« Τα μικρά παιδιά δεν κλαίνε όταν φεύγουν από το σπίτι τους το πρωί, κλαίνε όταν φεύγουν από το σχολείο»
Τα παραπάνω δήλωσε Ελληνίδα εκπαιδευτικός που εργάζεται σε νορβηγικό σχολείο (εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 8 Σεπτεμβρίου 2024). Άραγε, τα δικά μας παιδιά, πότε κλαίνε, πότε γελάνε και πότε νιώθουν ευτυχισμένα; Οι απαντήσεις, σίγουρα ποικίλλουν, με βάση το σχολείο, τον δάσκαλο, το πρόγραμμα, τη βαθμίδα εκπαίδευσης κ.ά . . Π.χ., ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι οι μαθητές του ελληνικού Λυκείου, ιδιαίτερα στην περίοδο των ψυχοφθόρων πανελλαδικών εξετάσεων, νιώθουν ευτυχισμένοι;
Ή , ακόμη, ποιος νιώθει ευτυχής , όταν διαβάζει τη θέση της χώρας μας στους διαγωνισμούς PISA (38η, , ανάμεσα σε 64 χώρες, στη δημιουργική σκέψη), όταν συγκρίνει τους μισθούς των εκπαιδευτικών (π.χ., 32. ΟΟΟ Ε , ο μ.ο. στην ΕΕ για τους δασκάλους και κάτω από 20.000 Ε στην Ελλάδα….) και όταν διαβάζει το δράμα με την στέγη των εκπαιδευτικών που διορίζονται σε τουριστικές, και όχι μόνο, περιοχές… Όμως, υπάρχει και η ‘άλλη πλευρά του φεγγαριού’ . Όταν, π.χ., Τρίτη και Πέμπτη, παραλαμβάνω το 7χρονο εγγονάκι μου, στις 17.30, από το ολοήμερο, είναι ευτυχισμένο, γιατί στην απογευματινή ζώνη του ολοήμερου είχε σκάκι (ναι, σκάκι σε δημόσιο δημοτικό σχολείο) . Ακόμη, πριν φύγει από το σχολείο, αποχαιρετά τους δασκάλους, καμιά φορά και με αγκαλιές, χαρούμενος…. Η Ελλάδα, επομένως, δεν έχει μόνο κενά, αδυναμίες, προβλήματα. Έχει και κατακτήσεις, ομορφιά, σχολεία με φωτισμένους δασκάλους που δίνουν, δίνονται, αφιερώνονται, παραμένουν παιδαγωγοί , υπηρετώντας μία ‘παιδεία της ψυχής’….…
Στο σημερινό μας άρθρο, θα περιοριστούμε σε αριθμούς (Εurostat), στην ‘κοινωνική αριθμητική’, γνωρίζοντας, βέβαια, ότι οι αριθμοί μπορούν να ‘ομολογήσουν τα πάντα, κάτω από βασανιστήρια’….. Όμως, οι λίγοι αριθμοί που θα παραθέσουμε στη συνέχεια, δεν χρειάζονται ‘βασανιστήρια’ για να ‘μιλήσουν’…. Kαι, ενίοτε, οι αριθμοί ‘κολακεύουν’ την χώρας μας, όπως εκείνοι που αφορούν στην 11χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, τους αποφοίτους του Λυκείου και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ αντίθετα, στην ΤΕΕ, οι αριθμοί είναι απογοητευτικοί.
Η Ελλάδα έχει υπερδιπλάσιο ποσοστό ατόμων που έχουν ολοκληρώσει τη γενική μέση εκπαίδευση από τον μέσο όρο της ΕΕ ( 26,3% έναντι 9,6%). Αναφορικά με τους αποφοίτους της τριτοβάθμιας , η Ελλάδα καταγράφει υψηλά ποσοστά, αφού το μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων είναι ανώτερο του ευρωπαϊκού μ.ο.. Το 32, 4 % , δηλαδή ένας στους τρεις κατοίκους, 25-74ετών, είναι απόφοιτος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με τον ευρωπαϊκό μ.ο. στο 31,8%. Το ποσοστό αυτό, για την Ιρλανδία, με τους περισσότερο μορφωμένους κατοίκους, ανέρχεται στο 49,8% . Ακολουθούν, το Λουξεμβούργο με 49,5%, η Σουηδία με 46% και η Νορβηγία με 45,1%. Η Αγγλία, εκτός ΕΕ, είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό πτυχιούχων ΑΕΙ (43,5%) και ακολουθούν Γαλλία και Ισπανία (38,2% και 38% αντίστοιχα) . Ο στόχος της ΕΕ είναι, μέχρι το 2030 , το 45% των ηλικιών 25-34 να έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. 13 χώρες της ΕΕ έχουν ήδη επιτύχει τον στόχο του 2.030.
- Στον χώρο της Τεχνικής -Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, έναν τομέα που στη χώρα μας υπήρξε πάντοτε ο ‘φτωχός συγγενής’ της γενικής , τα ποσοστά είναι αποκαρδιωτικά (16,4% , έναντι 35,2% του πανευρωπαϊκού μ.ο. της σχετικής ηλικίας). Η πτυχιολατρεία καλά κρατεί από την εποχή του Όθωνα..….
Όλοι, βέβαια, οι παραπάνω αριθμοί, αποκρύπτουν τις επιπτώσεις της νεοφιλελεύθερης (αντι)εκπαιδευτικής ‘μεταρρύθμισης’, όπως η υποχρηματοδότηση, η ουσιαστική κατάργηση του λυκείου, που έχει μετατραπεί σε ‘Εξεταστικό Κέντρο’ και τρέφει την παραπαιδεία , το απάνθρωπο σύστημα των πανελλαδικών, η κατάργηση της επιμόρφωσης, η ακραία γραφειοκρατική αξιολόγηση, η εξίσωση των ΑΕΙ με τα ιδιωτικά Κολέγια, η αποδεξιοποίηση των εκπαιδευτικών, η καθυστέρηση στην ψηφιοποίηση των σχολείων, το καθεστώς του ενός βιβλίου ΚΑΙ στα ΑΕΙ -κατάλοιπο δύο δικτατοριών- που καταργεί την κριτική σκέψη κ.ά.. Σε μερικά από τα θέματα αυτά θα αναφερθούμε με χωριστά άρθρα μας.
Του Σήφη Μπουζάκη
Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών
