γονέων. Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα, όταν τα κίνητρα των γονέων υποκρύπτουν άλλες σκοπιμότητες, προσωπικές, ιδεολογικές ή κοινωνικές, τις οποίες ανεύθυνα επιχειρούν -και καταφέρνουν- να μεταφέρουν στον χώρο του σχολείου.
Πρόσφατα σε σχολείο της Περιφέρειας Πελοποννήσου ο κηδεμόνας μαθητού μήνυσε ολόκληρο τον Σύλλογο Διδασκόντων συγκεκριμένου σχολείου, διότι απέκλεισαν τον εν λόγω μαθητή από πολυήμερη εκδρομή για λόγους ασφαλείας, επειδή ο μαθητές αυτός είχε συνεχή παραβατική συμπεριφορά.
Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από την αγωγή (με αξίωση 50.000 ευρώ) που έκανε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου Ανω Βαθέος Σάμου κατά αναπληρώτριας εκπαιδευτικού, που κάλεσε τους μαθητές του σχολείου να υποδεχτούν χωρίς φόβο τα προσφυγόπουλα, τα οποία θα φοιτούσαν στις απογευματινές τάξεις υποδοχής. Επίσης, πρόσφατη είναι η δημόσια διαπόμπευση εκπαιδευτικών στο Κερατσίνι, ύστερα από καταγγελία γονέα σε τηλεοπτική εκπομπή, και παράλληλα η ποινικοποίηση της παιδαγωγικής διαδικασίας με μηνυτήριες αναφορές και καταγγελίες στην Εισαγγελία.
Τι συμβαίνει;
Είναι φανερό ότι υπάρχει κλονισμός της εμπιστοσύνης των γονέων για το σχολείο, κοντολογίς, διάβρωση του κύρους και της αξιοπιστίας του σχολικού συστήματος. Αν τους ρωτήσουμε ποιος νομίζουν ότι φταίει, η πιο συχνή απάντηση «δείχνει» τον εκπαιδευτικό. Ο εκπαιδευτικός είναι ο εύκολος στόχος. Από την άλλη, στις μαρτυρίες εκπαιδευτικών περιγράφεται μια εκπαιδευτική κόλαση, στην οποία το θύμα είναι ο ίδιος ο εκπαιδευτικός και οι θύτες μαθητές και γονείς. Βεβαίως, οι αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών που μιλούν έχουν σχέση με την πραγματικότητα που βιώνουν, ωστόσο το γεγονός ότι απουσιάζει η ματιά που θα έπαιρνε υπόψη την εκπαιδευτική πολιτική, τις σχέσεις εξουσίας, το κοινωνικό περιβάλλον και πάνω από όλα την κατεύθυνση του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος πριμοδοτεί λανθασμένα συμπεράσματα. Μπερδεύεται η αιτία με το αποτέλεσμα, με συνέπεια η πρώτη να χάνεται. Με αυτόν τον τρόπο, διαβάζοντας κανείς τις μαρτυρίες των εκπαιδευτικών, μπορεί εύκολα να καταλήξει σε ένα λανθασμένο συμπέρασμα, ότι το βασικό πρόβλημα της ελληνικής εκπαίδευσης είναι η «επιθετικότητα» μαθητών και γονέων εναντίον ανυπεράσπιστων εκπαιδευτικών.
Ωστόσο, μένει στο περιθώριο της συζήτησης ότι οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν οι ίδιοι σ’ ένα ασφυκτικό πλαίσιο, κάτω από ολοένα εντεινόμενο έλεγχο, κοντολογίς υφίστανται τον κρατικό καταναγκασμό, αλλά είναι αντικειμενικά και οι βασικοί ιμάντες διοχέτευσής του στον μαθητικό πληθυσμό, καθώς είναι «θεσμικά» υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν προς τους μαθητές τους ένα μίνιμουμ από την εξουσία που τους παρέχει η θέση τους στο σχολείο (διδασκαλία ορισμένης ύλης, εξέταση, βαθμολογία, απουσίες, ποινές κ.λπ.), πρακτική που δημιουργεί «αυτεπαγγέλτως» αντιθέσεις, σε κάποιες περιπτώσεις εκρηκτικές.
Η κυρίαρχη εκδοχή για τις αιτίες αυτής της κατάστασης προσωποποιεί την αντίθεση μαθητών – καθηγητών και εστιάζει τις ευθύνες, κατά περίπτωση, είτε στη «δυσπροσάρμοστη» προσωπικότητα του μαθητή και στις «ανεπάρκειες και ελλείψεις του οικογενειακού του περιβάλλοντος» είτε στον «άδικο» και «αντιπαιδαγωγό» εκπαιδευτικό που «δεν γνωρίζει να εκτελεί σωστά το λειτούργημά του». Σπάνια ανιχνεύεται στη γενίκευση της κοινωνικής βίας στο σχολείο, στη σχέση ανάμεσα στη βίαιη συμπεριφορά μαθητών ή εκπαιδευτικών και στις σχολικές συνθήκες, στην εξέταση του νοήματος των εκπαιδευτικών πρακτικών που υλοποιούνται, δηλαδή στην ίδια τη δομή και τη λειτουργία του σχολικού συστήματος. Πολύ περισσότερο, διαφεύγει το γεγονός ότι, κάθε φορά που τα επιτελεία του υπουργείου Παιδείας ετοιμάζουν την κατάργηση δικαιωμάτων εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων, πριν από τον «πόλεμο», κατηγορούν τα θύματά τους για να κάνουν τις παρεμβάσεις τους ευκολοχώνευτες στην κοινή γνώμη.
Στα ιδιωτικά σχολεία: Γονεϊκό bullying… με το γάντι
Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν αναφορές που καταφθάνουν στην ΟΙΕΛΕ από εκπαιδευτικούς σε ιδιωτικά σχολεία στις οποίες περιγράφεται η αγωνία, ακόμη και ο φόβος, που αισθάνονται οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί λόγω των αφόρητων γονεϊκών πιέσεων.
Είτε για ευνοϊκότερη βαθμολόγηση (για το θέμα αυτό ασκούνται πιέσεις και στις διοικήσεις των σχολείων), είτε για διαγραφές απουσιών, είτε για παρέμβαση σε σχέσεις μεταξύ μαθητών, είτε για συνολικά ευνοϊκότερη μεταχείριση του παιδιού τους.
Συχνά οι πιέσεις αυτές αποτελούν την αιτία απόλυσης εκπαιδευτικών. Σε περιπτώσεις που εκπαιδευτικοί μαθαίνουν την αιτία απόλυσής τους, πληροφορούνται από τις διοικήσεις των σχολείων ότι υπήρξαν “παράπονα” από γονείς. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις τα παράπονα δεν έχουν να κάνουν με την ποιότητα του μαθήματος αλλά με θέματα που σχετίζονται με την προνομιακή μεταχείριση την οποία ο/η μαθητής θα έπρεπε να απολαμβάνει από τον εκπαιδευτικό.
Είναι εύκολα κατανοητό ότι σε ένα ιδιωτικό σχολείο, ιδίως με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, ο εκπαιδευτικός είναι ιδιαίτερα ευάλωτος. Ο πελατοκεντρικός χαρακτήρας σε πολλά ιδιωτικά σχολεία κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Ο ισχυρός γονιός δεν θεωρεί τον εκπαιδευτικό επαγγελματία, αλλά υπάλληλο που τον πληρώνει και ως εκ τούτου μπορεί να τον κάνει ό, τι θέλει.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 24/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
