Alfavita Newsroom Στο σχολικό περιβάλλον, η διαχείριση προβληματικών συμπεριφορών αποτελεί καθημερινή πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς. Η ανάγκη για ένα ασφαλές και λειτουργικό σχολικό κλίμα είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, σε μια εποχή που η παιδαγωγική επιστήμη και η αναπτυξιακή ψυχολογία μας προσφέρουν πολύτιμα εργαλεία κατανόησης και στήριξης των παιδιών, αξίζει να επανεξετάσουμε ορισμένες παραδοσιακές πρακτικές που επιμένουν να εμφανίζονται στα σχολεία.
Μία από αυτές είναι η επιβολή τιμωρίας μέσω του αποκλεισμού από εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές δράσεις, όπως οι σχολικές εκδρομές. Αρκετοί εκπαιδευτικοί θεωρούν πως η στέρηση αποτελεί ισχυρό μέσο συμμόρφωσης. Όμως, η επιστημονική τεκμηρίωση υποδεικνύει το αντίθετο: η τιμωρία, όταν δεν συνοδεύεται από ουσιαστική καθοδήγηση και συναισθηματική υποστήριξη, ενισχύει το αίσθημα απόρριψης, τη ματαίωση και τελικά την ενίσχυση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς (Skinner, 1953· Siegel, 2012). Η εκδρομή δεν είναι ανταμοιβή, είναι μέρος της εκπαιδευτικής εμπειρίας. Η στέρησή της για παραπτώματα δεν βοηθά το παιδί να αναστοχαστεί, αλλά το στιγματίζει μπροστά στους συμμαθητές του.
Ο μαθητής που χρειάζεται τη μεγαλύτερη στήριξη, είναι συχνά ο πρώτος που τιμωρείται. Κι όμως, η στιγμή που δείχνει αυτορρύθμιση – ακόμα και αν δεν είναι τέλεια – είναι η στιγμή που αξίζει να αναγνωριστεί. Είναι η αρχή της αλλαγής. Όπως λέει και η Carol Dweck, η αναγνώριση της προσπάθειας καλλιεργεί νοοτροπία ανάπτυξης. Αντίθετα, η απομόνωση ενισχύει τη στασιμότητα και τον θυμό.
Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η πρακτική της συλλογικής τιμωρίας: η απόδοση ευθύνης σε όλη την ομάδα για πράξεις μεμονωμένων ατόμων. Αν και υποτίθεται ότι καλλιεργεί την έννοια της συλλογικής ευθύνης, στην πράξη διαβρώνει την εμπιστοσύνη, ενισχύει το αίσθημα αδικίας και καθιστά τα παιδιά επιφυλακτικά απέναντι στους ενήλικες και το ίδιο το σχολικό σύστημα (Kohn, 2006). Η επιβολή γενικευμένων συνεπειών, όπως η χρηματική επιβάρυνση όλων των γονέων για απώλειες ή ζημιές χωρίς εντοπισμό υπαιτίου, συντηρεί την ιδέα ενός συστήματος που τιμωρεί αντί να εκπαιδεύει.
Η μετάβαση από μια τιμωρητική κουλτούρα σε μια υποστηρικτική και θεραπευτική προσέγγιση δεν είναι απλή. Απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας, ενδοσκόπηση και συνεχές επιμορφωτικό έργο. Όμως μόνο έτσι μπορεί το σχολείο να γίνει πραγματικά τόπος ανάπτυξης, όχι μόνο ακαδημαϊκής, αλλά και συναισθηματικής και κοινωνικής.
Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι τιμωροί, αλλά συνοδοιπόροι στη διαμόρφωση του χαρακτήρα. Και κάθε παιδί, ακόμη και το πιο δύστροπο, φέρει μέσα του μια δυνατότητα για αλλαγή — αρκεί να βρεθεί κάποιος να τη δει, να την αναγνωρίσει και να την καλλιεργήσει.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ενσυναίσθηση δεν είναι απλώς μια ηθική αρετή — είναι παιδαγωγικό εργαλείο. Όταν ο εκπαιδευτικός ακούει πραγματικά, όταν προσπαθεί να δει πίσω από τη συμπεριφορά το συναίσθημα, τότε το παιδί παύει να είναι «πρόβλημα» και γίνεται πρόσωπο. Και μέσα από αυτή τη συνάντηση, η εκπαίδευση αποκτά νόημα, για όλους.
Από μία Εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ τον Ιούνιο: Ανακοινώθηκε ΕΠΙΣΗΜΑ η ύλη!
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 16/04
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
